Gelukkig nieuwjaar – goede strijd

Januari 2022. We wensen elkaar ‘gelukkig nieuwjaar’. In Haïti wenst men elkaar ‘goede strijd’. We hopen dat 2022 een beter jaar wordt dan 2021. Maar dan wordt gelijk op 1 januari al een vriend van een collega doodgeschoten. Ook een agent sterft in dit bendegeweld bij Laboule 12. Een kleine week later gaan 3 journalisten verhaal halen. Twee bekopen het met de dood.

In 2008 vertrok ik naar Haïti. Over het algemeen hoop en misschien zelfs verwacht je een opwaartse lijn, verbetering. Helaas is het tegenovergestelde waar. Ik mocht veel reizen in die jaren, vele hoeken en plaatsen van Haïti bezoeken en ontdekken, prachtig natuurschoon zien, ronddwalen in vergeten burchten en vestigingen, watervallen neer zien stromen, mooie zonsondergangen over zee vastleggen. We reisden zonder zorgen rond door het land. Nu is dat niet denkbaar. Angst houdt het land in de greep. Vrijwel elke dag lijkt er slecht nieuws te verschijnen. Er wordt geschoten op bussen of auto’s, gewoon als ze onderweg zijn. Passagiers raken gewond, sterven, worden meegenomen. Mensen worden ontvoerd; artsen, tandartsen, Amerikaanse missionarissen, maar ook mensen van wie de kranten niet berichten, die geen arts of buitenlander zijn. Een vrachtauto met brandstof kantelt in Cap Haïtien. Wegens de brandstofcrisis snellen mensen erop af om de kans waar te nemen en wat brandstof af te tappen, ondanks waarschuwingen voor brandgevaar. De vrachtauto bevindt zich nabij woningen en het is nacht. De lading explodeert. 90 mensen sterven, vele andere liggen zwaargewond in het ziekenhuis.

Op 31 december trachten gevangenen te ontsnappen uit de gevangenis van Croix-des-Bouquets. Alweer. In februari ook al. 10 gevangenen sterven, 4 politieagenten raken gewond. 1 januari is het onafhankelijkheidsdag. In 1804 werd de onafhankelijkheidsdeclaratie uitgesproken in Gonaïves. Traditiegetrouw hoort de president daarom op 1 januari een toespraak te houden in deze stad. Wegens ontevredenheid met de overheid probeert men echter al enkele jaren de president ervan te weerhouden deze functie te vervullen. Bovendien is er op dit moment geen president, aangezien president Jovenel Moïse in juli werd vermoord. Er zijn nog steeds geen verkiezingen geweest en het land functioneert al twee jaar zonder parlement. De minister president wilde toch naar Gonaïves gaan, ondanks duidelijke dreigementen en bendegeweld. Na het bijwonen van een mis in een verder lege kerk, werd er buiten geschoten. De toespraak ging niet door, de minister president keerde terug naar Port-au-Prince.

In Nederland is het coronavirus het gesprek van de dag, voelt men zich beperkt door maatregelen. In Haïti is geen mogelijkheid om te testen of de omikron variant nu wel of niet aanwezig is. Daar spreekt men over een epidemie van griep en koorts.

12 januari staan we weer stil bij die verwoestende dag, dan 12 jaar geleden. De aardbeving die ook mij uit mijn huis zette. Wat een ramp. En wat een reeks rampen heeft dit land sindsdien moeten verwerken. Ook in augustus vorig jaar weer een aardbeving, 7.2 op de schaal van richter, nog net iets sterker dan die van 2010. (https://www.helpage.org/newsroom/latest-news/my-house-is-destroyed-i-have-no-drinking-water-older-people-in-haiti-in-desperate-need-of-help/) Toch lijkt de noodroep verloren te gaan in de wereld. Er gebeurt vandaag de dag zoveel en COVID-19 houdt ons zo bezig dat onze ogen gesloten lijken voor andere problemen.

En toch… De varkens en schapen die families hebben ontvangen, krijgen jongen. De eerste jongen gaan naar andere families. De rest is voor eigen gebruik, verkoop, voorzien in levensonderhoud. Na de aardbeving van augustus is er een training gehouden voor docenten van diverse scholen in de gemeente Pestel, om te leren over traumaverwerking en weerbaarheid. Leerlingen van de school in Cassavon (eerder herbouwd door CWS) namen deel aan psychosociale activiteiten om te leren om te gaan met alle ellende die ze te verwerken krijgen. (https://cwsglobal.org/stories/in-haiti-mental-health-is-important-in-earthquake-recovery/) De enige kliniek van Pestel liep schade op in de aardbeving, terwijl het aantal patiënten juist toenam, zowel wegens gewonden van de aardbeving als ook wegens andere ziekten, o.a. gerelateerd aan consumptie van onzuiver water. Een mobiele kliniek werd georganiseerd, waar meer dan de verwachte 140 patiënten per dag op af kwamen. (https://cwsglobal.org/stories/bringing-healthcare-to-remote-communities-as-part-of-earthquake-response-in-haiti/)

Ondanks de moeilijke situatie in Haïti, blijft de Amerikaanse overheid vrijwel dagelijks vliegtuigladingen vol gedeporteerden naar Haïti sturen. Church World Service steunt een organisatie die de gedeporteerden op het vliegveld ontvangt, ze bemoedigt en psychosociale steun verleent, na al wat ze hebben doorstaan qua stigma, moeilijke en gevaarlijke reizen, of verlies van een geliefde.

50 jonge mensen in Jean Rabel woonden een training bij over de productie van zeep. Ieder van hen kreeg een startkapitaal uitgereikt, waarmee ze zelf de benodigde ingrediënten en materialen aan kunnen schaffen om zeep te produceren. Een mooie manier om werkgelegenheid te creëren, inkomsten, om te kunnen voorzien in het levensonderhoud, en ook nog te zorgen dat er zeep beschikbaar is om zo de strijd aan te gaan met COVID-19 en andere ziektes. 20 mensen in Baie-de-Henne werden getraind over de transformatie van aloë, een plant die veel groeit in de omgeving en waarvan de producten tegen een goede prijs verkopen, maar wegens gebrek aan apparatuur wordt er weinig mee gedaan. De deelnemers ontvingen een startkapitaal en de organisatie heeft de benodigde apparatuur aangeschaft, zodat de aloë voortaan gebruikt kan worden om er jam, shampoo, zeep of andere producten van te maken. Hierbij is ook een oven/gasfornuis aangeschaft, die tevens kan dienen voor het bakken van brood.

Ondanks de gevaren verbonden aan binnenlandse reizen, is het mijn collega’s toch gelukt om naar het Noordwesten en Pestel te gaan. In het Noordwesten is bij drie scholen een ijzeren raamwerk met daarop een watertank geïnstalleerd, die gevuld wordt met regenwater opgevangen via dakgoten. Er zijn kranen aan bevestigd zodat leerlingen en leraren hun handen kunnen wassen.

Deze zelfde scholen (Dos d’Ane, Dessources, Fond Ramadou) hebben schoolboeken en andere benodigdheden ontvangen, zoals schriften, potloden, pennen en rugzakken. Maar weinig leerlingen op deze scholen beschikken over boeken en zoals meerdere docenten zeiden: “Scholen kunnen niet functioneren zonder boeken.” Dat de leerlingen zelf ook enthousiast en blij waren, bleek wel uit het feit dat ze maar al te graag kwamen helpen om de spullen te lossen. Een van de leden van een schoolcomité zei: “Zonder boeken en schoolspullen is de school als een plant zonder wortels, een dode plant. Maar nu, met de boeken, kan de school weer leven vinden. De boeken zullen de kinderen helpen om beter te leren.” Tot op heden moesten de docenten de lessen op het bord schrijven, waarna de kinderen ze overschreven in een schrift. Dat kostte veel tijd en moeite, waardoor er minder tijd overbleef voor het leren zelf. Bovendien is het niet te doen om de hele inhoud van een boek over te schrijven. Zowel docenten als leerlingen verwachten dat de boeken zullen helpen om hogere cijfers te halen. Het zal de kwaliteit van het onderwijs ten goede komen, zeggen ze. De boeken worden verschaft via een leensysteem; de kinderen leveren de boeken aan het eind van het schooljaar in, zodat de volgende lichting er ook gebruik van kan maken. Onder de kinderen zijn eveneens diverse wezen, tieners die hun schoolloopbaan af moeten zien te maken zonder de hulp van ouders.

“Het is een vreugde voor ons dat de school boeken en schoolspullen heeft ontvangen,” zo werd er gezegd bij de scholen. Ik zal de woorden van mijn collega niet vergeten, die de hoop uitsprak dat ons werk God blij maakt. Ik hoop het met hem.