Haïti-Nederland

Eén wereldbol, zoveel landen, zoveel culturen, zoveel talen, zoveel gewoontes, tradities, persoonlijkheden. Haïti en Nederland, allebei thuis, allebei zo anders.

Op 2 januari had ik nog een keer de gelegenheid om van Kenscoff naar Grande Savanne te wandelen. Berg af, berg op, berg af, berg op. Mooie uitzichten, goede gesprekken, regelmatig een begroeting, hier en daar mensen bezig op hun akkers. Buurman Samuel is een trouwe metgezel bij mijn wandelingen. De kinderen van Jackson en Isna wachtten ons met open armen en brede grijnzen op. Mijn kleine vrienden. In de keuken stond een grote pan pompoensoep op het houtskoolvuur. De kinderen, die inmiddels gezelschap hadden gekregen van hun neefje en nichtjes, kwamen elk met een bord en een lepel aanzetten om van de traditionele pompoensoep te genieten. Een van de kinderen blijft het wonderbaarlijk vinden dat mijn huid een andere kleur heeft. Dit keer vroeg ze me wat voor crème ik gebruik, die me zo blank maakt. De familie had alweer een sterfgeval, een neef van 40, overleden op 1 januari, terwijl zijn broer vorig jaar is gestorven. Voor de ontvoerde broer werd een tweede bedrag aan losgeld gevraagd, omdat de bendes flink hadden gevochten, dus hadden ze geld nodig om munitie te kopen. De familie was in tranen. De kinderen beseften het leed nog niet en zongen vrolijk liedjes. Aansluitend zijn we nog bij Jimmy en Stephanie geweest, waarna we met de auto naar huis gebracht werden.

Mijn trouwe motor taxichauffeur ging met me naar Pétion-Ville om wat dingen te regelen. ’s Avonds op bezoek bij de buren. Wat hebben we veel steun aan elkaar gehad. Echt oprecht een goede buur.

Woensdag 4 januari ben ik familie Nelson gedag gaan zeggen, opnieuw met de motor taxichauffeur. Iedereen afzonderlijk gegroet, een omhelzig, grote en kleine vrienden, ook de nabije buren. Toen naar huis, niet wetend wanneer ik weer bij hen het huis in kan lopen, bij wie ik zo vaak ben geweest. Achterop de motor keek ik om me heen naar de prachtige bergen, naar het land waarvan ik zoveel hou, dat mijn thuis is geworden.

M’n buurjongetje Hardy kwam bij me, met een pet op met de tekst ‘awesome’. Hij is inderdaad geweldig. Hij strekte z’n armen naar me uit om van de muur getild te worden en vroeg direct waar m’n bal was, zodat we konden voetballen. Daarna ging ik naar hen toe. Speciaal voor de gelegenheid genoten we samen van taart en drinken. Zoals elke avond even buiten naar de sterrenlucht staan kijken.

Toen brak toch echt de dag van mijn vertrek aan, donderdag 5 januari. Na thee (uit de tuin, niet zakjes) en brood kreeg ik een bakje eten mee voor onderweg, met patat, hotdog en lasagna. De poes kreeg ook een portie. Hij zal het met me mee-eten vast missen. Ik zei de buren gedag. Jackson en Isna kwamen me halen, in een taptap. Samuel en Carolane reden mee, Ulrick voegde zich in Pétion-Ville bij ons. Onderweg wilden meerdere mensen de taptap aanhouden om mee te reizen. De rit verliep zowaar vlot en algauw waren we bij het vliegveld. Ik was supersnel ingecheckt, zonder rij bij de balie. Daarna hebben we achterin de taptap nog een tijdje zitten praten, op de parkeerplaats. Amost voegde zich bij ons, aangezien hij vlakbij het vliegveld woont. Het uitzwaaicomité. Een omhelzing voor allemaal. Amost bracht me tot de deur van de vertrekhal. Voor de verandering heb ik op verzoek van Patrick in de taxfreeshop Haïtiaanse rum gekocht, voor vrienden in Amerika. Een vrouw viel bijna achterover van de roltrap, die ze duidelijk niet gewend was. Nog een paar telefoongesprekken gevoerd.

Al vele malen ben ik geland en opgestegen van het vliegveld van Port-au-Prince. Dit keer was het anders. We vlogen naar Miami, vanwaar ik pas de volgende dag verder reisde. Een vriend kwam me bij het hotel halen. We zijn samen in de buurt wezen eten. Ik heb de rum bij hem achtergelaten. We konden zonder problemen in het donker op straat lopen. Direct een groot verschil met Haïti. De wc in het hotel deed het niet. Natuurlijk ben ik creatief: ik vulde de plastic prullenbak met water in de douche om door te kunnen spoelen, en meldde het euvel bij de receptie.

De volgende dag heb ik vanuit het hotel en bij een nabij gelegen eetgelegenheid zitten werken. Ik ontving gelijk al telefoontjes uit Haïti. Aan het einde van de dag vloog ik verder, dit keer via Kopenhagen. Het was mistig, nat en koud in Denemarken. Bij het landen zicht op de brug tussen Denemarken en Zweden, die uit het water leek op te rijzen, aangezien er deels een tunnel ligt. Een derde vlucht bracht me naar Amsterdam, waar mijn ouders op me stonden te wachten. In 2008 brachten ze me weg voor wat we dachten dat 3 jaar zou worden. 15 jaar later haalden ze me op, zaterdag 7 januari, eindelijk weer voor een baan in Nederland. Onwerkelijk. We maakten gelijk even een tussenstop in de mooie havenstad Harlingen.

Ik was precies op tijd om het leven van mijn moeder te vieren, die de volgende dag haar verjaardag mocht vieren. Ds. H.K. Sok was in Drogeham die dag, toepasselijk, aangezien hij degene is die de dienst van mijn uitzending leidde en eveneens de gelegenheid had om me in Haïti te bezoeken. Treffende preek, uit Romeinen 8:24-39. God is voor ons: een reden om te hopen, een houvast, een zekerheid. Er is ons geen leven beloofd zonder problemen. Alles werkt ten goede. Ook als er voor ons onbegrijpelijk verdrietige dingen gebeuren. Ook als er ziekte is, handicap, overlijden, ontvoering, onveiligheid, onzekerheid.

Maandag 9 januari was mijn eerste dag op kantoor van World Servants in Wolvega. Daar mag ik nu leren over nieuwe landen, zoals Oeganda, Rwanda, Ethiopië, Ghana, Sierra Leone, Nepal, Bangladesh en Myanmar. Nieuwe collega’s, nieuwe taken, nieuwe omgeving, nieuwe streken. Nog steeds in navolging van Jezus, met dienstbaarheid en wederkerigheid hoog in het vaandel. Ik mocht al op bezoek gaan bij Kerk in Actie in Utrecht, ’s Heeren Loo in Geldermalsen, kennismaken met Red een Kind en de Leprezanding, naar het Dienstenbureau van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Kort door de mooie binnenstad van Utrecht gelopen, langs een indrukwekkend conservatoriumgebouw, de grachten, een kaasbar aan het water, een winkel van sinkel, grachtenpanden, oude, mooie gebouwen.

Tegelijk blijf ik betrokken bij Haïti. Scholen gingen de eerste week van januari open, maar sloten na een dag alweer wegens schietpartijen. De Dominicaanse Republiek besloot tijdelijk geen eieren naar Haïti te exporteren, wat tot schaarste leidde. In Carrefour Feuilles vielen vier doden, vlakbij een kerk waar ik voorheen langsreed naar een partnerorganisatie van Church World Service. 10% van de journalisten die zijn gedood in 2022, werden vermoord in Haïti. Ontvoeringen gaan door. 28 passagiers uit een bus van Capital Coach Line werden ontvoerd. Deze bus rijdt tussen Haïti en de Dominicaanse Republiek. De voormalige Minister van Onderwijs werd uit zijn huis ontvoerd.

De broer van mijn vrienden bleef lange tijd in handen van zijn ontvoerders. Op dinsdag 17 januari kreeg ik eindelijk het bericht dat hij was vrijgelaten, exact een maand na zijn ontvoeren. Zijn collega werd pas op donderdag 2 februari vrijgelaten. Op het moment dat zij ontvoerd werden, waren er 18 gegijzelden. Er bleven er uiteinelijk 3 over, voor wie nog steeds onderhandeld werd over losgeld. Daarna kwamen er weer 8 bij. Zo gaat het constant door.

Ik las over ontvoeringen en schietpartijen in Pétion-Ville, eveneens in de buurt waar oud-collega Rony woont, die nu voor MCC werkt, mijn oud-werkgever. Hij vertelde me dat een andere oud-collega met zijn gezin angstige momenten heeft beleefd. Ze gingen hun zoon van de bus halen, in een auto van MCC, maar werden overvallen door bandieten die de auto meenamen. Gelukkig hebben ze het gezin laten gaan. Een week later is een poging tot ontvoering gedaan met die auto, maar die is door de politie tegengehouden. Daarbij zijn diverse doden gevallen onder de bandieten, die nu mijn oud-collega daarvoor verantwoordelijk houden. De auto is inmiddels terug bij MCC, vol bloed, kogelgaten, met kapotte ruiten en schade. Wat krijgen ze veel voor de kiezen.

Helaas blijft het gebied van de bendes zich nog steeds uitbreiden. Isna zei al vaker dat we nu nog van de gelegenheid gebruik moesten maken om te wandelen, om naar elkaar toe te gaan, om naar La Porte te gaan, want ze was bang dat de bandieten ook daar zouden komen. Ik had dat niet verwacht, maar nu is het al zover. Ik kreeg bericht dat ook tussen Fermathe, Fort Jacques en Greffin bendeleden nu zijn doorgedrongen. Huizen en auto’s zijn in brand gestoken, mensen ontvoerd en vermoerd, op de markt moet geld betaald worden aan de bende. Jongelui die naar beroepsonderwijs gaan, kinderen van de basisschool of de middelbare school, moeten overrichterzake terugkeren naar huis, niet in staat bij school te komen.

Na de moord op een patiënt heeft Artsen Zonder Grenzen nog een ziekenhuis moeten sluiten, dit keer in Carrefour. In de gevangenis in Gonaïves zijn bij oproer 14 gevangenen gestorven en 11 ontsnapt. Bovendien werden 17 vrouwen verkracht. Een bende die actief is in de buurt van Torcel/Pernier heeft het politiebureau van Pernier met behulp van tractors volledig gesloopt. Er is niks anders over dan een stapel stenen. Deze zelfde bende heeft eveneens gepoogd de muren om de wijk Belvil te slopen, om daar binnen te komen. Dit is een bewaakte gemeenschap aan Route des Frères. Inmiddels is Port-au-Prince volledig omcirkeld door bendes. De risicovolle situatie, gepaard met de algehele, wereldwijd stagnerende economie, ontmoedigt investeerders in het land. Een van de grootste werkgevers van Haïti heeft aangekondigd filialen van de textielfabriek te moeten sluiten, wat zal leiden tot het permanente ontslag van 1.000 werknemers en het eerst tijdelijke ontslag van nog eens 2.500 personen. Het is te triest allemaal.

25 januari zijn zes politieagenten gedood bij Liancourt. Ook dat leidde weer tot heftige reacties, wegblokkades, protesten. Zelfs het vliegveld was ontoegankelijk. “Alles kan overal gebeuren,” zei een vriend tegen me. Ook op mentale gezondheid heeft dit alles een grote invloed. Het leidt tot vele emoties en gevoelens, die men traditiegetrouw niet uit. Psychologen worden beschouwd als voor ‘gekken’. Stukje bij beetje komt daar iets van verandering in en wordt ook de mentale gezondheid als belangrijk beschouwd. Church World Service krijgt nu zelfs uitnodigingen of de psychologen over bepaalde onderwerpen kunnen komen spreken. Tegelijk blijft het lastig om tijd te nemen voor psychologie als aan de eerste basisbehoeften niet voldaan wordt.

Ondanks alles mag het werk toch doorgaan, met horten en stoten weliswaar. De oud-collega’s houden me goed op de hoogte van het werk van Church World Service en ik lees de verslagen nog mee. Geiten voor scholen in Pestel. Microkrediet voor productie van castorolie. Toegang tot water in het Noordwesten. Helaas ook meldingen van toename in cholera. In januari konden er eindelijk weer bouwmaterialen geleverd worden in Pestel. Er is in januari begonnen met de bouw van diverse nieuwe huizen en waterreservoirs. In Kenscoff ontvingen boeren training en zaden om groente te verbouwen. Dit is mogelijk gemaakt door financiële steun van Stichting van der Honing-Hoitinga. Tot mijn droefheid ontving ik afgelopen week het onverwachte bericht dat Ynze van der Honing is overleden. Een aantal jaren geleden al stierf zijn broer Sietze van der Honing. Beide mannen laten vele goede werken achter, in diverse landen op deze wereld. Ze hebben in de loop der jaren ook in Haïti mooi werk ondersteund.

Steven vertelde me waarover hij preekte een van de zondagen in januari: Mattheüs 6:33. “Maak u geen zorgen.” Als God je Zijn kracht schenkt, heeft Hij een manier om problemen te kalmeren. Het sloot aan bij een mooie kaart die ik mocht ontvangen uit Drogeham. “God is voor je, achter je, naast je, boven je, God is overal.”

In de loop der jaren heb ik via deze weg heel wat informatie, ervaringen, observaties, belevenissen en verhalen mogen delen. Ik weet dat er gezinnen met adoptiekinderen uit Haïti zijn die mijn verhalen mede volgen om op de hoogte te blijven van wat er speelt in Haïti. Ook in de toekomst hoop ik over Haïti te blijven schrijven. Wellicht komen er ook verhalen uit of over andere landen. Het eerste land dat ik voor World Servants mag bezoeken is Oeganda, waar ik me op dit moment bevind.