Actuele situatie Haïti

De huidige president, Jovenel Moïse, begon zijn termijn van vijf jaar op 7 februari 2017. Hij is beschuldigd van corruptie, met name gerelateerd aan de besteding van Petro Caribe fondsen, leningen verstrekt door Venezuela. Op 1 oktober is een nieuw fiscaal jaar begonnen. Het is de derde keer op rij dat het fiscaal jaar begint zonder goedgekeurd nationaal budget.

Demonstraties en protesten begonnen in juli 2018, met een roep om verantwoording voor het gebruik van de Petro Caribe gelden. De bevolking sprak zich uit tegen corruptie en tevens tegen een toename in brandstofprijzen. Ook speelt er een probleem van verminderde koopkracht door inflatie en een continue waardedaling van de nationale munteenheid, de gourde. Sinds juli 2018 hebben er af en aan demonstraties plaatsgevonden; in oktober en november 2018, in februari 2019 met een volledig afsluiten van het land gedurende twee weken, nogmaals in juni en recent in september. Dit is de eerste keer dat demonstraties zo lang hebben geduurd. Vandaag gaat de zevende week in.

Oppositie en de bevolking eisen het vertrek van president Jovenel Moïse. De president vraagt om een dialoog, maar oppositie weigert in gesprek te gaan met een president die zijn beloften niet houdt. De president weigert te vertrekken, waardoor het land in een zeer onzekere situatie is beland zonder zicht op een uitweg. Sinds het vertrek van de minister president in maart van dit jaar zijn er twee nieuwe kandidaten voorgesteld maar tot op heden is er niemand benoemd, wat betekent dat het land geen functionerende regering heeft.

De huidige reeks van protesten begon op 15 september. Wegen zijn in het gehele land geblokkeerd en onveiligheid neemt toe. De situatie heeft extreme gevolgen op alle gebieden van het dagelijks leven. Demonstraties zijn een bijna dagelijks gebeuren in Port-au-Prince en andere steden in het land, inclusief Cap Haïtien in het noorden, Les Cayes in het zuiden en vele andere plaatsen. Tientallen mensen zijn gewond geraakt of omgekomen in de protesten. Journalisten zijn bedreigd, gewond en omgebracht. Bendeleden bezitten grotere wapens dan de politie en aarzelen niet om politiebureaus aan te vallen of in brand te steken. Auto’s worden aangevallen, ramen ingegooid met stenen, passagiers beroofd en verkracht.

Het nieuwe schooljaar is begonnen op 9 september, maar een week later moesten scholen hun deuren weer sluiten en sindsdien hebben ze niet naar behoren kunnen functioneren. Sommige scholen in afgelegen gebieden houden de deuren nog open, hoewel leerlingen moeite hebben om zich te concentreren aangezien ze honger hebben en zonder eten op school komen. Het Wereld Voedesl Programma is niet in staat om maaltijden te transporteren naar de scholen. Ook scholen zijn slachtoffers geworden in demonstraties en sommige zijn in brand gestoken.

Vele bedrijven en hotels hebben moeten sluiten, sommige tijdelijk, andere definitief. Honderden medewerkers zijn naar huis gestuurd. Andere bedrijven hebben ervoor gekozen om de salarissen te verlagen, om zo nog wat langer de staf in dienst te kunnen houden. Kleinschalige handel, dorpswinkels etc. hebben ook te lijden, aangezien voorraden op raken en nieuwe voorraden niet geleverd kunnen worden wegens de wegblokkades en diefstal op de doorgaande wegen. Openbaar vervoer, wat normaal georganiseerd wordt door privé auto’s (‘taptaps’) is beperkt beschikbaar. Ontelbare mensen zitten zonder inkomsten.

Brandstoftekorten duren voort, wat eveneens gevolgen heeft voor transportmogelijkheden maar ook het functioneren van ziekenhuizen, hotels en bedrijven, gezien de afhankelijkheid van generatoren. Prijzen van brandstof, voedsel en andere producten zijn gestegen. Ziekenhuizen hebben moeten sluiten of zijn gestopt met operaties wegens een gebrek aan brandstof voor hun generatoren, een tekort aan zuurstof en andere benodigdheden. Het Rode Kruis is niet in staat om bloed in te zamelen noch het te transporteren. Couveuses lopen het risico niet meer te functioneren waardoor premature baby’s niet lang zullen overleven.

Concrete voorbeelden van bekenden: iemand heeft al 8 dagen niet gegeten doordat er geen voedsel beschikbaar is in zijn wijk. Iemand anders heeft al 4 dagen geen eten kunnen koken. Iemand heeft geen drinkwater meer omdat de kiosks dicht zijn. Een zwangere vrouw kan niet bij het ziekenhuis komen en de baby sterft. Een accountant verdwijnt zomaar tijdens zijn werkdag en is tot op heden niet teruggevonden. Kinderen vragen wanneer ze eindelijk weer naar school kunnen. Een moeder blijft de hele nacht op, piekerend over wat te doen nu er geen klanten meer zijn en ze geen inkomsten verdient. Bij veel scholen krijgen docenten niet uitbetaald voor de periode dat ze niet werken. Een taptap chauffeur kan de straat niet op en dus verdient hij geen geld.

Bijna alle georganiseerde groepen in de samenleving eisen nu het vertrek van de president, aangezien hij niet in staat lijkt om de vrede in het land te herstellen zodat het dagelijks leven en activiteiten hervat kunnen worden. Hij heeft tweemaal een toespraak gegeven op televisie en in beide gevallen zei hij niet van plan te zijn om vervroegd af te treden. Muzikanten, katholieken, oppositie, leerlingen en docenten hebben demonstraties georganiseerd. Hoewel sommige vreedzaam verlopen, zijn er ook vele demonstraties (vooral met oppositie) die eindigen in geweld. Daarbij worden auto’s, restaurants en winkels in brand gestoken en leeggeroofd. Ramen van auto’s, huizen en winkels worden met stenen ingegooid. Zelfs de ruiten van ambulances zijn ingegooid en ook zijn kantoren van onder andere Caritas en het Rode Kruis leeggehaald.

De bevolking verkeert in angst en paniek. Veel mensen zeggen dat dit de eerste keer is dat ze zoiets hebben meegemaakt. Onveiligheid neemt toe. Mensen gaan de deur uit en komen niet meer terug, verdwijnen. Berichten van vermiste mensen nemen toe.

Sinds het begin van deze situatie heeft Church World Service alle binnenlandse reizen afgezegd. Twee programma’s die 1 oktober hadden moeten beginnen, zijn uitgesteld tot 1 november. Werk plannen zijn gewijzigd. Onze partner organisaties in het Noordwesten waren niet in staat om bezoeken af te leggen, aangezien ze bedreigd werden zodra ze op hun motoren gezien werden want dat betekende dat zij wel toegang hadden tot brandstof. De opening van de school van Cassavon werd eveneens geannuleerd, maar gelukkig was de bouw al af toen de demonstraties begonnen en de school is open en functioneert, aangezien die in een afgelegen gebied staat. Ik was in Cuba toen de demonstraties begonnen en heb tot op heden nog niet terug kunnen keren naar Haïti. Het grootste deel van de ‘bourgeois’ of hogere klasse van de Haïtianen heeft het land verlaten. Ook vele internationale medewerkers woonachtig in Haïti zijn vertrokken. Haïti is op weg naar een grote humanitaire crisis als de situatie niet gauw verandert.

Het kantoor van Church World Service is de eerste vier weken van de demonstraties gesloten geweest en heeft de afgelopen twee weken beperkt gefunctioneerd. Elke ochtend hebben we contact om te beslissen of het mogelijk en veilig is om naar kantoor te komen en of de wegen begaanbaar zijn. Als het kantoor open gaat, is het later op de ochtend. Als de collega’s niet op kantoor kunnen komen, proberen ze zoveel mogelijk van huis te werken, voor zover electriciteit en internet beschikbaar zijn en ook voor zover het concentratievermogen dat toelaat. De situatie is zeer zorgwekkend. Het is onduidelijk wat er nu verder gaat gebeuren. Oppositie heeft opnieuw demonstraties aangekondigd voor de periode van 27 oktober tot en met 2 november.