Actief in zon en regen op Haïti’s levenswegen

Weken vol activiteiten. Mijn vorige bericht schreef ik in de week dat ik een seminar bijwoonde over bescherming en ontwikkeling van kinderen. Het was een interessante en leerzame week, op meerdere vlakken. Uiteraard vergt het wel wat van mijn concentratievermogen om vijf dagen achtereen geconcentreerd te luisteren en reageren in een taal waarin ik nog niet vloeiend ben. Het was erg leuk om te zien hoe mijn Haïtiaanse mededeelnemers van nature stuk voor stuk geen enkele moeite schijnen te hebben met presenteren, rollenspel, debatten voeren, etc. Vol enthousiasme wordt er nagedacht en gesproken over controversiële onderwerpen, zoals het slaan van kinderen (wat hier aan de orde van de dag is), het vertrouwen of wantrouwen in de politie voor het melden van kindermishandeling, de houding ten opzichte van kinderen, etc. Tijdens een van de dagen waren er twee rechters aanwezig, die heftig het hemd van het lijf werden gevraagd. Al met al een goede week, ook om nader kennis te maken met twaalf andere organisaties die actief zijn in hetzelfde gebied. Op de laatste dag ontving iedereen uiteraard een certificaat, iets dat heel erg belangrijk is in deze cultuur. Dus mijn eerste Haïtiaanse certificaat is binnen... Een ander, voor mij belangrijker document is ook binnen: mijn verblijfsvergunning! Het is geldig voor een jaar en wordt daarna (hopelijk) verlengd. Ik kan dus nog even blijven wonen en werken.

Zowel Défi Michée als MCC houden me inderdaad wel bezig. Bij Défi Michée zijn we momenteel bezig met het voorbereiden van een seminar. Dit keer niet om bij te wonen, maar om zelf te geven. Het wordt de eerste van een serie die we in verscheidene districten van het land hopen te geven. Het onderwerp is ‘advocacy & integral mission’; dat wil zeggen pleiten/lobbyen bij overheden (op zowel lokaal als nationaal niveau) en de verantwoordelijkheid van de kerk op elk gebied van het leven (niet alleen zondags in de kerk). Door de kerken te mobiliseren en hun inzet in de gemeenschappen en richting de overheden te vergroten, hopen we duurzame veranderingen te kunnen bewerkstelligen in het beleid van de regering en in de houding van de mensen. Volgende week hopen we deze twee dagen durende seminar te geven in de plaats Les Cayes (Creools: O Kay), in het zuiden van het land.
Intussen blijf ik ook actief bij MCC. Discussies over de vormgeving van het gastenverblijf worden nog steeds voortgezet. Verder ben ik samen met twee collega’s aangewezen om voorbereidingen te treffen voor het ‘konbit’ van deze week; drie dagen vergaderen met zowel het Dezam team als het Pòtoprens team. De informatie die we daarvoor nodig hebben, laat echter lang op zich wachten. Zou het begrip ‘op het laatste moment’ hier uitgevonden zijn? ‘Morgen’, is een veelgehoord antwoord op ‘wanneer’. Dat wil echter niet persé zeggen ‘de dag na vandaag’, maar meer ‘niet vandaag, een andere keer’. Ach ja, tijd zat, we hebben tenslotte nog een hele dag...

Afgelopen week zijn er twee nieuwe echtparen gearriveerd in Haïti, beide afkomstig uit de VS en beide aan het begin van hun 3 jaar werk hier. Met een van de echtparen heb ik samen de oriëntatieperiode bijgewoond in Akron, in april van dit jaar. Aangezien ik de enige was die hen al kende, ben ik mee geweest om hen op te halen van het vliegveld. Ze werden woensdag verwacht. Uiteraard had het vliegtuig vanuit Miami naar Port-au-Prince vertraging (zelfs dat schijnt niet op tijd te functioneren) en uiteindelijk werd de vlucht geannuleerd. De volgende ochtend zijn onze nieuwe teamleden alsnog gearriveerd. Het was een mooi weerzien met het ene echtpaar en een goede kennismaking met het andere echtpaar. We hebben ze eerst meegenomen naar het kantoor van MCC, waar het Pòtoprens team aanwezig was om kennis met hen te maken en hen een warm welkom te geven in hun nieuwe ‘familie’. Daarna ben ik met ze meegereden naar Gwo Jan, waar ook zij hun oriëntatieperiode zullen doorbrengen; het leren van de taal en kennismaken met de cultuur. Ik heb gelijk gebruik gemaakt van de gelegenheid om mijn voormalige gastgezin een bezoekje te brengen, waar ik hartelijk verwelkomd werd door moeder die buiten op de grond in een teil de vaat zat te doen, vader en twee van de kinderen. Nadat ik samen met de echtparen een bord maïs met bonensaus genuttigd had, ben ik teruggereden naar Pòtoprens. Van afstand lijkt het verkeer soms beangstigend om aan deel te nemen, maar zodra ik zelf achter het stuur zit, heb ik er gelukkig geen moeite mee.

Er is ook een heel andere activiteit voor mij ontsprongen bij MCC: ik geef sinds vorige week Engelse les! Het begon met de vraag van een collega om zijn vrouw te helpen met het leren van Engels. Toen bedacht hij dat hij zelf ook wel mee kon doen, om zijn Engels te verbeteren. Een andere collega die verdiept zat in een boek over de Engelse taal en probeerde zichzelf dat wat te leren, werd de derde leerling. Toen we de eerste les zouden beginnen, kwam een derde collega erachter dat we met Engels bezig gingen, dus vroeg ze of zij en twee van haar kinderen ook mee konden doen. Een vierde collega meldde zich na de tweede les aan. Er is dus nu zowaar een ‘klas’ ontstaan van zeven leerlingen. Niet gedacht dat ik mezelf nog eens terug zou vinden als lerares Engels in Haïti... Je weet maar nooit wat het leven brengt. Ik leer er in ieder geval net zoveel van als de ‘leerlingen’. Zonder ervaring en zonder lesmateriaal een taal overbrengen is een hele uitdaging. Ook weer een goede oefening voor mijn kennis van het Creools, aangezien ik het in het Creools moet uitleggen en vertalen.

Afgelopen weekend hebben we de nieuw gearriveerde echtparen meegenomen voor een bergwandeling. Met z’n twaalven zijn we zaterdagochtend anderhalf uur de bergen in gereden, steeds verder stijgend. Onze groep bestond uit voormalige en huidige MCC’ers; Canadezen, Amerikanen en ikzelf. Ik heb altijd met cultuurverschillen te maken, als enige afkomstig ‘van de andere kant van de oceaan’, of ‘van de andere kant van de wereld’, zoals hier gezegd wordt. Het bevalt me prima! Zo leer ik niet alleen meer van Haïti, maar ook van Canada en Amerika.
We parkeerden de auto’s (dat zijn hier vooral pick-ups) ergens op een punt waar het pad vrijwel onbegaanbaar werd voor gemotoriseerd verkeer. Vandaar leidde een lange wandeling ons naar onze plaats van bestemming; Seguin. Ik denk niet dat ik ooit eerder in zo’n omgeving heb rondgelopen. Via een vrij breed pad stegen en daalden we over de berghellingen. Een groen gebied, voor de verandering. Eenvoudige boerenwoningen lagen hier en daar verspreid op de hellingen, die als een bruin-groen gekleurde lappendeken de bergen bedekken. Het platteland. Omringd door prachtige natuur, schitterend gebergte. Het pad was druk belopen; vooral veel vrouwen en kinderen met grote, zware manden vol koopwaar op hun hoofd, onderweg naar de markt. Over het pad van rood-bruine aarde, rotsen en stenen, stegen en daalden we een uur of vier over diverse berghellingen, totdat we het hoogste punt bereikten; 2200 meter. Vandaar liepen we nog een uur over vlak terrein. Op deze hoogte was het aangenaam koel. De omgeving veranderde in dennenbos! Dat is wel heel bijzonder hier. Onze groep had gezelschap van twee muilezels en hun begeleiders. In wisselende formatie liepen we al met al dus vijf uur om in Seguin te komen. Een mooie manier om wat nader kennis te maken en gesprekken te voeren met deze en gene. In Seguin wachtte ons een eenvoudige plaats om te overnachten. Een gebouwtje met een paar kamers en een aantal tenten op het grasveld. Kamperen zowaar! Na de lange wandeling waren we erg blij met de lunch van rijst en een rode saus van kip, ui, wortel en andere ingrediënten die ons voorgezet werd. De rest van de middag hebben we bij elkaar zitten praten en een spelletje gedaan. ’s Avonds hadden we een nieuwe gewaarwording: we hadden het koud! Geen idee hoe warm of koud het daadwerkelijk was, maar we zaten te bibberen met diverse lagen kleren aan, gewend aan temperaturen van in de dertig graden. We kropen al vroeg in onze slaapzakken (op een mat van misschien een centimeter dik) dan wel bedden. De volgende ochtend werden we goedemorgen geheten met een ontbijt van spaghetti. Om alvast ‘in te lopen’ zijn we met een deel van de groep naar de markt in Seguin gewandeld. De route was weer prachtig; vele smalle paadjes slingerden zich een weg over de hellingen, langs bijzondere rotsformaties. Rotsen in allerlei vormen en maten. Weer een weekend ‘vakantie’! Het is heerlijk om in de prachtige natuur te zijn, even weg van de stad. Stilte in plaats van de dag en nacht voortdurende geluiden. Toch heb ik tot nu toe geen moeite met het leven in de stad, hoewel ik dat van huis uit niet gewend ben. Na ons bezoek aan Seguin en een picknick, zijn we aan de terugtocht begonnen, wederom vergezeld door twee muilezels. We namen een iets andere route, eerst door de dennenbossen naar een waterval en vandaar verder terug. Donkere wolken pakten zich samen boven de bergen. En daar begon het opeens te stortregenen. In een van de weinige kleine woningen aan de kant van het pad, bood een man ons een schuilplaats aan. De regen liet ons weer zien hoe gastvrij men hier is. Welke Nederlander zou tien onbekende buitenlanders in zijn huis nodigen om te schuilen voor de regen? Tien mensen bij elkaar krijgen in het kleine vertrek was een hele uitdaging. We stonden als sardientjes in een blik op elkaar gepakt. Uiteindelijk hebben we onze weg maar vervolgd, toen de regen minder werd. Het pad was inmiddels veranderd in waterstromen, blubber en gladde stenen. Net voordat het donker werd, bereikten we de auto’s weer. Een bijzonder mooi weekend!

Een paar weken geleden ontdekten we lekkage bij huize MCC. Een van de badkamers boven veroorzaakte een waterstroom door het plafond beneden. Er werden een aantal mensen opgetrommeld om het probleem te verhelpen. ‘Repareren’ bleek echter niet het eerste te zijn wat er gebeurde. Er werd begonnen met slopen. Een groot gat gaapte in de muur van de badkamer, zodat we vanaf het terras buiten zo naar binnen konden kijken. De wastafel werd ook van de muur gesloopt, waarbij vol ijver en enthousiasme op de muur gebeukt werd, zodat ook in de muur tussen de badkamer en mijn kamer een gat ontstond. Alle leidingen werden vervangen, waarvoor de tegels uit het terras werden gesloopt. Ook de andere badkamer ontkwam niet aan een sloop- en reparatiekarwei. Water was dus een zeldzaam goed, gedurende die dagen. Van de drie badkamers zijn er nu nog maar 1,5 in werking, wat met de gisteren gearriveerde extra gasten een redelijke uitdaging is. Er wordt in allerijl gewerkt om alles weer bruikbaar te maken. Voor de reparatie worden andere tegels gebruikt dan de huidige, dus een bont patroon van diverse kleuren en tinten tegels siert nu de badkamers. Water en elektriciteit blijven een schaars goed hier. Het water dat we gebruiken voor douchen, komt uit een grote tank die op het dak staat. Daar wordt het water vanuit een bassin in de grond naartoe gepompt. Ook dat is beperkt dus en iemand moet er dagelijks op toezien dat er voldoende water in de tank zit. Over stroom wordt gesproken in termen als ‘ze geven elektriciteit’ en ‘ze nemen elektriciteit’. Die ‘ze’ is de staat.

Toen ik een aantal jaren geleden in Canada studeerde, trok ik meer op met internationale studenten dan met Canadese studenten. Nu ben ik in Haïti en breng ik activiteiten zoals afgelopen weekend door met Canadezen en Amerikanen, in plaats van met Haïtianen. Daar heb ik best wel eens moeite mee. Tegelijk is het best logisch natuurlijk. Niet alleen heeft het te maken met kosten (zoals in dit geval een rol speelde), maar vooral met het feit dat wij buitenlanders hier alleen komen. We hebben geen familie om ons heen, dus we zoeken een nieuwe ‘familie’. Dat geldt nog meer voor de alleenstaanden onder ons dan de echtparen. Dan beland je dus algauw bij je buitenlandse teamleden. Het kost tijd om contacten te leggen, vooral in een grote stad als Port-au-Prince. Inmiddels lijkt het erop dat ik een kerk heb gevonden die ik met regelmaat kan bezoeken. Niet met buitenlanders, maar samen met het gezin van een Haïtiaanse collega. Daar ben ik erg blij mee. Het is een Pinkstergemeente, als ik de benaming letterlijk vertaal. De route naar de kerk gaat via hele smalle paden die een blik bieden op het ‘echte leven’; mensen in kleine, betonblokken woningen die proberen wat te verkopen. Op een gegeven moment hoorde ik m’n collega zeggen ‘oh oh!’. De weg bleek weg te zijn. Er lag alleen maar een grote hoop afval (een afvalsysteem is er niet). Wat extra gas geven dus en doorrijden. Wat een andere rit naar de kerk dan van Twijzel naar Drogeham...

Inmiddels komt er nog steeds zo nu en dan post binnen. Erg leuk om iets tastbaars te ontvangen! Ook leuk om de stempels van de datum te bekijken; een brief gepost in juni komt tegelijk binnen met een brief gepost begin juli. Het duurt dus niet altijd een paar maanden.

Onze keuken is sinds kort voorzien van een nieuw fornuis. Iedereen was enthousiast en blij en verwonderd over het stukje techniek dat we nu geen lucifers meer nodig hebben. Ja, we lopen hier inderdaad een aantal jaren achter in bepaalde opzichten. Zo heb ik vandaag geleerd hoe ik cheques moet innen. Ik maakte duidelijk dat ik niet gewend ben om daarmee te werken, aangezien wij pinautomaten hebben en internetbankieren. Voor alle contante geldopnames naar de bank gaan, dat ben ik niet gewend. Zo blijf ik elke dag nog steeds nieuwe dingen leren en telkens weer verrast worden.

Het gastenverblijf is deze week vol. Overvol beter gezegd. Zo vol dat ik samen met een collega uitwijk naar het dak. Ik denk dat wij daarmee wel de grootste slaapkamer hebben…