Wat gebeurt er

Locatie: Desarmes. De stad uit, rust. Bij een controlepost gisterochtend werd ik gestopt door de politie. Alles goed? Ja, alles goed. “Ik wil niet dat je weer alleen op pad gaat,” zei meneer agent gekscherend. Ik moest lachen en hij liet me verder rijden. De dichte taptaps van Port-au-Prince maakten plaats voor open taptaps, volgeladen met zakken rijst en grote trossen bananen. Zo kwam ik aan in Desarmes, waar ik de auto parkeerde bij het MCC kantoor. Ik liep het dorp in, naar een boetiek van de vrouw van een oud-collega en heb daar een tijdje zitten praten met twee oud-collega’s. Als vanouds. Tegelijk was het interessant om te zien hoeveel aanloop er was van mensen die drinkwater kwamen halen, evenals water dat niet drinkbaar is voor andere doeleinden bij een leiding voor de boetiek, en andere kleinigheden. Cholera heeft mensen bewuster gemaakt van het belang van schoon drinkwater. Iedereen zat vol van het droevige nieuws dat een deel van de geplante bomen in de bergen onlangs zijn verbrand toen iemand houtskool aan het maken was. Veel werk verloren gegaan.
Ik liep naar het kantoor, dat inmiddels uitgebreid is met een bovenverdieping met slaapkamers en badkamers. Even rustig buiten zitten. Later liep ik naar het huis van een andere oud-collega, met wie ik vervolgens een tijdje heb zitten praten. Hun herbebossingswerk gaat nog steeds door in de bergen rondom Desarmes, evenals milieuonderwijs. Hij had het ook over hoe belangrijk het is dat organisaties luisteren naar de gemeenschap, naar de inwoners, in plaats van iets komen opleggen. Het is goed om hier te zijn, bij mensen die een deel uitmaken van mijn leven, ook na de jaren die we hebben samen gewerkt, in een dorp waar ik een rondje kan lopen, langs de huizen met grote tuinen, langs de afwateringskanalen waarin mensen baden en wassen, langs de grond waar rijst, mango’s en andere producten verbouwd worden, een donkergrijze lucht boven de bergen, de mensen verlangend naar een verkoelende bui.

Ik realiseer me dat ik meestal foto’s maak van reizen of bijzondere gebeurtenissen, maar niet zozeer van het dagelijkse beeld, hoewel dat bijzonder genoeg is. Sommige dingen zijn moeilijk te vatten in foto’s noch woorden. Reizen per taptap maakt je absoluut bewuster van je omgeving dan reizen in een privé auto. Laatst trof ik een vrouw met een vogel in haar hand in de taptap. Dat is wel heel bijzonder. Vogels zie je sowieso niet veel. In een andere taptap ontwikkelde zich een gesprek over protestanten en katholieken en zelfs de lengte van rokken en plaats van een split. Weer een andere keer stapte ik in een taptap waarin een gesprek gaande was over relaties tussen mannen en vrouwen, verkering en huwelijk. Overigens zijn dit mensen die elkaar niet persé kennen. Zo nu en dan stapt er dus iemand uit en vertrekt er een gespreksdeelnemer. Vervolgens komt er weer iemand anders bij.
Laatst viel me iets anders pas voor het eerst op, hoewel ik er al weet ik hoe vaak langs gekomen ben; op het voormalige kerkhof van Pétionville (ja, alle graven zijn weggehaald en nog steeds weet niemand wat ze er nu gaan of willen doen) staat een reeks auto’s naast elkaar (een stuk of 8 of 10) met op de motorkap spullen voor de verkoop. Nu viel het me op dat alle motorkappen door een stuk hout of steen omhoog gehouden worden; zo ontstaat een mooi vlak oppervlak, zodat de telefoons die erop tentoongesteld worden er niet vanaf vallen. Alle auto’s staan pal naast elkaar en bieden allemaal hetzelfde aan; telefoons.
Op een ochtend liep ik, zoals elke ochtend, weer langs de basisschool van Meyot, met het verschil dat er deze keer een truck op de golfplaten omheining was ingereden. ’s Avonds was hij weer weg. Naar de bank gaan is ook interessant, waar meestal minstens 25 wachtenden voor je zijn. De politie heeft daar geen last van; zij hebben voorrang.

President Martelly heeft zijn twee jarig jubileum gevierd op 14 mei. Op Route de Delmas zijn posters bevestigd aan de nieuwe lantarenpalen waarop staat: wie heeft er in 25 jaar meer gedaan dan Martelly in deze 2 jaar? Een boute uitspraak. Overigens wordt er inderdaad wel gewerkt. Een deel van de scholen ontvangt geld van de overheid in het kader van het ‘gratis onderwijs’ programma. Place Boyer, een plein in Pétionville, is laatst geopend nadat het maandenlang omheind was geweest. Veranderd van een tentenkamp in een heel mooi plein, dat moet iedereen toegeven. Op veel plaatsen wordt aan de weg gewerkt. Zo ook aan de doorgaande weg bij ons kantoor; de weg is verbreed, wordt geasfalteerd en er wordt een trottoir aangelegd. Alleen jamer dat ze het gat dat gevallen is tussen het trottoir en het zijpad niet dichten... Blijkbaar laten ze dat aan de buurtbewoners over; er ligt nu zo’n groot gat dat auto’s er niet meer langs kunnen. Het ‘feest van de vlag’ is ook weer gevierd, zoals elk jaar op 18 mei.

Intussen elders in de wereld; bericht uit Guatemala dat een voormalig staatshoofd veroordeeld is tot 80 jaar celstraf voor vervolging en dood van Ixil. Een historisch gebeuren. De dood van Videla, voormalig president van Argentinië, ook in de gevangenis. Het instorten van dat beruchte gebouw in Bangladesh, met meer dan duizend doden. Drie vrouwen ontsnapt na tien jaar gevangen gehouden te zijn in Amerika. Twee broertjes dood in Nederland. Twee kinderen gedood door hun moeder in Frankrijk. Een tornado in Granbury, Texas, bij de woonplaats van een van mijn collega’s. Nog een tornado, dit keer in Oklahoma. Wat gebeurt er allemaal in de wereld?

Intussen in Haïti; ik was uitgenodigd voor een vergadering bij de Canadese ambassade, waar onderzoek gedaan wordt naar kinderbescherming/restavèk. Ik op mijn beurt had onze partner organisatie ASR uitgenodigd. Het kostte me wat moeite om binnen gelaten te worden, aangezien op de bezoekerslijst mijn roepnaam stond, die anders is dan de naam op mijn identiteitsbewijs. Dat fenomeen kennen ze hier niet. Eenmaal goed en wel binnen vertelde een van de leden van ASR het verhaal van een meisje van 17 dat al 13 jaar bij iemand woonde in Port-au-Prince en nu voor het eerst naar school zou, na een recensie van deze organisatie. Toen ze een paar dagen niet op school was gekomen, belde de directrice; de vrouw zei dat ze haar werk niet afkreeg. De directrice bezocht haar thuis, waar het meisje haar grote striemen op haar rug toonde; ze werd geslagen omdat ze niet genoeg werkte thuis naar de zin van de vrouw en werd bedreigd dat ze geen stap meer in die school moest zetten. De directrice benadrukte nogmaals het belang van onderwijs en liet haar telefoonnumer achter bij de buren, mocht er eens iets zijn. Algauw kreeg ze om middernacht een telefoontje van de buren; nu komen. Het meisje werd over haar hele lichaam met een elektriciteitskabel geslagen, op haar knieën en gezicht en overal. De directrice nam haar mee naar haar tijdelijk opvangcentrum. Uiteindelijk slaagde ze erin haar biologische familie te vinden, in het Noorden van het land. Haar moeder bleek niet meer te leven. Haar oma zorgde voor haar elf broers en zussen. Ze ging terug naar haar familie. Oma kreeg geld om handel te drijven, schoolgeld werd betaald voor haar en haar broers en zussen. De handel loopt goed, de kinderen gaan naar school. Maar wat een hartbrekend verhaal.

Bij club Wozo spraken we over ‘het pad van genezing van trauma’, een proces, en eveneens over weerbaarheid; buigen maar niet breken. Kan dat, werd gevraagd. Hoewel het soms heel moeilijk kan lijken, is het toch niet onmogelijk. We moeten weer overeind komen en verder gaan, ook al vragen we ons soms af hoe we kunnen dragen en verwerken wat ons overkomt. Een van de trainers van Wozo, die onderwijst over trauma en genezing, krijgt momenteel zoveel te verwerken dat je je afvraagt of hij zelf kan buigen zonder te breken. Zijn moeder voelde zich niet goed en ging naar de dokter, kreeg wat medicijnen, maar het ging nog steeds niet. Dezelfde avond stierf ze. Toen zijn jongere broer dit bericht kreeg, viel hem de telefoon uit de hand, zo geschokt was hij. Zijn buurvrouw/verhuurder van het huis waar hij woonde, zei dat ze hem zo niet alleen van Okap naar Ouanaminthe kon laten gaan; zij ging met hem mee. Samen zaten ze in de taptap op de goed geasfalteerde weg die het Noorden en Noordoosten verbindt. De taptaps willen echter allemaal de eerste zijn om passagiers op te pikken onderweg en ‘racen’ soms om een ander voor te zijn. Zo ook hun taptap met een andere taptap. Hun taptap raakte van de weg. Een ongeluk. De chauffeur vroeg of er doden waren; ja. Hij vluchtte weg en werd later zelf dood teruggevonden in de berm, te zwaar gewond om te overleven. De buurvrouw was op slag dood. De broer was zwaargewond. De trainer moest nu de begrafenis van zijn moeder regelen, die van de buurvrouw, en zijn broer overplaatsen naar het ziekenhuis van Santiago in de Dominicaanse Republiek, want zijn geval was te zwaar voor het ziekenhuis in de buurt van Ouanaminthe. De moeder werd op dinsdag begraven. Vrijdag werden contacten ingeschakeld om de jongere broer naar Cuba te krijgen, voor betere zorg. ’s Midddags kwam het bericht; te laat, hij was overleden. Zaterdag werd hij begraven. Het Wozo team woonde de begrafenis van de moeder bij. Kun je iemands leed verlichten of voor hem dragen? Nee. Maar enkel hun aanwezigheid betekende veel voor hem, hun willen helpen op wat voor manier dan ook, er zijn voor hem en zijn familie, zijn broer, de drie begrafenissen die hij moest betalen. Het Wozo team was zwaar aangedaan. En toch spraken ze die dag bij devotie over ‘niets is onmogelijk bij God’. En toch was hij gisteren alweer bij een vergadering.

Wat gebeurt er nog meer? Olivier, mijn huisgenootje van 2 jaar oud, kreeg warme chocolademelk over zich heen en raakte verbrand van voorhoofd via oor en vooral schouder tot z’n rug. De vele regen van de afgelopen tijd zorgt voor overstromingen. Schoolkinderen worden naar huis gestuurd als het schoolgeld niet is betaald. Afscheid genomen van Ben en Alexis, die net als ik in april 2008 bij MCC in Amerika een oriëntatie bijwoonden om 3 jaar naar Haïti te gaan. Een kerkdienst waarin, zoals gebruikelijk, een pasgetrouwd stel gepresenteerd wordt aan de kerk. De predikant doet iets wat hij anders niet doet; hij vraagt aan iedereen in de kerk die wenst te trouwen om de hand omhoog te steken en de ogen te sluiten, aan het nieuwe echtpaar om te bidden dat al deze mensen mogen trouwen, net als zij.

Collega Aaron kwam naar Haïti. Samen bezochten we een aantal van onze partner organisaties. Met een ervan werd de avond voortgezet in een jazz bar, met een ander in een Libanees restaurant. Dat ik nou toch naar Haïti moet gaan om kennis te maken met Libanees eten...
We spraken eveneens met Haiti grassroots watch, een team van onderzoeks journalisten die niet zomaar nieuws geven, maar er dieper op in gaan. De kwestie van mijnen, van latrines, van de situatie in kamp Corail, dat een ‘model’ kamp had moeten zijn, enz.

Vandaag is het moederdag. Hier in Desarmes wordt vanmiddag in de katholieke kerk een concert gegeven ter ere van de moeders. Mijn oud-collega’s doen mee. “Onze vrouwen verdienen het,” zegt een van hen. “Ze zijn de steunpilaar van het huis.”