Verkiezingsstrijd

Het is bijna december. Het jaar loopt ten einde. 2010 heeft ontzettend veel teweeg gebracht in Haïti. Aan het begin van een nieuw jaar weet je nooit wat het jaar zal brengen. Dit had niemand kunnen denken.
Met het naderen van het einde van het jaar, begint het wat koeler te worden. 18 november is een nationale vrije dag in Haïti en 25 november was een nationale vrije dag in Amerika, waarop mijn Amerikaanse collega’s me ‘happy thanksgiving’ wensten. Ons multiculturele team.

Op een avond zaten we thuis aan wat documenten te werken, toen er een telefoontje kwam van een chauffeur die met pech stond in Cabaret. Ik had een auto bij huis, dus ben om acht uur ’s avonds naar Cabaret gereden. Dat klinkt vroeg voor Nederland, maar hier gaat men in het donker niet echt op pad. We waren met z’n tweeën. Onderweg passeerden we minstens 5 politie controleposten. We troffen de heren in Cabaret aan, waar hun Mitsubishi Canter stil stond. De Isuzu werd ervoor gezet en zo zijn we in langzaam tempo teruggereden naar Port-au-Prince. Gelukkig weinig verkeer op de weg, zo ’s avonds laat. Het betonijzer dat als trekkabel diende, knapte enkele kleren en werd steeds korter. Geconcentreerd rijden door bergen en kuilen en gaten en over drempels, met een volgeladen Canter achter je aan. Tegen middernacht kwamen we veilig en wel aan bij de garage. De heren bleven waken bij de auto, terwijl mijn huisgenoot en ik thuis nog wat slaap konden krijgen.

Nu de distributies ten einde lopen, houd ik me wat meer bezig met andere dingen. MCC heeft twee uitwisselingsprogramma’s voor jongeren die afkomstig zijn uit landen buiten Amerika en Canada. Via het ene programma, IVEP, kunnen ze een jaar wonen en werken in Amerika en Canada. Via het andere programma, YAMEN, kunnen ze een jaar naar een ander land. Dit jaar staat in het teken van dienen, leren, groeien in het geloof, uitwisseling, vrijwilligerswerk, wonen bij een gastgezin. De deadline voor aanmelden voor komend jaar komt eraan, dus is het aan ons om nieuwe kandidaten te zoeken. Officieel valt de Dominicaanse Republiek onder MCC Haïti en daarom zoeken we zowel kandidaten uit Haïti als uit de Dominicaanse Republiek, beide uit Mennonieten kerken. Vorige week waren we daarvoor bij Assemblée de la Grace in Croix-des-Bouquets, een overkoepelende kerk die 24 gemeenten onder zich heeft. Nu brengen we een bezoek aan ons buurland.

De verkiezingscampagnes gingen door. Om middernacht kreeg ik sms berichten van presidentskandidaten, overdag strooiden vliegtuigen pamfletten uit de lucht, wat leidde tot de opmerking: mensen sterven van de honger in tentenkampen en zo wordt het geld uitgegeven.
Afgelopen week heb ik een training bijgewoond bij partnerorganisatie RNDDH. Dit in het kader van observaties bij de verkiezingen. Mensenrechtenorganisatie RNDDH observeert altijd verkiezingen, in alle 10 departementen van het land. Ik was ingedeeld om mee te gaan naar Centre. Andere deelnemers traden op als observators in vaste bureaus, waar ze de hele dag verbleven. Alle MCCers die meededen, waren ingedeeld als mobiele observators en bezochten diverse stembureaus in het hun toegewezen departement. En zo vertrok op zaterdag 27 november ons team naar Mirebalais, waar we overnachtten. De volgende dag in alle vroegte (half vijf) reden we naar Hinche, om daar voor het openen van het stembureau aan te komen. De stembureaus waren open van 6 uur ’s ochtends tot 4 uur ’s middags. In Hinche opende het bureau wat te laat, maar verder verliep alles rustig. De procedure is als volgt: men zoekt buiten op een lijst zijn naam en gaat naar het betreffende stembureau in het stemcentrum (vaak een lokaal in een school). Daar wordt gecontroleerd of de persoon op de lijst staat en een stemkaart heeft. Vervolgens krijgt men 3 stembiljetten; een voor president, gedeputeerde en senator. De ‘stemhokjes’ worden gevormd door twee stukken karton in elkaar te vouwen en zo 4 afgescheiden ‘ruimtes’ te creëren. Daarna deponeert men de stembiljetten in de betreffende 3 boxen en krijgt men een merkteken op een vinger, met inkt, zodat duidelijk te zien is dat deze persoon gestemd heeft. Mensen die niet kunnen lezen en schrijven hebben hulp nodig om hun naam op de lijsten te vinden. Ze tekenen middels een kruisje en kunnen hun stem uitbrengen door middel van foto’s van de kandidaten.
Vanuit Hinche reden we terug naar Mirebalais, waar we een ander stembureau bezochten. Vervolgens naar Mardi Gras. De weg ernaartoe was slecht, vol rotsen en moeilijk begaanbaar. Toen we uiteindelijk aankwamen, bleek er grote oproer te zijn. Het stembureau was pas om 9 uur open en toen wij er om 11 uur kwamen, waren ze alweer dicht. Er was met traangas gegooid en iedereen moest naar buiten. De opgewonden menigte drong zich om en op onze auto. Onze teamleider zei me de auto om te keren en weg te rijden, want we konden daar niet blijven. Dus omringd door schreeuwende mensen keerde ik de auto en hobbelde het pad weer af, hopend dat de mensen die op de auto klommen er niet af zouden vallen. MCC had drie auto’s beschikbaar gesteld, waarvan ik er dus een bestuurde. We reden verder naar Saut d’eau, bezochten een andere plaats op de route en vervolgden onze weg naar Las Cahobas en Belladere. Intussen kregen we de hele dag door ook berichten vanuit andere plaatsen in het land. Overal waren dezelfde soort problemen; namen die niet op de lijst stonden, of mensen die geen stemkaart hadden, en ook zorgde op vele plaatsen de huidige regerende partij voor oproer. Ze weten dat ze gaan verliezen en willen daarom de verkiezingen verstoren. Onvoorstelbaar. In Belladere stonden nog lange rijen mensen buiten te wachten, hoewel er slechts een uur restte voor sluitingstijd. Er waren hier maar liefst 3 stembureaus in een lokaal, leidend tot volle ruimtes zonder privacy om een stem uit te brengen. Overal stonden VN militairen op wacht. We reden terug naar Las Cahobas, waar we de telling van de stemmen bijwoonden. Als observators werden we daarbij toegelaten. Waar wij waren, verliep de telling ordelijk. Het was inmiddels donker en bij kaarslicht werd de doos met stembiljetten geleegd en een voor een werden de biljetten opengevouwen. Op vele andere plaatsen verliep het een stuk minder rustig. Stembiljetten zijn gestolen, verbrand, gewapende invallen, etc. Het was interessant om de verkiezingen zo van dichtbij mee te maken, maar het is droevig hoe het verlopen is. Sommige mensen wilden stemmen, maar konden niet omdat ze geen stemkaart hadden of omdat hun naam niet op de lijst stond. Anderen zorgden voor grote oproer en probeerden de verkiezingen te verstoren. En nu wordt gevraagd om het annuleren van de verkiezingsuitslag.

Gisteren, de dag na de verkiezingen, kwamen de teams terug in Port-au-Prince. En vandaag ben ik opnieuw vertrokken, dit keer met bestemming Santo Domingo. Het is voor het eerst dat ik rijdend de grens overstak naar de Dominicaanse Republiek. Tot nu toe ben ik alleen vliegend het land in en uit gegaan. Het oversteken van de grens was een hele ervaring. Aan de Haïtiaanse kant moesten de benodigde formaliteiten afgerond worden en dingen betaald. Vervolgens aan de Dominicaanse kant nog meer papieren en betalingen. Voor de auto moest van tevoren een document bij de Haïtiaanse politie gehaald worden, om toestemming te krijgen met de auto de grens over te steken. Aan beide kanten helpt iemand ons om het proces door te komen. Een uur later gaan de hekken open en kunnen we doorrijden. Eén eiland, twee landen; totaal verschillend. De wegen zijn een stuk beter (alhoewel de bewegwijzering gebrekkig is), de woningbouw is anders, natuurlijk de taal en valuta, huidskleur, parken in elk dorp, enz. De natuur blijft mooi. In korte tijd zijn we door vijf controleposten gegaan (in het grensgebied). Ruim acht uur na vertrek uit Port-au-Prince kwamen we aan in Santo Domingo. Daar hebben we net gegeten aan zee, bij een prachtige zonsondergang.
Het doel van ons bezoek aan het buurland is dus om contacten te onderhouden met Mennonieten kerken hier en om een kandidaat te zoeken voor het IVEP of YAMEN programma van MCC.

Intussen blijven er personeelswisselingen bij MCC. Er is opnieuw afscheid genomen van een collega. En we blijven wekelijks samenkomen voor devotie. Vorige week stonden we stil bij Psalm 133 en 2 Petrus 1: 3-15; samen leven als broeders en zusters. Relaties kunnen voor zoveel vreugde zorgen, maar ze kunnen ook voor zoveel verdriet zorgen. Voor blijdschap, maar ook voor frustratie. Het is aan ons om geduld te hebben, goed gedrag, vertrouwen, om elkaar een nieuwe kans te geven, om in vrede en liefde samen te leven. Er staat zoveel in de Bijbel dat ons richting geeft over hoe we moeten leven, maar we lijken er zoveel moeite mee te hebben om het in de praktijk te brengen.