Bewustwording in Grand Anse

Een van onze partners, FOPJ, heeft de afgelopen maanden een bewustwordingscampagne gevoerd om ouders op te roepen hun kinderen niet als restavèk naar steden te sturen en ze bewust te maken van de situaties waarin deze kinderen leven. Deze campagne werd uitgevoerd in de provincie Grand Anse, waar veel van de kindslaven in Port-au-Prince vandaan komen. Deze campagne wordt gefinancierd door CWS en MCC, dus gezamenlijk hebben afgevaardigden van beide organisaties een bezoek gebracht aan het team van FOPJ dat actief was in Grand Anse.

Vier MCCers, een medewerker van FOPJ en ikzelf vertrokken vrijdag 10 februari richting Anse d’Hainaut. Hoewel MCC de auto verschafte, werd ik als chauffeur aangewezen. Anse d’Hainaut ligt op het verste zuidwestelijke punt van het land. Ik kende de weg en nadat we geconstateerd hadden dat het droog was, konden we met een gerust hart verder. Via Les Cayes en tot Port Salut verharde wegen. Port Salut is aan zee gelegen en we stopten voor een middagmaal van verse vis aan het strand. Vandaar vervolgden we onze weg in noordelijke richting, de kust volgend. Voor de rest van het gezelschap was het de eerste keer dat ze in dit gebied kwamen. Verbijsterd vroegen ze waar de weg was. Zo nu en dan door rivierbeddingen rijdend (waar het pad inderdaad lastig te volgen is), vervolgens over een zo smal pad dat het meer een spoor is dan een weg, en dan steil de bergen op en af via een smal pad vol regengeulen, stenen en aarde. “Dit is geen weg voor auto’s, enkel voor voetgangers,” merkte iemand op. Tegelijk vroegen ze me gedurig om even te stoppen zodat ze foto’s konden maken van de schitterende uitzichten op zee, dorpen en bergen. We waren getuige van de perfecte zonsondergang; met gouden stralen zakte de zon langzaam weg boven de oceaan. Tegen de avond kwamen we aan op de plaats van bestemming. We waren te gast in de plaatselijke parochie, vanwaar we uitkeken op het dorp in het dal, aan zee.

We maakten kennis met het FOPJ team, bestaande uit twee sociale werkers, een technicien en een chauffeur. Zaterdagochtend maakten we ons op voor vertrek, maar eerst moest er aan onze auto een lekke band vervangen worden. We reden via Les Irois (dezelfde richting terug als waar we vandaan gekomen waren) naar Carcasse. Daar installeerde het team twee boxen achterop de pickup truck en liet zo in het dorp een radiospot horen van FOPJ. Vervolgens pakte een van de dames de microfoon en vertelde over de situatie waarin restavèk kinderen in Port-au-Prince leven. Tegelijk werd gezegd om hoe laat er een documentaire zou worden getoond in de school van het dorp. Zo reed de pickup het dorp door, het bericht verspreidend. Intussen kwamen de priester en dominee van het dorp gezamenlijk aanlopen. Dat is positief. Meestal is er een grote kloof tussen katholieke en protestantse kerken hier, maar in Carcasse waren de dominee en priester samen op pad en wilden ze mij gezamenlijk doen trouwen met de schooldirecteur. Nou ben ik daar maar niet op in gegaan, maar het was toch bemoedigend om hun enthousiaste samenwerking te zien…
FOPJ heeft een documentaire gemaakt met levensverhalen van restavèk kinderen in de wijk Carrefour Feuilles in Port-au-Prince. Indringende beelden die de aanwezigen tot tranen toe roerden. Na afloop was er gelegenheid tot vragen, delen, getuigenissen. Mensen stonden op die getuigden van hun eigen ervaringen als voormalige kindslaven. Mensen stonden op die toegaven dat ze enkele van hun kinderen naar de stad hadden gestuurd. Mensen stonden op die vroegen hoe FOPJ hen denkt te helpen als ze hun kinderen terughalen uit de stad, als ze ze niet wegsturen. Hoe kunnen ze hun kinderen van eten voorzien, van onderwijs?

Vol gedachten werden we bij de priester uitgenodigd voor een middagmaal, waarbij ook de dominee aan tafel schoof. Vandaar reden we naar het dorp Capafou, waar dezelfde procedure werd gevolgd. Het dorp doorrijden, mensen oproepen naar de documentaire te komen kijken. In dit dorp was slechts één kerk, tevens dienst doend als school, wat me in koor werd verteld door de tientallen kinderen die zich om ons heen verzamelden. Ook hier waren veel mensen aanwezig en kwamen reacties op de documentaire.
Door de slechte wegen, de afstanden en de tijd die in elk dorp doorgebracht wordt, is het niet mogelijk om meer dan twee dorpen per dag te bezoeken. Vanuit Capafou reden we dan ook weer terug naar Anse d’Hainaut.

Het FOPJ team is de afgelopen maanden in alle communes en dorpen van heel de provincie Grand Anse geweest. In de dorpen die wij dit ene weekend bezochten, waren enkel basisscholen, maar geen middelbare scholen. Grand Anse is de groenste provincie van het land, mede door slechte toegangswegen die ontbossing weinig winstgevend maken doordat transport te duur is. We hebben veel vis gegeten; visserij is de voornaamste inkomstenbron van de dorpen aan de kust. Her en der zien we mensen fuiken vlechten van bamboe.

Zondag bezochten we diverse kerken, opnieuw om mensen bewust te maken van de realiteit. Vaak worden hen valse beloftes gedaan; hun kinderen zullen het goed hebben, ze zullen goed te eten krijgen, naar school gaan, genoeg kleren hebben, medische zorg, etc. Maar in werkelijkheid komen de kinderen terecht in arme gezinnen die geen geld hebben voor hulp in de huishouding en daarom restavèk kinderen gebruiken voor alle huishoudelijke klussen die moeten gebeuren. Water halen, schoonmaken, dweilen, wassen, kinderen verzorgen, enz. Ze hebben het recht niet om ziek te worden, ze brengen de oudere kinderen van hun ‘gastgezin’ naar school, maar mogen zelf niet naar school. Ze dragen elke dag dezelfde kleren. Geen enkele van de beloftes wordt waargemaakt. Ouders zullen alles doen wat ze kunnen om hun kinderen eten te geven. Grand Anse is rijk aan bomen en vruchten. Het team maakte de ouders dan ook duidelijk dat wat zij hun kinderen kunnen aanbieden aan eten, meer is dan ze krijgen als ze als kindslaven in Port-au-Prince terechtkomen. Bovendien kan geen enkel kind zonder liefde.

Het regende zondag, toen we een pad volgden langs de dorpen Soule, Galet, Sika en Bourdon. De dames pakten de megafoon, deden het raam van de auto open, staken de megafoon naar buiten en riepen zo de mensen op zich bewust te worden van het fenomeen restavèk. Ze schuilden onder een afdak bij een huis of onder een paraplu. Ook in de regen wordt het bericht verspreid. Het pad werd vervaarlijk glad en modderig en we kregen een tweede lekke band. Het team maakt van tevoren afspraken met kerken waar ze zullen spreken, maar onderweg stopten we ook bij enkele andere kerken waar diensten gaande waren. De ene sociale werker is afkomstig uit een protestantse kerk en de andere uit een katholieke kerk. Zo bereiken ze alle kerken in de provincie, ze bezoeken markten, spreken met lokale autoriteiten, etc. Deze dag werd de documentaire getoond in kerken in Bourdon en Sika. De weg eindigde ook in Bourdon, waar bamboe boten klaarlagen om voedsel over de rivier naar Jérémie te vervoeren. De omgeving was opnieuw groen en liet haar rijkdom zien aan bomen en vruchten; koffie, cacao, platanen, bananen, ‘lanm veritab’ en andere enkel in die omgeving groeiende vruchten, zo eigen aan het gebied dat geen van mijn reisgenoten ze eerder had gehad. We belandden eveneens op verschillende plaatsen in rara optochten. Deze voorboden van carnaval zijn van dorp tot stad te vinden.

Maandag vingen we de terugtocht aan. Dit keer reden we via Jérémie, de hoofdstad van de provincie. We stopten in Dame Marie en Chamellan om de plaatselijke priesters te bedanken voor hun steun aan het team, dat in veel plaatsen onderdak kreeg in parochies. Het regende en de zon scheen tegelijk, ons trakterend op enkel regenbogen temidden van de modder, waterplassen, kuilen en uitzicht op bergketens. Zo kwamen we in de stromende regen aan in Jérémie, waar we ook een priester bezochten, die eveneens een kindertehuis runt. Vandaar vervolgden we onze weg naar Port-au-Prince. De weg tussen Jérémie en Les Cayes is nu deels geasfalteerd. Daar is de afgelopen jaren aan gewerkt. Hoewel dit reizen makkelijker maakt, verandert het ook de dynamiek van de dorpen. Hopelijk heeft het niet tot resultaat meer ontbossing of meer ongelukken. Het is een vreemde situatie; een goed kan tot een kwaad leiden. De weg is echter nog verre van volledig geasfalteerd en bestaat nog steeds merendeels uit slechte, smalle wegen leidend door prachtige gebergtes.

Na een weekend werken konden we gelijk weer verder met de activiteiten in Port-au-Prince. Bezoek van een interim country representative van Lutheran World Federation, die zowaar uit Nederland bleek te komen. Een werkbespreking in het Nederlands komt niet zo vaak voor. Een cocktail ter ere van het bezoek van de CEO van Finn Church Aid, een van de leden van ACT Alliance. Dit vond plaats op de 7e verdieping van een multifunctioneel gebouw, wat mij onmiddellijk deed afvragen of de bouwwijze wel bestand is tegen aardbevingen. ACT Alliance vergadering. Partners FOPJ en ASR uitnodigen voor een regio bijeenkomst in Brazilië. Op bezoek bij de ambassade van Brazilië om de nodige informatie voor de visumaanvragen van onze partners op te vragen. Via Skype een gesprek tussen Argentinië-Amerika-Haïti. Op bezoek bij SKDE voor 2012 plannen met de corporaties.

Net zoals het afgelopen week carnaval was in Nederland, was het dat ook in Haïti. Hoewel normaalgesproken de grootste festiviteiten in de hoofdstad plaatsvinden, waren die dit jaar verplaatst naar Les Cayes, aangezien het centrum van Port-au-Prince nog steeds gevuld is met tentenkampen. We hadden van maandag t/m woensdag vrij, maar helaas voor mij heb ik al mijn vrije dagen ziek in bed doorgebracht. Toen de koorts en hoofdpijn na 4 dagen nog niet over wilden gaan, brachten twee behulpzame bekenden me naar een ziekenhuis (DASH). Daar bleken geen doktoren aanwezig te zijn. De farmaceut, die achter de balie lag te slapen, belde en bevestigde dat de dokter niet in de stad was. Maar een van de medewerkers van MCC is dokter van beroep en zij schreef mooi een briefje voor mij met het verzoek om een bloedtest. Dus met dat briefje naar een ander ziekenhuis, Ofatma, waar de nicht van mijn huisgenoot de laborant kent en dus om snelle onderzoeksresultaten kon vragen. Tsja, je hebt hier overal kruiwagens voor nodig… We werden vriendelijk en inderdaad snel te woord gestaan en geholpen. Conclusie was dat ik een bacteriële infectie had, impetigo (een huidinfectie) en waarschijnlijk malaria (wat niet altijd uit de test komt). Dus na een malaria kuur en andere pillen, begin ik nu weer op te knappen.

Het nieuws van afgelopen week: de minister president is vertrokken. Het lijkt erop dat de minister presidenten het hier niet veel langer dan enkele maanden volhouden. De dag na bekendmaking van zijn vertrek, is heel het kabinet vertrokken; zonder minister president kunnen de ministers weinig doen. De president kan dus opnieuw op zoek naar een nieuwe minister president. Politieke instabiliteit duurt voort. Wat is een land zonder regering?
De dag nadat bekend werd dat de minister president is opgestapt, brak er een brand uit in de markt in Tabarre, een wijk in de hoofdstad en een grote markt waar veel gehandeld wordt. Opnieuw een klap.

Het leven is een strijd. Dat merken we elke dag weer.