Pasen en verkiezingen

De maan staat helder aan de lucht, vanaf m’n balkon zie ik de grote beer in de sterren, krekels zingen hun lied, de kokosbomen in de tuin wuiven hun bladeren. Ik ben thuis. Er klinkt muziek; tromgeroffel. Een zogenaamde ‘rara’ optocht loopt door de straten onderaan de helling. Een veel gezien en gehoord fenomeen rond Pasen.

Goede Vrijdag is ook in Haïti een vrije dag, alleen heet het hier ‘heilige vrijdag’ in plaats van ‘goede vrijdag’. De hele week voorafgaand aan Goede Vrijdag wordt ‘heilige week’ genoemd. Tijdens die week was er elke ochtend om 6 uur een gebedsdienst in de kerk van mijn collega Myriam, waar ik regelmatig kom. Toen ik wakker werd om naar die vroege dienst te gaan, kleurde de opkomende zon de lucht roze, boven de bergen waar ik zicht op heb vanuit m’n slaapkamer. Dat leert me het vroege tijdstip wat meer waarderen. In de kerk word ik geraakt. Frustraties vallen weg, een rust komt over me. De hele gemeente draait zich om en ligt geknield voor de banken. We bidden, we danken, we staan stil bij wat God voor ons gedaan heeft door de geboorte en het overlijden van zijn Zoon, door de opstanding, de overwinning op de dood. We zingen, we bidden. Ik word weer stil van binnen.
De volgende dag, Goede Vrijdag, kom ik terug in de kerk voor de middagdienst, die om drie uur begint. Verschillende koren hebben zich voorin de kerk opgesteld. Ik luister wederom naar de harmonie van de stemmen van deze mensen. Mijn gedachten dwalen even af naar Nederland, naar het koor waarin mijn moeder zingt. Er wordt gezongen, er worden diverse Bijbelpassages gelezen, er wordt een ‘eerste preek’ gegeven. Een eerste? Ja, er volgt er later nog een. Ik begin wat moeite te krijgen om m’n aandacht erbij te houden door de lengte van de dienst, met alle respect... Uiteindelijk is het bijna zeven uur als we de kerk uitkomen. Een dienst van bijna vier uur lang. Als ik geld uit m’n zak haal voor de collecte, bedenk ik me dat de armoede van dit land op een bepaalde manier ook blijkt uit de waarde van de briefjes en munten. Het briefje met de grootste waarde vertegenwoordigt een bedrag van 1000 gourdes, wat zo’n € 20,- is. In Nederland stelt een briefje van 20 euro niet zo heel erg veel voor, maar hier is dat een groot bedrag en moeilijk te wisselen. Je kunt er alleen mee betalen bij een winkel of benzinepomp, niet op straat, op de markt of in de taptap.

Een tweede Paasdag is hier niet, dus die dag was ik gewoon aan het werk. Paaszondag was m’n collega uitgenodigd om in een kerk te spreken, dus ik zou met hem en z’n gezin mee, maar van tevoren gingen we naar een andere kerk. Kwamen we daar om zes uur ’s ochtends, bleek de dienst te zijn uitgesteld naar acht uur. De kerk was wel open, dus toch maar naar binnen gegaan en onderling een discussie gehad over verschillende geloofsonderwerpen. Daarna naar de volgende kerk gereden, buiten Port-au-Prince. Vanuit Meyot (mijn huidige woonplaats) gaat daar een binnendoorroute naartoe, via een smal, uiteraard onverhard pad de bergen in. Prachtige natuur. Ik geniet ervan om in die omgeving te komen, waar je heerlijk rustig en mooi rond kunt wandelen. Mijn collega moest om negen uur in de kerk zijn. Uiteraard waren we aan de late kant, maar minder dan een half uur te laat, dus dat is netjes voor hier. Wat bleek; de kerkdienst was al om zes uur begonnen en duurde tot tien uur... Oftewel, voor de tweede keer op een dag waren tijdstippen niet goed gecommuniceerd. Hoe dan ook, de preek werd wat ingekort. Later zei m’n collega dat hij dat niet zo erg vond. Vaak denkt men hier dat men heel veel woorden en tijd nodig heeft om een boodschap over te brengen, zo zei hij zelf, terwijl de kern juist beter te onthouden is als je het duidelijk houdt en met minder omhaal van woorden. Ik deed weer een nieuwe ervaring op, aangezien deze kerk van dansen blijkt te houden, dus iedereen stond te swingen tijdens het zingen.
Na deze kerkdienst zijn we naar een andere kerk gereden, om daar bij de derde poging van de dag iets meer van de dienst mee te krijgen. Ik zat te bedenken dat het volgens mij de eerste keer is dat ik Pasen buiten Nederland vier. Ik dacht aan de liederen die we in Nederland zouden zingen op deze dag en het eerste dat in me opkwam was ‘U zij de glorie opgestane Heer, U zij de victorie, nu en immermeer’. Wat schetst mijn verbazing als vervolgens het eerste lied dat we zingen exact dat lied is, in het Frans! Verbonden over alle grenzen van landen en talen.

Pasen is niet alleen het ‘seizoen’ van rara optochten, maar ook voor vliegers. Aan de kant van de weg zijn allerlei vliegers uitgestald. Overal zien we kinderen die vliegers in de lucht houden. Deze vliegers zijn gemaakt van dun plastic (gewoon een plastic zakje of zo) en enkele houten takjes. Heel eenvoudig en kwetsbaar. Mooi om te zien wat een plezier men beleeft.

Er is inmiddels een jaar voorbij gegaan. Op 12 april 2008 ben ik vertrokken uit Nederland. De datum 12 april 2009 is gepasseerd. Ik kijk met dankbaarheid terug op het eerste jaar en met een positieve blik vooruit op de komende twee jaar. In het begin van mijn verblijf in Haïti wist ik niet goed wat ik met m’n vrije tijd aan moest, als ik niet aan het werk was. Nu raak ik stukje bij beetje telkens wat meer betrokken bij activiteiten buiten het werk. Zo heeft een vriendin me min of meer ‘overgehaald’ om lid te worden van een koor. We zijn tegelijk lid geworden, zij om te zingen en ik om keyboard te spelen. Hoewel ik al lang verlangde naar die mogelijkheid, ben ik schoorvoetend toegetreden tot het koor. Alle muziek wordt namelijk uit het hoofd gespeeld, terwijl ik gewend ben om alles van papier te spelen. Ik zal dus aardig wat te leren hebben en wil geen blok aan het been zijn van het koor. Maar ze hebben me op het hart gedrukt dat ik dat absoluut niet ben en dat ze me maar al te graag helpen om een nieuwe manier van spelen te leren. Tegelijk willen zij graag noten leren lezen, dus hopelijk kunnen we van elkaar leren. Ik ben benieuwd hoe het zal gaan.

Een bevriend Cubaans echtpaar zet zich hier in voor integratie van gehandicapten. Wat een opgave. Laatst heb ik een programma bijgewoond dat ze met enige regelmaat organiseren. Blind, doof, mank, verstandelijk gehandicapt, jong, oud, man, vrouw; iedereen was aanwezig. Een ieder die kon en wou, kwam naar voren om iets op te voeren; gitaar spelen, een lied zingen, wat vertellen, een spelletje spelen, enz. Wat een plezier, wat een vreugdevolle gezichten en schaterlachen. We zijn allemaal mensen, we zijn allemaal anders, we zijn allemaal gelijk.

Nog meer gehandicapten ontmoette ik in het kindertehuis van Village d’Espoir, waar Jeroen en Fardau werken en wonen. Hoewel er goed voor ze gezorgd wordt, is het jammer dat er geen activiteiten met ze gedaan worden. Behalve gehandicapten zijn er ook ‘andere’ kinderen in hetzelfde tehuis. Vele ouders kunnen niet voor hun kinderen zorgen. Realiteit.

Gisteren, zondag 19 april, vonden er verkiezingen plaats in Haïti. Senator verkiezingen. Er heerst een gespannen afwachtende sfeer. De staat had afgekondigd dat er vanaf zaterdagavond tot en met maandagochtend geen verkeer op de weg mocht zijn. Maar weinig mensen zijn gaan stemmen. Niet alleen omdat velen van mening zijn dat er geen geschikte kandidaten deelnemen (alle aanhangers van Aristide, de zogenaamde familie Lavalas, zijn uitgesloten van deelname), maar ook omdat verkiezingen in het algemeen vaak gepaard gaan met geweld. Dus de meeste mensen zijn dit weekend in en rondom huis gebleven. Bovendien is het zonder transport lastig om bij een stemkantoor te komen. We wachten de uitkomsten af. De scholen waren vrijdag en vandaag dicht. Toen ik afgelopen week bij het postkantoor kwam, bleek dat ook dicht te zijn ‘in verband met de verkiezingen’. Ik zie het verband niet, maar goed. Hopelijk komt straks alles weer in werking.

Afgelopen weekend dus een rustig weekend thuis. Pas afgelopen zaterdag is er een waterpomp geïnstalleerd bij m’n woning. Dat wil dus zeggen dat als de watertank leeg was, ik zonder water zat. Dat is tot nu toe twee keer gebeurd. Je leert in ieder geval wel heel zuinig worden met water zo. De eerste keer hebben twee heren de tank handmatig met emmers water half gevuld. De tweede keer had ik op een avond bezoek, toen het begon te regenen. Mijn bezoeker opende het raam, hield een beker onder een straal water en vulde zo een emmer water voor me. Kon ik in ieder geval enigszins douchen… Helaas schijnt de pomp nog steeds niet te werken, dus inmiddels zit ik al vijf dagen zonder water en bestaat mijn watervoorziening uit ‘twee emmertjes water halen’ en regenwater. De laatste dagen heeft het gelukkig ’s avonds regelmatig geregend, dus ik sta trouw m’n emmer water te vullen.
De koelkast is meer ‘kast’ dan ‘koel’, aangezien hij alleen werkt als er staatsstroom is. Dat gebeurt hooguit laat op de avond en niet elke dag. Als ik moet strijken, kijk ik of de koelkast aan staat. Staat die aan, dan kan ik het strijkijzer in hetzelfde stopcontact inpluggen, dat alleen werkt op staatsstroom.
Een afvalsysteem is er niet. Aan Route Delmas staan een aantal containers (jawel, het gaat vooruit), dus als ik m’n afval kwijt wil dan neem ik dat mee naar Route Delmas en gooi het daar in een container.
Het wordt hier min of meer van je verwacht om iemand aan te nemen die je huis komt schoonmaken en voor je wast. Dat is een manier om bij te dragen aan de werkgelegenheid. Dus ook bij mij is er twee keer in de week iemand aan het werk. Dat moet wel even wennen. Maar goed, fijn dat we elkaar op deze manier kunnen helpen.
Ik ben heel blij en tevreden met m’n nieuwe woning en de omgeving. Ik geniet van het uitzicht. Hier kan ik zowaar zomaar een wandeling gaan maken. Dat is erg fijn. Ik heb bijna een jaar aan Delmas 75 gewoond en ik ken nog steeds de namen van de buren niet. In Meyot word ik bij name begroet. Uiteraard trek ik ook hier wel ongevraagd aandacht, maar toch is de sfeer anders, gemoedelijker. Laatst toen ik op een ochtend naar de brug liep waar ik in de taptap stap en waar wat marktverkopers staan, riep iemand me na ‘Blan!’. Voor het eerst in Meyot stond de toon me niet aan. Mijn humeur daalde en ik reageerde niet. Terwijl ik wat kocht bij een van de verkopers, volgde de dame me die me had geroepen. ‘Blan!’, was het nog een keer, ‘Ben je wat verloren?’ En daar hield ze 100 gourdes in haar hand. Ik voelde in mijn zak. Inderdaad, de 100 gourdes waren verdwenen. Beduusd bedankte ik de vrouw en nam het geld in ontvangst. Een groot bedrag voor hier, 2 euro. Weg gaan de vooroordelen. Ik denk aan een opmerking van iemand die ik niet kon en wou geloven. Geen enkele Haïtiaan is te vertrouwen, zei hij. Het tegendeel is bewezen.