Wereld van verschil

Oriëntatie zit er op. We zijn hier het weekend nog en maandag hopen we terug te vliegen naar Haïti. Ik zit hier met heel gemengde gevoelens, in aansluiting op wat de deelnemers vanmiddag uitten. Ik ben geboren en getogen in Nederland, werk voor een organisatie waarvan de hoofdkantoren in Amerika en Canada staan, ben gevestigd in Haïti. Ik vertaal Creools-Engels. Ik trek twee weken heel intensief met een groep mensen op hier bij MCC in Akron. En nu moet er weer afscheid genomen worden. Ook al ben ik geen deelnemer, toch raakt het me. De meeste van deze deelnemers staan aan het begin van 3 jaar in het buitenland. Voor mij zijn er al ruim 2,5 jaar voorbij gegaan van mijn contract. Ik heb een leven opgebouwd in Haïti. Ik voel het nog steeds als een grote eer om werkzaam te zijn voor MCC, een organisatie met een goede filosofie die ik zeer respecteer. In deze groep deelnemers waren maar liefst 5 gezinnen met jonge kinderen. Daarnaast echtparen zonder kinderen en alleenstaanden. Ook mijn collega’s uit Haïti zijn dankbaar voor hun tijd hier. Het voelt als een familie, was de algemene ervaring. Klinkt dat melodramatisch? Het is de waarheid. Mensen laten een familie achter thuis en komen terecht in een nieuwe familie. Ontwikkelingswerk is complex. Ik ben ontzettend dankbaar dat ik bij MCC en in Haïti terecht ben gekomen en nu in Amerika. Het is een eer, plezier en voorrecht. De afgelopen 2,5 jaar van mijn leven zijn onbeschrijflijk geweest, al heb ik er veel over geschreven. Zulke rijke momenten, zo kostbaar. Natuurlijk, ook moeilijke momenten. Maar ik hoop dat die momenten ten goede gekeerd mogen worden, dat ik er een les uit trek. Het is een grote persoonlijke ontwikkeling, niet alleen ontwikkelingswerk. En het blijft dubbel. Ik heb een nichtje in Nederland die haar tante niet kent. Ik heb een netwerk van mensen in en buiten MCC, in en buiten Haïti.

Afgelopen maandag en dinsdag werd er hier in Akron een jaarvergadering gehouden van alle hulpgoederencentra van MCC in Canada en Amerika. Het kwam nu zo uit dat ik hier ook was tijdens die vergadering. Ze hadden MCC Haïti gevraagd om via Skype (videoconferentie internet) ‘deel te nemen’, maar nu kon ik dus in levenden lijve MCC Haïti vertegenwoordigen. Ik was gevraagd om in een uur tijd te vertellen over het werk op het gebied van hulpgoederen en distributies, sinds de aardbeving. Aan de hand van foto’s vertelde ik over de mensen bij wie we de dekens, emmers, tenten, zeildoeken, waterfilters etc. brengen, de mensen die de distributies uitvoeren, de uitdagingen die ze tegenkomen onderweg, wat we geleverd hebben, waar, hoe we de begunstigden selecteren, hoe we te werk gaan, etc. Ik benadrukte wat voor geweldig team mensen we hebben en hoe moeilijk het zal zijn om straks afscheid van de chauffeurs en hun helpers te nemen, als de distributies afgelopen zijn. Dan zitten ze weer zonder werk, in onzekerheid. Na afloop kwamen alle deelnemers om me heen staan, legden hun handen op me en baden voor Haïti. Diverse mensen waren tot tranen toe geraakt. Het was opnieuw een kostbaar en bijzonder moment in dat leven van mij, dat zo gevormd wordt door de organisatie MCC waarmee ik in aanraking ben gekomen. Ik ben dankbaar. En ik vraag me soms af wat er toch allemaal gebeurt in mijn leven.

Wat er deze weken gebeurt is veel vertalen. De eerste week waren we met z’n tweeën. Ik vertaalde ’s ochtends, Sylvia ’s middags. ’s Middags had ik vergaderingen met collega’s van het MCC kantoor hier in Akron (van de afdeling Latijns Amerika/Caribisch gebied, hulpgoederen en de fotograaf die in Haïti is geweest), of ik werkte aan mijn presentatie, probeerde m’n werk voor MCC Haïti bij te houden, etc. Vertalen is een vak apart. Het is weer een nieuwe kans en les. Het was leuk om te doen, voor de afwisseling. Elke ochtend beginnen we met devotie (eenmaal per week samen met kantoorpersoneel). Dat kan bestaan uit zang, een overdenking, of dans. De rest van de dag worden er verschillende onderwerpen besproken. Overal komt terug het belang van wederzijds respect, van elkaar leren, vrede, gerechtigheid, geen geweld, je bewust zijn van macht en privileges, dienstbaar zijn, vergeven, dingen die binnen en buiten je controle liggen, dingen die door je afkomst bepaald zijn, relaties bouwen, verbinden met lokale kerk, geloof. Er is gesproken over de verschillende afdelingen bij MCC, over seksuele intimidatie, de structuur van MCC, het belang van goede communicatie om elkaar te begrijpen, informatica, personeelszaken, antiracisme, lobbyen, planning/monitoring/evaluatie, globalisatie, ervaringen in/met verschillende culturen, voor jezelf zorgen, meditatie, etc. Soms worden groepsopdrachten op creatieve manieren gepresenteerd, in de vorm van theater of muziek. Ook zijn er bijeenkomsten per geografisch gebied, in ons geval met Latijns Amerika/Caribisch gebied.

Behalve praten en vergaderen wordt er veel gegeten. Natuurlijk heel ander eten dan in Haïti. Nahomie zei dat ze het zat was om brood te eten met iets erin, en groenvoer (oftewel salades). Rijst, dat is waarnaar ze verlangen. Intussen krijgen we verontrustende berichten uit Haïti, waar een cholera uitbraak is. De ene na de andere ramp treft Haïti. Onvoorstelbaar. De cholera is voornamelijk in het departement Artibonite, waar mijn drie collega’s die hier bij me zijn vandaan komen. Ik weet niet goed wat te zeggen. Wanneer houdt het op? Blijf Haïti gedenken in jullie gebeden.

Wat doen we verder? We hebben het hulpgoederencentrum in Ephrata bezocht, waar een aantal balen stof klaar staan om naar Haïti verscheept te worden. Opnieuw een rondleiding in dit centrum waar zoveel quilts gemaakt worden, school kits samengesteld, evenals de emmers met sanitaire benodigdheden, baby pakketten, blikken vlees staan opgeslagen, enz. We hebben een tijdje zitten werken om zelf deze pakketten samen te stellen. Het is altijd interessant om de verschillende kanten van een proces te zien en mee te maken. Van hier naar Haïti. In het centrum is een prikbord op een van de wanden gewijd aan Haïti. Ik herken de mensen van ons distributieteam.

Tussen de bedrijven door genieten we van Akron en omgeving. Wandelen in Roland Park, het plaatselijke park. Genieten van de kleuren en geuren, de bomen en het gras, de rust en vrede. Hier bijna geen mensen op straat. In Haïti altijd en overal mensen op straat. Wandelen, fietsen, piano spelen, kleren wassen in een wasmachine, naar Kmart en Walmart gaan. Walmart is 24 uur per dag open. Het is een enorme winkel waar van alles verkrijgbaar is, van boodschappen tot kleding en van computers tot wapens, babyspullen, kantoorbenodigdheden, huishoudelijke apparatuur, speelgoed; van alles. En de prijzen liggen een stuk lager dan in Haïti. Mijn collega’s lopen rond in die overdaad en constateren dat het oneerlijk verdeeld is in het leven. Hier zoveel keus van elk ding, in Haïti zo weinig verkrijgbaar.

Er is ook een fitness ruimte hier op het terrein van MCC. Die apparatuur is gratis verkregen via een telefoonplan. Voor de grap ben ik daar eens wat dingen gaan testen. Normaalgesproken niet mijn ding, maar we hebben wel lol gehad met fietsen, wandelen en hardlopen zonder een stap verder te komen. Zo kom je er wel… Ook ’s avonds laat kan hier zonder problemen in het donker rondgewandeld worden. En soms zitten we te praten tot laat in de avond. Of er wordt een haardvuur gemaakt buiten, waarin we volgens Amerikaans recept s’mores maken; spekjes in het haardvuur verwarmen (spekjes in de zin van snoepgoed wel te verstaan) en die samen met chocola tussen twee halve crackers opeten. Het haardvuur werd vooraf gegaan door een ‘dansfeest’. Dat klinkt heel wat, maar het was niet meer dan muziek via een laptop om de kinderen te laten dansen, die allemaal jonger zijn dan 5. We hebben plezier gehad met elkaar en er zijn goede relaties gelegd.
Ook zijn we op een avond naar een markt geweest; Green Dragon market, in Ephrata. Het is een buitenmarkt. Leuk om rond te kijken, maar wel erg koud. Er werden vooral producten aangeboden door Amish en Mennonieten; prachtige houten meubels, eigen gemaakte jam, taarten, koekjes, groente, fruit kleren; van alles.

Op een vrije zaterdag had MCC een rit naar New York City geregeld, zo’n 3 uur rijden vanuit Akron. Wie had nou ooit gedacht dat ik voor mijn werk in Haïti nog eens in New York terecht zou komen? Toen we dichterbij kwamen, doemden de wolkenkrabbers aan de skyline voor ons op. De bus reed door Lincoln tunnel, onder de rivier Hudson. Een weg onder de grond, onder water door? Wereldvreemd voor Haïti. Onvoorstelbaar, wat een stad, New York. We werden afgezet bij Times Square, een district met vele theaters. Zulke hoge gebouwen dat als je omhoog kijkt, je het idee hebt dat ze naar beneden komen. De een na de ander. Mijn eerste gedachte: wat als hier een aardbeving gebeurt? Sommige mensen lachen om die reactie, maar toen ik later telefonisch iemand in Haïti sprak die de aardbeving ook heeft meegemaakt, was zijn eerste reactie dezelfde als die van mij. Dan kun je het verschil merken tussen mensen die de aardbeving aan den lijve hebben ondernomen en mensen die dat niet ervaren hebben.
We kregen een kaart mee en een tijdstip om terug te komen, maar verder was het aan ons om het stadsdeel Manhattan te verkennen. Hoewel ik net zo min als mijn drie collega’s ooit eerder in New York was geweest, was het toch aan mij om ons te leiden. Haïtianen leren niet kaart lezen. Dus we hebben veel rondgelopen. Langs enorme billboards in het theaterdistrict, langs enorm hoge wolkenkrabbers, Empire state building, de locatie waar voorheen de twin towers stonden (World trade centre), Brooklyn brug, we hebben het Vrijheidsbeeld van afstand gezien en diverse dans en zang optredens in parken. Na veel lopen zijn we met de metro terug gegaan. Dat was me ook een belevenis; een trein (onbekend) en dat onder de grond. Verder valt het op dat claxons hier niet gebruikt (mogen) worden en dat blinde mensen zelfstandig buiten rond kunnen lopen. Wat een wereld van verschil. Desarmes lijkt niets vergeleken bij New York, zeiden mijn collega’s. We hebben ook een bezoek gebracht aan Central park, waar zowaar een kunstijsbaan aangelegd was. Alweer iets nieuws; schaatsen. Er lopen veel toeristen rond in de stad. Wat ons wel opviel was het gebrek aan toegang tot toiletten. In Haïti is het normaal om je blaas te legen waar het je maar uitkomt, maar dat gaat hier niet. Een dag vol indrukken en ervaringen. Van het platteland van Haïti naar een grote stad in Amerika.

Behalve de stad New York hebben we ook de staat Virginia bezocht. Onze collega Garly had zich ook voor een paar dagen bij ons gevoegd in Akron en we hebben hem met z’n allen begeleid naar Harrisonburg, zijn plaats van bestemming. We zijn met z’n zevenen naar Harrisonburg gereden, de hoofdstad van Virginia, een rit van zo’n 4 uur. Daar hebben we een hele fijne dag gehad met ontmoetingen met diverse bekenden uit en via Haïti. Het was heel bijzonder om met maar liefst vijf team leden van MCC Haïti hier samen in Amerika te kunnen zijn; vier Haïtiaanse collega’s en ik. We hebben rondgewandeld in een bos in een park, lol gehad met fitness apparatuur die daar opgesteld stond, we hebben bijzondere ontmoetingen gehad met oud-collega Pancha, met ingenieur Johann die na de aardbeving in Haïti is geweest, met een zwager van een van mijn collega’s die hij al sinds meer dan 20 jaar niet had gezien, enz. We hebben gelachen, gelopen, gepraat, in bomen geklommen, door doolhoven gelopen en genoten. Een ronde door het oude stadscentrum en een bezoek aan Eastern Mennonite University (EMU). Een hele mooie, rustige en vreedzame universiteitscampus, met prachtig uitzicht op de rode, oranje, gele, bruine, groene bomen op de glooiende hellingen van Virginia. Deze universiteit is, net als de religie van de Mennonieten, gericht op vrede en gerechtigheid. Een betere omgeving kun je er niet voor wensen. Dit was de eindbestemming van Garly voor deze week. We hebben met z’n allen ook nog een boerderij bezocht waar elk jaar vlees verwerkt en ingeblikt wordt voor MCC. Als afsluiting van ons mooie samenzijn gezongen bij gitaarmuziek. Toen tanken voor de terugreis, wat ook voor enige hilariteit zorgde. Zelf uitstappen en tanken? Werkelijk alles is anders.

31 oktober is het Halloween in Amerika. In Akron werd dat vandaag gevierd. Ik liep rond in het dorp en zag de kinderen verkleed in hun kostuums langs de deuren lopen, ‘trick or treat’ roepend. Zo heeft elk land z’n eigen gewoonten.

Vandaag, de laatste dag, was er een afsluitende dienst met als onderwerp hoop en zegen. In drie talen werd er gezongen en gebeden. Eén in het geloof in dezelfde Christus. Eén lichaam, vele leden. Allemaal broeders en zusters.