Ontvangen en ontvangen worden

Het WAL team is weer vertrokken. Twee weken zijn ze hier geweest. Het idee is inderdaad hetzelfde als World Servants. Het was interessant om het nu van een andere kant mee te maken; ontvangen en organiseren. Een hele verantwoordelijkheid om een groep onder m’n hoede te hebben. Ik had geluk dat het een fijne groep was, die niet klaagde en flexibel was. We hebben een goede tijd gehad samen. Natuurlijk loopt er van alles anders dan gepland, gehoopt of verwacht. Het vereist dan ook een en ander aan creativiteit in omgaan met onvoorziene situaties, reageren op relaties/omstandigheden, etc. Ik houd van de diversiteit in m’n werk, die me op verschillende manieren uitdaagt om capaciteiten te ontwikkelen. Het was veel organiseren en coördineren om alle partijen en factoren bijeen te brengen. Daar kwam nog bij dat elke stap op video werd vastgelegd door de cameraman/fotograaf van MCC Amerika. Bij zijn interviews met de Haïtiaanse medewerkers en aannemers vertaalde ik fluisterend voor hem in een microfoon. We hebben verder gewerkt, zij aan zij met Amerikanen en Haïtianen; een pad naar de toiletten egaliseren, scheppen, beton storten, betonblokken plaatsen. Het pad is handmatig aangestampt en vervolgens zijn er tegels gelegd. Cement kopen duurde een paar uur langer dan verwacht, aangezien we er de halve stad voor rond moesten rijden voordat we de juiste soort vonden. Onze Haïtiaanse medewerkers hebben ons naar een metaalwerk ‘dorp’ gebracht vlakbij de bouwlocatie. In die wijk is vrijwel iedereen werkzaam in het bewerken van olievaten en het maken van kunst artikelen.
De koks hebben overal hun uiterste best gedaan om het ons goed naar de zin te maken; bij MCC zelf en op de bouwplaats. Op een van de dagen was er een ‘viering’ in plaats van werk. Service Chretien d’Haïti, de organisatie met wie we samenwerkten, organiseert elke maand in elk van de 6 zones een activiteit met en voor gehandicapten. Blinde en manke mensen, mensen zonder lichaamsdelen, enz.; ze zijn er allemaal. Na de aardbeving hebben ze deelgenomen aan een project waarbij ze elke maand financiële steun krijgen om activiteiten weer op te pakken; verkoop van producten, naai atelier, etc. Daarnaast is er fysiotherapie, er zijn psychologen, er is gelegenheid om getuigenissen te delen, te zingen, bidden, er wordt gebouwd aan zelfvertrouwen/respect/eigenbeeld. Wij zijn kinderen van God, we hebben kracht, we hebben capaciteiten! Zo is dat. Gehandicapt of niet gehandicapt, we zijn allemaal kinderen van God en Hij houdt van ons allemaal! De activiteiten zijn dus een combinatie van animatie, psychologie, therapie en materiële steun.

Het WAL team heeft een weekend in Desarmes doorgebracht. We reden er via de bergroute heen en via de kust terug. Het MCC team in Desarmes heeft de groep op een geweldige wijze ontvangen. Ze zijn allemaal kennis komen maken en een delegatie van hen heeft ons op sleeptouw genomen. Te voet hebben we een basisschool bezocht, de markt, twee molens waar rijst en maïs verwerkt wordt, een school voor beroepsonderwijs die net op poten gezet wordt, een kanaal dat erg belangrijk is voor de watervoorziening, rijstvelden, enz. Ook zijn we deels een berg opgeklommen om uit te kunnen kijken over de vallei. Daar vandaan is het herbebossingswerk goed te zien. De eens kale vallei waar je kilometers ver kon kijken, is nu groen bebost. We hebben een bos bezocht, een ander project van MCC; steun aan mensen die bossen willen planten. ’s Avonds trad er een koor op. Een mannenkoor, uit een nabij gelegen dorp. Hun muziek, hun stemmen, bewegingen raakten me diep. Nog steeds verwonder (bewonder) ik me over de geweldige wijze waarop mensen hier kunnen zingen. Iemand zorgde op een enkele trommel voor een passende begeleiding. Op zondag zijn we naar de katholieke kerk geweest in Desarmes, toch heel anders dan een protestantse kerk.
Toen we wilden vertrekken naar Port-au-Prince, startte de auto niet. We zijn een paar uur bezig geweest om te proberen ‘m aan de praat te krijgen. Het halve dorp rondgerend, al duwend, vervolgens met een andere auto proberen te trekken, waarbij de kabel tot twee keer toe knapte. Uiteindelijk hebben we het opgegeven en een andere auto meegenomen. Het WAL team was verrukt van de kustroute, de prachtige zee; Caribisch gebied! Ze hebben aan de kant van de weg een duik in zee genomen. Even ontspanning.
Verder zijn er nog meer sprekers geweest; over vodou, over de rol van de kerk in Haïti. Elke avond kwam de groep (en ik) bijeen voor reflectie. Ook zijn we een dagdeel op pad geweest met ingenieur James, die woningen bezocht van gehandicapten. Samen met SKDE en Church World Service repareert MCC enkele honderden woningen van gehandicapten in Port-au-Prince en omgeving. Onvoorstelbaar hoe de huizen op en om elkaar heen gebouwd zijn. Zulke smalle doorgangen. Bij een aardbeving is er geen uitweg mogelijk.
Aangezien het gastenverblijf vol was, sliep ik buiten op het terras of op het dak. Is een aangename slaapplaats, koeler dan binnen. Alleen regende het nogal veel en kwam het water vervaarlijk dicht bij m’n matras. Natuurlijk moesten er ook Haïtiaanse inkopen worden gedaan. De groep deelde vreugde en uitdagingen, sprak over wat hen heeft geraakt of is bijgebleven, waar ze de hand van God in hebben gezien.
En toen was alweer het moment aangebroken om de groep naar het vliegveld te brengen en afscheid van ze te nemen. Mijn rol als bouwwerker, chauffeur, tolk, inkoper en voorman (zoals ze me omschreven) zit er weer op. Het blijft een dubbel iets. Het is niet de meest efficiënte manier om werk te verrichten. Haïtianen hebben echt geen buitenlandse arbeiders nodig. Tegelijk is het wel een ervaring waarvan men veel leert. Helpen is moeilijk.

Na het vertrek van het WAL team en een marathon van 20 dagen/3 weken onafgebroken werken, kon ik eindelijk weer naar huis. Het pad naar huis is slecht en steil. Het vereist een auto met vierwielaandrijving om de berg op te komen. Het had veel geregend die dag en de auto die ik mee had, ’s avonds in het donker, weigerde de helling op te komen. Integendeel; in plaats van naar boven ging hij naar beneden en belandde ik in een greppel naast de weg. Mooie thuiskomst. Gelukkig kwam een huisgenoot me helpen. Ze hadden paté voor me gebakken als welkom thuis.
De kerkdienst op mijn vrije zondag zette me aardig aan het denken. In de pinkstergemeente waar ik naartoe ga (l’église de Dieu de Boulard) spelen dromen en visioenen een grote rol. De dominee die preekte had eigenlijk ergens anders moeten preken, maar was in zijn droom naar deze kerk gestuurd. Na de preek sprak er iemand anders, deels in Creools en deels in tongen. Beiden waarschuwden dat de ellende die over Haïti komt nog niet afgelopen is. Er wordt veel gesproken over tsunami.

Ik ben een week op kantoor geweest, proberen achterstallig werk in te halen en voor drie weken vooruit te werken. Er zijn weer drie containers aangekomen, waarvan een met school kits. Elke kit bevat schriften, potloden, liniaal, gum, puntenslijper. De scholen zijn weer begonnen, dus een goede timing. De school pakketten gaan naar onze partner organisaties en naar scholen zowel in als buiten Port-au-Prince. Het meeste onderwijs van het land is in Port-au-Prince, maar op 12 januari is daarvan een groot deel verwoest. Ouders worstelen weer om hun kinderen naar school te kunnen laten gaan. Het schoolgeld, de schoolspullen, de uniformen; het zijn allemaal uitgaven.
De chauffeurs zijn dus nog steeds op pad. We hebben inmiddels een tweede distributietruck gehuurd, zolang de eigen truck nog niet gerepareerd is. Helaas is er weer een ongeluk gebeurd, maar gelukkig dit keer met minder materiële schade en zonder gewonden. Het ironische is dat de betrokkenen bij een ongeluk een bekeuring moeten betalen. Alsof een ongeluk en de schade zelf nog niet genoeg boete is! De andere chauffeur werd aangehouden door de politie in Hinche en kreeg te horen dat de distributieformulieren een MCC stempel moeten dragen. Zou de politie hen weer aanhouden zonder stempel, dan stond hen een gevangenisstraf te wachten. Dat klinkt nogal drastisch, maar er werd me uitgelegd dat het waarschijnlijk om veiligheidsredenen is (ter voorkoming van diefstal).
In deze week dus vele distributies voorbereid, cheques naar de douane gebracht om containers te betalen, financieel rapport uitgebracht over het bezoek van het WAL team, met Défi Michée gesproken over een vervolg aan de seminars die we hebben gegeven in alle departementen, een planning gemaakt voor het ophalen en wegbrengen van mensen die deze maanden naar/van het vliegveld komen (wat er momenteel nogal veel zijn), deelgenomen aan team vergaderingen, etc. In de avonduren bezig met ander werk; bezoeken van een kindertehuis dat we hopen te helpen herbouwen, besprekingen over een project herbebossing en woningbouw, voorbereiden komst delegatie christelijke gereformeerde kerk, enz.

Afgelopen week functioneerde ik elke dag als ‘schoolbus’. De beide jongens bij wie ik in huis woon plus nog een driejarige uit Meyot heb ik elke dag naar school gebracht. In de leeftijd van 3, 4 jaar praten ze me natuurlijk de oren van het hoofd. Allemaal vragen, van alles te zien op straat, zo nu en dan onenigheid of een huilbui. En in het algemeen vol enthousiasme naar school.

Na één vrije dag ben ik begonnen aan een tweede marathon werken. Ik heb maar niet geteld hoeveel weken en dagen deze marathon gaat duren. Zaterdag 16 oktober ben ik vertrokken naar Amerika. Daar vindt de komende twee weken een oriëntatie plaats bij MCC in Akron, wat 4 keer per jaar gebeurt. Dit keer nemen drie van mijn collega’s uit Desarmes deel aan de oriëntatie. Ze hebben eindelijk een visum gekregen. Ik ben met ze meegestuurd om voor ze te vertalen. Een intense tijd dus, de hele dag door vertalen van Engels naar Creools en andersom. Het is interessant om te zien hoe mijn collega’s Amerika ervaren. Voor de eerste keer in een vliegtuig, voor de eerste keer naar Amerika, dat land waar zoveel over gesproken wordt in Haïti. Een wereld van verschil, letterlijk. We vliegen eerst van Port-au-Prince naar Fort Lauderdale. Daar duurt het lang voordat we door de douane zijn, onze koffers hebben opgehaald en elders weer ingeleverd, een eind lopen verderop. De roltrap zorgt voor enige commotie. Alweer iets nieuws en onbekends. Vervolgens vliegen we naar Philadelphia. Bryan en Sharon, voormalige MCCers en woonachtig in Philadelphia, verwelkomen ons in Amerika. Een kort maar mooi weerzien. Een chauffeur van MCC rijdt ons naar Akron, waar we ’s avonds in het donker aankomen. Mijn medereizigers, Meleck, Nahomie en Frantzo kijken hun ogen uit. Goede wegen, geen stroomuitval, geen voetgangers die plotseling oversteken, geen kraaiende hanen, niet overal afval op de weg.
Het is koud in Akron en er staan een aantal dozen met warme kleren klaar. Iemand neemt ons mee naar een Mennonieten kerk in Lancaster, waar ook een deelnemer van het WAL team lid van is. Zelfs de kerkdienst is voor mij geen rust, aangezien ook die vertaald moet worden. Net als alles anders, is ook de kerkdienst een wereld van verschil. In kleding, in lengte, in zingen, in aandacht voor de kinderen, in preken; in alles. Tot parkeren toe, want hier komt iedereen in de auto naar de kerk in plaats van te voet. We hebben een tour door Lancaster gekregen, een historische stad. Bijzonder om nu rondgeleid te worden door dezelfde persoon (deelnemer WAL team) die de week ervoor door het MCC Haïti team ontvangen en rondgeleid werd. Ook de Amish in hun paard en wagens, die ervoor kiezen om geen elektriciteit te hebben, wekken de nodige verbazing op. We hebben een boerderij bezocht, waar koeien gehouden worden en tabak en maïs verbouwd wordt. Ik geniet van de mooie herfstkleuren; rode, gele, bruine bladeren. Dat is een aantal jaren geleden dat ik dat voor het laatst gezien heb. Ook een bezoek aan Wal-Mart mag niet ontbreken; een gigantische winkel waar alles verkrijgbaar is. Ze nemen het allemaal in zich op.
Ook voor mij is het spannend. Niet alleen omdat het aanstekelijk werkt, maar ook vanwege de verantwoordelijkheid van het vertalen. Alle communicatie gaat via mij. Wat ze meekrijgen van de oriëntatie hangt dus van de vertaling af. Ik hoop van harte dat het allemaal goed zal gaan. De eerste week deel ik het vertaalwerk samen met een voormalig MCC Haïti team lid, wat me de kans geeft om andere dingen te doen dan enkel concentreren op intensief vertalen, zoals het voorbereiden van een presentatie die ik hier volgende week moet geven.
Zelf heb ik in april 2008 deelgenomen aan oriëntatie, voorafgaand aan mijn vertrek naar Haïti. Nu zit ik achterin de zaal waar ik gelijktijdig met het spreken van de deelnemers vertaal in een microfoon, terwijl mijn drie collega’s een koptelefoon op hebben om te horen wat ik zeg. Aan de andere kant van de zaal wordt in het Spaans vertaald. Voor mij de eerste keer om op deze manier te vertalen. Na drie keer Akron begint het bekend te worden. Ik groet het kantoor personeel, collega’s van dezelfde organisatie in een ander land. We slapen in gebouwen op het terrein en eten in de eetzaal, waar de kok me ook herkent. Vandaag begint de oriëntatie officieel. Vanochtend een eerste ontmoeting en kennismaking gehad met deelnemers die uitgezonden worden naar landen in Latijns Amerika en het personeel van de afdeling Latijns Amerika hier in Akron. Mooi om zo de cultuurovergang van twee kanten mee te maken; zien hoe het is om als buitenlander naar Haïti te komen, zien hoe het is om als Haïtiaan naar Amerika te komen.