Op reis, met orkanen en cholera

Het laatste weekend in Amerika was een weekend van afscheid nemen. Om de zoveel uur zwaaiden we mensen uit, die hun nieuwe thuisland tegemoet gingen. Bolivia, Mexico, Brazilië, El Salvador, Zambia, Tanzania, Cambodja, etc. Na twee weken intensief gezamenlijk optrekken, scheidden onze wegen zich weer. De nog aanwezigen hebben samen een rondrit gemaakt door Lancaster County, met z’n glooiende landschap en vele boerderijen, de paard en wagens, pretzels, Amish winkel, akkers die bewerkt worden met de hand, woningen zonder elektriciteit. De een kiest ervoor om zonder elektriciteit te leven, de ander leeft er noodgedwongen zonder. Een wondere wereld. We bezochten tevens een oude woning, gebouwd in 1719. Daar kwamen vroeger de eerste Mennonieten aan vanuit Europa. Nog steeds heeft Lancaster de grootste populatie Mennonieten in Amerika.
Zondag zijn we naar een kerk geweest die op het terrein van MCC gehouden wordt. Nahomie was zeer verbaasd toen ik zei dat de dienst afgelopen was. Ze dacht dat er net met de preek begonnen zou worden, maar die bestond uit muziek. We hebben nog een laatste rondrit gemaakt, langs een plaatselijk natuurgebied, nog even genieten van de prachtige herfstkleuren.

Op maandag 1 november zijn we in alle vroegte stilletjes opgestaan. Om half vier vertrokken we uit Akron. Tot mijn verbazing was er zowaar iemand aanwezig om ons uit te zwaaien; een medewerker van de afdeling Latijns Amerika/Caribisch gebied. Wat een toewijding. Vanaf Philadelphia vlogen we naar Miami, waar we een eind moesten lopen en via een serie roltrappen en een trein uiteindelijk bij onze aansluitende vlucht kwamen. Toen ik zei dat we met de trein moesten, keken mijn drie medereizigers me aan alsof ze water zagen branden. “Denk je dat we dit land ooit kunnen begrijpen?” vroegen ze zich af over Amerika. De treinen, blinde mensen die zelfstandig een straat oversteken, mensen die slaven zijn van honden (oftewel honden uitlaten), verkeer dat heel niet claxonneert, etc.
Beide vluchten terug naar Haïti verliepen goed en al onze bagage kwam tegelijk met ons aan. Mijn drie collega’s brachten de nacht door in Port-au-Prince, om de volgende dag verder te reizen naar Desarmes, hun thuis. Ik werd opgewacht door een aantal vrienden, die me hielpen een auto te huren. Vervolgens stond ik zelf te wachten bij het vliegveld, op de komst van ds. Gé Drayer en Arjan Luijer, afgevaardigden van diaconaat christelijke gereformeerde kerken Nederland. Zij zijn hier diverse projecten wezen bezoeken waaraan ze financiële steun hebben gegeven.

De dag na aankomst vertrok ik met Cher Frère en onze beide bezoekers naar Lamontay, het Noordwesten. Van Akron naar Lamontay; het blijft wonderlijk dat je in zo korte tijd in zo’n compleet andere wereld kunt komen. In Amerika moest ik bij het rijden telkens goed op de maximumsnelheid letten. In Haïti kwam ik erachter dat onze huurauto geen werkende snelheidsmeter had, de lichten gingen uit bij het richting aangeven, ruitenwisservloeistof werkte niet, evenals de benzinemeter, etc. Maar de motor was goed en we kwamen dan ook veilig en wel aan in Lamontay, na een goede rit door het mooie land Haïti. Van een luxe badkamer ging ik naar geen doucheruimte (douchen kan achter huis) en een latrine zonder deur. Bij het licht van een olielamp zaten we ’s avonds nog even te praten, voordat we na een lange dag rijden naar bed gingen. De volgende ochtend was er een samenkomst in een volle kerk met leden van de plaatselijke coöperatie (KRCLJ). Er werd gezongen, gebeden en gemediteerd uit Mattheüs 9: 35-37. We spraken met de aanwezigen over hun gemeenschap, de woningen die er gerepareerd zijn na de orkanen van 2008, het microkredietprogramma, scholen en andere problemen. De microkredieten hebben een duidelijke positieve invloed op de gemeenschap. Alle kinderen gaan nu naar school, in plaats van 1 of 2 of geen per gezin zoals voorheen. Er hoeven geen dieren meer verkocht te worden om schoolgeld te betalen. De docenten worden betaald van de rente van de leningen. We bezochten enkele woningen en een school, waar in één vertrek met drie docenten aan zes klassen les gegeven wordt.

Vanuit Lamontay reden we naar Gwo Mon, een rit van 5 uur. Daar overnachtten we, om de volgende dag verder te rijden naar Pendu. In Pendu lieten we de auto achter om te voet een berg te beklimmen, naar coöperatie KAMM. Daar vindt een herbebossingsprogramma plaats. Een schitterende omgeving. De natuur blijft overweldigend mooi. We hebben twee boomkwekerijen bezocht en ook hier met de gemeenschap gesproken. Daarvoor moest de school vervroegd gesloten worden, want de school dient tevens als kerk en vergaderruimte. Het is een vertrek opgetrokken uit palmbladen, waar 200 leerlingen gezamenlijk les krijgen, die nu dus plaats moesten maken voor onze samenkomst. Het dorp heeft geen toegangsweg, waardoor producten niet getransporteerd en elders verkocht kunnen worden. Na onze afdaling moest er eerst een lekke band vervangen worden, voordat we naar Desarmes konden rijden.
Inmiddels was orkaan Tomas gearriveerd, waardoor het veel regende. Veel scholen, banken, kantoren e.d. waren dicht. Gelukkig is het uiteindelijk nog meegevallen en is de orkaan niet recht over het land gekomen. Maar ook nu zijn er tenten vernield en vele mensen zijn compleet nat geregend met al hun hebben en houden in hun zeildoeken verblijven.
In Desarmes hebben we gesproken met Jean Rémy, de coördinator van het herbebossing- en milieuonderwijsprogramma van MCC. Tegen de middag hebben we de reis naar Port-au-Prince aangevangen, waar we ’s middags een ronde door de stad hebben gemaakt. Het stadscentrum met het verwoeste paleis ligt er nog steeds bij als een nieuw ontstaan dorp, een sloppenwijk. Langzaam worden de tenten verstevigd met hout en golfplaten. Al tien maanden woont men zo. Inmiddels is de oprukkende cholera epidemie hier ook gearriveerd, in Port-au-Prince.

Zaterdag zijn we naar Duvier geweest, om daar woningen te bezoeken die nieuw worden gebouwd. Vele families zijn hun huizen verloren en wonen nog steeds onder golfplaat. Nu worden er nieuwe, stevige huizen gebouwd, met twee vertrekken en een galerij. De basis is van steen, daarop muren van betonblokken en een golfplaten dak. De huizen zijn roze en geel geschilderd. Door de vele regen raakten we volledig onder de modder, glibberend over de voetpaden van huis naar huis. Ook hier weer een bijeenkomst met de plaatselijke associatie, GADCOBEM in dit geval. Het belang wordt benadrukt van de visie van de gemeenschap, om niet iets op te leggen als buitenstaande organisatie, maar uit te gaan van de behoeften en noden die de gemeenschap zelf aangeeft, om naar hen te luisteren en met ze in gesprek te gaan. Het is bewonderenswaardig te zien hoe gemotiveerd men is, hoe ze elkaar helpen. Ook degenen die zelf geen huis ontvangen, helpen met het sjouwen van zakken cement of emmers water voor degenen die wel een huis kunnen bouwen.

Afgelopen maandag zijn we naar Jacmel gereden, in het Zuiden. Zo zijn we in een week tijd het halve land doorgereisd. In Jacmel bezochten we de organisatie Medair, die tijdelijke woningen bouwt voor slachtoffers van de aardbeving. De route er naartoe leidt door een prachtig gebergte, waar duidelijke sporen waren van aardverschuivingen en modderstromen veroorzaakt door orkaan Tomas.
Dinsdag zijn we op pad geweest met Parole & Action/Woord & Daad. We waren aanwezig bij de start van een cash for work programma voor puinruimen van huizen in een wijk waar ze op en naast elkaar gebouwd zijn. Ook bezochten we een kamp waar een waterpomp gebouwd is en kinderen vijf maal per week een middagmaal krijgen. Er werden tenten uitgedeeld toen wij er waren. Tot slot nog een kliniek bezocht, die in de aardbeving is verwoest en nu in een tijdelijk onderkomen functioneert.
Ds. Gé Drayer en Arjan Luijer waren te gast bij huize de Greef/Michel. Als afsluiting van ons samenzijn zijn we met z’n allen uit eten geweest in een restaurant in Pétion-Ville. Tijdens hun verblijf hier sliepen we met z’n vijven op een slaapkamer boven. Ik sliep onderin een stapelbed met m’n 4 jarige huisgenootje Dave, die zei dat hij plaats voor mij zou overhouden, ook toen ik weer naar mijn eigen bed verhuisde.

Woensdag 10 november zijn onze gasten vertrokken en ben ik weer aan het werk gegaan. Eerst cadeaus uitgedeeld aan deze en gene. Als iemand van ons team naar Amerika reist, krijgen we vaak een lange verlanglijst mee. Veel dingen zijn goedkoper verkrijgbaar in Amerika dan hier.
De distributies van MCC lopen ten einde. Afgelopen week hebben we een inventaris gemaakt van wat er nog in het depot staat. Ook ben ik bij een partnerorganisatie geweest, KPL, om te helpen met analyse van enquêtes. Verder waren er vele achterstallige emails om te beantwoorden. Vrijwel dagelijks loopt er iemand door de straat van kantoor, ‘krèm mayi’ roepend. Maïs ijsjes, betekent dat. Klinkt misschien niet als een geslaagde combinatie, maar het smaakt prima.

Mijn collega Joseph vormt samen met enkele van zijn buurtgenoten een groep met wie ze diensten houden, zowel bij elkaar thuis als bij anderen en ook in ziekenhuizen. Afgelopen week hielden ze een dienst bij m’n collega Myriam. Ik werd ook uitgenodigd. Tijdens die dienst vertelde Myriam van een wonder in haar leven. De dokter had haar gezegd dat ze niet zwanger kan worden, maar ze is toch zwanger geworden. Wat geweldig mooi! Ik heb vaak het idee dat we in Nederland meer geloof hechten aan wat mensen zeggen op het gebied van wat wel en niet mogelijk is dan hier. Zegt een dokter ons in Nederland dat we geen kinderen kunnen krijgen of niet kunnen genezen, dan geloven we dat. Zegt een dokter ons in Haïti dat we geen kinderen kunnen krijgen of niet kunnen genezen, dan zegt men: dat zegt de dokter, maar God is de echte Meester en bij Hem is niets onmogelijk. Men bidt vol overtuiging en keer op keer gebeuren er wonderen.

Tegelijk blijft er ook veel trauma. Na de aardbeving angst voor orkaan Tomas en de cholera epidemie. Ouders zijn bang dat hun kinderen de ziekte oplopen, bang dat het drinkwater niet echt zuiver is, bang om eten te kopen op straat. Het water wordt extra behandeld en smaakt naar chloor. Via de radio klinken adviezen om voorzorgsmaatregelen te nemen. Er zijn demonstraties tegen de VN, die ervan beschuldigd worden de oorzaak te zijn van de cholera epidemie. Tegelijkertijd hebben delen van het land te kampen met overstromingen vanuit zee. Angst voor tsunami’s neemt toe. En dat twee weken voordat de presidentsverkiezingen plaats zullen vinden. Overal aanplakbiljetten van kandidaten. We voeren momenteel veel politieke gesprekken, maar de meerderheid lijkt niet te gaan stemmen. Ze hebben geen vertrouwen in de overheid, of zeggen dat de resultaten toch onjuist weergegeven zullen worden, dat hun stem gestolen wordt, of dat ze na urenlang in de rij staan uiteindelijk niet zullen kunnen stemmen. Of dat er geen goede kandidaten bij zitten. De kandidaat die door de huidige overheid naar voren geschoven wordt, is een schoonzoon van René Preval, de huidige president. Er wordt gezegd dat zijn verkiezingscampagne door de overheid gefinancierd wordt. Ook betaalt hij mensen om op hem te stemmen. Bijna alle kandidaten hebben een corrupte achtergrond, slechts één valt tot op heden niets te wijten, zo is me verteld.

Afgelopen zaterdag ben ik met Joseph naar Ti Gwav geweest. Daar hebben we twee bedden opgehaald; één voor hemzelf, dat vernield was in de aardbeving. Het andere bed is een huwelijksgeschenk voor onze collega Kettely, van ons allemaal.
Gisteren waren mijn huisgenoot Ketty en ik uitgenodigd door vrienden bij hen thuis in Fort Jacques. In Haïti krijgt elk kind bij de geboorte een godfather (parenn) en godmother (marenn). In december en februari hoop ik de trotse godmother te worden van de nog ongeboren kinderen van deze vrienden, die me dat gevraagd hebben. Een hele eer en groot plezier! Zo word ik opgenomen in de families van mijn vrienden en krijg ik een plaats in het leven van hun kinderen. We zijn samen naar de kerk geweest, waar onze vrienden gevraagd waren de muzikale begeleiding te verzorgen, bestaande uit gitaar, drums en zang. Het huis waar we op bezoek kwamen is een huis van zeil; oftewel, een tent. Ook hun huis is verwoest in de aardbeving. Dat mag de pret echter niet drukken en we hebben dan ook een heel gezellige dag gehad met elkaar.
En zo gaat het leven door, ook in Haïti, met zorgen en vreugde, met verdriet en blijdschap.