December

Maandag 16 november reisde ik opnieuw naar het Noordwesten. Ondanks een vroeg vertrek (half 7) was er al veel verkeer op de weg. De files nemen toe. Agressief en intimiderend gedrag in het verkeer is vrij gewoon. In Croix-des-Bouquets haalde ik Elondieu op. In Montrouis passeerden we een optocht van in wit geklede personen die gerechtigheid eisten voor de dominee en zijn vrouw die in hun huis waren gedood. Ze droegen plakaten met opschriften mee. We kregen er kippenvel van. Bij Gonaïves kwamen we nog een groep mensen met plakaten tegen. Dit was een groep ambulancepersoneel die demonstreerde voor betere arbeidsvoorwaarden.

De rit verliep dit keer vlot en we waren zowaar ‘al’ om vier uur ’s middags in Dos d’Ane, dus reden we gelijk door naar Vieille Terre waar ik Elondieu bij AGEHPMDNG bracht. De gezinnen voor wie na orkaan Matthew een nieuw huis is gebouwd, komen regelmatig bij AGEHPMDNG hun dank betuigen. Een van hen bracht een kip als dank omdat ze nu in stormen veilig is en geen lemen muren hoeft bij te werken. Ik kreeg eten mee en reed terug naar Dos d’Ane, waar ik bij Anouce verbleef. Onderweg zagen we drie jongemannen op een motor, plus een grote bos takken. We keken beide raar op, schoten in de lach en hoopten dat de takken niemand zouden verwonden.

De volgende ochtend reed ik naar Mare Rouge. Eerst bespraken we een verslag. Daarna gingen we op pad naar Folin. Een enthousiaste vrouw liep voor ons uit naar de akker die ze samen met haar man bewerkt. Zij was de eerste bij wie de groep GFAF in Folin anti-erosie technieken toepaste op het land. Daar had ze om gevraagd want ze is open voor nieuwe ideeën. Ze is leergierig, al vertelde ze dat ze niet kan lezen en schrijven. Dat weerhoudt haar er echter niet van om nieuwe technieken te leren van de landbouwdeskundigen. De zoete aardappels die ze verbouwt zijn nu groter dan voorheen. De muren gebouwd op haar land houden het vocht vast en voorkomen dat het water de gewassen ontwortelt. Ze heeft er vertrouwen in dat ze een mooie winst zal maken op haar gewassen. Het oppervlak dat verbouwd wordt, is nu ook toegenomen. Haar gezondheid is zorgelijk en ze ligt regelmatig in het ziekenhuis. Ondanks het feit dat de scholen al waren begonnen, gingen de 5 kinderen die nog thuis wonen niet naar school, omdat het geld er nog niet voor was.

We bezochten nog drie akkers nabij de grot Princeton. Leden van de groep GFAF waren samen aan het werk op een akker van een van de leden. Ze hebben geleerd om hun land niet langer in brand te steken, wat de voedingswaarde teniet doet. Het water wordt beter vastgehouden en veroorzaakt niet langer problemen. Dat leidt tot een betere oogst. Ze leren ook om groentes te verbouwen. Je moet geduld hebben, zeiden ze.

Vandaar reden we naar Rodolphe. Daar spraken we de vice-voorziter van GFAR, de groep van boerenfamilies in Rodolphe. Hij begon gelijk met een manchete suikerriet om te hakken om aan ons mee te geven. GRADAID heeft hem nieuwe technieken geleerd, productie van compost, groente, anti-erosie technieken. De grond is vruchtbaarder geworden. Hij speelde een grote rol in de boomkwekerij en heeft grond beschikbaar gestelt voor een koffieplantage. “Ik drink geen koffie, maar het is een demonstratie plantage.” We liepen een helling op naar de koffieplantage, waar leden van GFAR bezig waren met onkruid wieden. Ze hebben 540 koffieplanten geplant. Voorheen produceerde dat gebied veel koffie. We hadden mooi zicht op de zee. Het was een mooie, heldere dag.

Toen ik ’s avonds terug was in Dos d’Ane, stond ik buiten te kijken naar de prachtige, heldere sterrenlucht. Zoveel sterren te zien daar. Intussen waren de collega’s in Centraal Amerika bezig met plannen naar aanleiding van orkanen Eta en Iota die schade hebben aangericht in Nicaragua, Guatemala en Honduras.

Woensdag was ik bij AGEHPMDNG. Ik werd opgewacht door hun staf om de dag te beginnen met een aantal bezoeken. Eerst naar Nan Biron. We wachtten een poosje voor de golfplaten toegang naar een klein erf. Twee kleine kinderen waren op het erf. Een poes zat vastgebonden te miauwen. Toen moeder arriveerde, werden we het erf op genodigd, waar twee kleine huisjes/vertrekken staan. Moeder is lid van OFVDD, een organisatie van vrouwen waarmee AGEHPMDNG samenwerkt. Alle families met wie AGEHPMDNG werkt, hebben twee gaten gegraven op hun erf voor afvalverwerking. Een ervan is voor organisch/groen afval en het andere gat is voor niet-organisch afval. Met het organisch afval wordt compost geproduceerd en het overig afval wordt verbrand. Waar te weinig ruimte is, worden zakken gebruikt, zoals in het geval van dit gezin. Een halfslachtige latrine stond achter het huis, pal naast een afdakje voor een varken. De vrouw des huizes heeft ook een onderdak gebouwd voor een geit, die ze via de samenwerking tussen CWS en AGEHPMDNG heeft ontvangen. Daaraan voorafgaand heeft ze diverse trainingen bijgewoond. De geiten helpen haar om het onderwijs van haar kinderen te betalen.

Vandaar reden we naar Digé, waar we nog een lid van OFVDD spraken. Zij heeft zaden en een geit ontvangen. Eerst bouwen ze een onderdak voor het dier en planten voedsel. We spraken eveneens de coördinator van OFVDD, die uitlegde wat AGEHPMDNG allemaal gedaan heeft voor OFVDD. Ze vertelde over training op het gebied van milieubescherming, voedsel verbouwen voor dieren, afval verwerken, betere opbrengst van oogst met compost, dieren beschermen, anti-erosie technieken, onderdak bouwen voor dieren, training over microkrediet, maar ook hoe jezelf tegen COVID-19 te beschermen. Haar man is verlamd en heeft een voedselpakket ontvangen. Zelf heeft ze een bok onder haar hoede gekregen, die gebruikt wordt voor het fokken van de geiten die diverse gezinnen ontvangen hebben. Dit is een superieur ras.

Vandaar reden we naar Vert de Gris, een gebied dat ik nog niet kende. We sloegen een zijpad in en reden een rivierbedding in, die we een heel eind volgden. Van een steile helling naar beneden, met zicht op de rivier met stenen en zand, een groep mensen in het water. De rivier heeft niet veel water. Op diverse plaatsen waren mannen met bloot, bezweet bovenlijf bezig om zand uit de rivier te scheppen in vrachtauto’s. Hier en daar werd gewassen of gedoucht. Een brede rivierbedding. Uiteindelijk parkeerden we de auto en motor omdat de auto niet verder kon. We liepen het laatste stuk. Voorheen groeiden in dit gebied veel sinaasappels maar die groeien enkel in de schaduw en mensen hebben de ‘breadfruit’ bomen omgehakt die de schaduw verschaften, waarop de sinaasappels ook verdwenen.

We liepen een helling op naar het huis van een lid van AGEHPMDNG, tevens comitélid. De enige manier om bij de doorgaande weg te komen is te voet. Het kost hem dus de nodige tijd om bij AGEHPMDNG te komen. Hun lemen woning torent boven de rivierbedding uit. De man vertelde ons dat hij vroeger als jongeman een koe verzorgde, maar hij had er zelf geen. Nu heeft hij van AGEHPMDNG een koe ontvangen. Hij heeft een onderdak voor hem gebouwd en voedsel verbouwd.

We liepen en reden terug. Een truck die zand had geladen was omgekiept en het zand was midden op het pad gegooid. Het werd aan de kant geschoven zodat ik er langs kon. Na een laat ontbijt bij AGEHPMDNG gingen we door naar Diondion. Langs een heel mooi uitzicht liepen we naar een huis gebouwd op de top van een heuvel, waar het dus flink waait. De vrouw des huizes was de was aan het doen in een teil voor huis. De was waaide direct van de lijn. Ze is lid van AGEHPMDNG en legde uit wat ze geleerd heeft op het gebied van landbouw, omtrent de zorg voor dieren, gewassen en bescherming tegen natuurrampen. Ze heeft boompjes ontvangen uit de boomkwekerij, zoals mango, sinaasappel, mahonie en koffie. Ze liet ons zien waar ze ze geplant heeft, om haar huis heen, wat zal helpen om het huis te beschermen tegen de wind.

We bezochten nog een gezin daar in de buurt. Ook deze vrouw legde ons uit welke training ze heeft gevolgd over landbouw, anti-erosie technieken en compost maar ook het produceren van natuurlijke pesticide. Ze had eerder zaden voor bonen ontvangen, waarmee ze schoolgeld kon betalen, kon delen met vrienden en terugbetalen (de zaden zijn een lening). Ze heeft eveneens boompjes ontvangen, waaronder koffie, olijf en sinaasappel. Verder zal ze binnenkort een varken ontvangen, als het onderdak voor het dier af is. De meeste mensen krijgen een vrouwtje, terwijl 10% een mannetje krijgt, die gebruikt wordt voor de fokkerij.

De rest van de middag brachten we op kantoor door om een verslag te bespreken. Daarna terug naar Dos d’Ane, waar we bouillon aten en zaten te praten. In het Noordwesten zijn zo weinig auto’s dat je elkaar tuterend groet als je een auto passeert. Hoewel het overdag zonnig was en warm, begon het ’s avonds te regenen. Ik hoorde het water in het reservoir vallen onder de kamer waar ik sliep.

Donderdagochtend waaide de wind nog luid om het huis. Ik stond met Anouce aan de overkant van de weg te kijken naar de donkergrijze wolken boven de bergen. Mooi uitzicht. Ik wachtte op Mercidieu en zijn vrouw, die met me mee zouden rijden. Ergens bij l’Estere in de buurt stond een truck met pech op een brug. Gelukkig konden we er met wat gemanoeuvreer net langs. Bij Montrouis in de buurt regende het een paar keer even kort, terwijl de zon scheen en daarna was het ook zo weer droog. Een regenboog verscheen. Vanaf Cabaret begon het serieus hard te regenen. Ik zette Mercidieu en zijn vrouw af bij Bon Repos en reed alleen verder naar huis, waar ik het nieuws bijlas. Elondieu had me al meerdere slecht nieuws berichten gegeven. Ontvoeringen gaan door.

Na terugkomst kon ik de verslagen van GRADAID en AGEHPMDNG afronden om ze in te dienen bij donateur Growing Hope Globally. Mijn collega woonde op 20 november een activiteit bij georganiseerd door IBESR, een instantie dat valt onder het Ministerie van Sociale Zaken, in het kader van de internationale dag van de rechten van het kind. De activiteit begon laat, omdat men wachtte op de vrouw van de president. Er werden de nodige toespraken gehouden en een foto werd gemaakt met de kinderen, waarna de vrouw van de president een prijs kreeg uitgereikt. Daarna vertrok ze en tegelijk met haar de media en de meeste vertegenwoordigers van de overheid. Jammer, want daarna pas kregen de kinderen het woord. Ze legden uit wat er geschreven is in de wetsvoorstel voor kinderbescherming en stelden daarover vragen aan een panel. Goede vragen, over kindertehuizen, mishandeling, kinderen die criminele daden uitvoeren, of kinderen eronder moeten lijden als hun moeder in de gevangenis zit, enz. Helaas was het panel weinig voorbereid en waren de antwoorden niet bevredigend. Vervolgens kreeg artiest Bic het woord. Hij riep de overheid op om haar verantwoordelijkheid te nemen en vroeg om kinderen een reden tot blijdschap en een goed leven te geven, in plaats van ze te dwingen om te lachen op een foto met de vrouw van de president. Hij vroeg om ontspanning, bibliotheken en veiligheid voor kinderen. Zijn toespraak werd beloond met een staande ovatie. Hij sloot af met een lied, gevolgd door een andere artiest en kinderen.

Veiligheid, voor kinderen en volwassenen. Het laat nog steeds te wensen over. Een jongen van 17 jaar werd doodgeschoten bij zijn huis in Delmas 75, om onbekende redenen, toen hij terugkwam van school. Bij diezelfde Delmas 75 werden twee personen door de politie doodgeschoten toen ze mensen beroofden. 6 personen werden gedood door de bevolking van Leogane, nadat ze tig koeien hadden gestolen. Passagiers in een busje dat openbaar transport verschaft tussen Fermathe en Pétion-Ville hielden de chauffeur onder schot om de bus te stelen. Bewijsmateriaal van diverse delicten is gestolen uit het paleis van justitie. Een arts werd ontvoerd. Een artiest werd ontvoerd. Een ingenieur werd ontvoerd. Schoolkinderen werden ontvoerd. Een chauffeur van een taptap (openbaar vervoer) werd ontvoerd. Zelfs de vrouw van de baas van de veiligheidsdienst van het nationaal paleis werd ontvoerd. Ziekenhuizen gingen in staking wegens de ontvoering van de arts. Binnen 24 uur tijd ontving ik vier overlijdensberichten van familie en bekenden van collega’s en buren. Jonge mensen. Een had net een paar weken geleden een operatie ondergaan. Een tumor was verwijderd en nog voor de resultaten van het laboratoriumonderzoek binnen zijn, is de vrouw al overleden. Een andere jonge vrouw was al in diverse ziekenhuizen geweest maar nergens kon men vinden dat er iets met haar niet in orde was. Men is hier banger voor ontvoeringen dan voor COVID-19. De president heeft zelfs al aangekondigd dat er in februari carnaval wordt gehouden.

Maar ondertussen heeft de situatie wereldwijd een impact op de mentale toestand van iedere wereldburger. Er is internationaal een toename in huiselijk geweld, in zelfmoord. Ik heb online via ACT Alliance een cursus afgerond over psychosociale hulp. Een relevant onderwerp in de huidige context. ACT Alliance nodigde ons eveneens uit voor een regionale bijeenkomst over de effecten van COVID-19 in de gebieden waar we werken en hoe om te gaan met de risico’s en mogelijkheden. Met alle collega’s van CWS verspreid over de aardbol hadden we eveens een gesprek over COVID-19 en racisme.

Op avond had ik een gesprek met collega’s in Amerika en Japan, waar het 14 uur later is dan in Haïti. Dit was ter voorbereiding op een studie over klimaatverandering en migratie. Deze studie zal worden gehouden in diverse landen waar CWS werkzaam is, namelijk Kenia, Cambodja, Indonesië, Japan en Haïti.

Een zondagochtend na thuiskomst uit de kerk trof ik een slang(etje) aan op een stoel in huis. Elke keer als ik denk dat ik al het onaangename ongedierte wel heb gehad, verschijnt er een nieuw, onwelkom dier. De afgelopen weken hebben we bij Bijbelstudie in de kerk stilgestaan bijd e komst van Jezus op aarde. Hij is gekomen om onze zonden te vergeven. Hij kwam om een voorbeeld te geven, om op te roepen tot geduld en dienstbaarheid. Laten we er voor elkaar mogen zijn, ver weg of dichtbij. Een ieder een goede kerst toegewenst en een gezond en dienstbaar 2021.