Genade voor Haïti

Het is avond. Zodra het donker wordt, breekt een koor van krekels uit in gezang. De bergen tegenover mijn huis zijn niet anders dan donkere vormen. Elektriciteit is er niet dus lichtjes zijn er weinig. Enkel de sterren en maan verlichten de omgeving.

Sereniteit, een woord dat iemand afgelopen week gebruikte in een gesprek. Een groot goed, sereniteit. Een goed waaraan het op meerdere plaatsen in de wereld nogal ontbreekt.

Al meer dan een jaar is COVID-19 het onderwerp van de dag wereldwijd. Voor het jaar 2020 betekende coronavirus niks voor ons. Haïti is een van de handvol landen waar nog niet begonnen is met vaccineren tegen coronavirus. Haïti komt in aanmerking voor een hoeveelheid gratis vaccins, maar die heeft de overheid geweigerd, aangezien het AstraZeneca is. Los daarvan is men hier niet zo happig op vaccinaties. Op onverklaarbare wijze zijn hier ook relatief weinig gevallen. OCHA (Verenigde Naties) organiseerde een gesprek met internationale organisaties (waaronder Church World Service) over het eventueel verkrijgen van vaccins.

Hier zijn er andere woorden die aan de orde van de dag blijven. Ontvoering, kidnapping. Tijdens een live uitgezonden dienst in een Zevende-dags Adventisten kerk verschenen gewapende mannen op het toneel, die de dominee, pianist en nog twee leden ontvoerden. Een paar weken later werden in één weekend de medisch directeur van het ziekenhuis OFATMA ontvoerd, twee vrijmetselaars en 11 katholieken. De groep van 11 personen bestond uit 5 priesters, 2 zusters en 3 familieleden die op een zondagochtend ontvoerd werden terwijl ze onderweg waren naar een bevestigingsdienst bij Latremblay. De katholieke sector had scholen opgeroepen om 15 april gesloten te blijven. De privé sector deed mee en bleef die dag gesloten. Een mooie vorm van solidariteit. Om 12 uur luidden alle klokken van de katholieke kerken, inclusief een kerk op de berghelling hier tegenover. Een bijzonder gebaar. Pas bijna drie weken later, zijn ze alle elf weer in vrijheid gesteld. Als er geen losgeld wordt betaald, worden slachtoffers omgebracht. Als er te snel wordt betaald, is het heel goed mogelijk dat degene die het geld brengt, wordt vastgehouden, waarop extra geld wordt geëist. Nu worden mensen zelfs thuis vandaan ontvoerd. Dit weekend zijn mensen binnengedrongen in het huis van een arts, die ze samen met haar zoon hebben meegenomen.

De weg door Martissant en Petit Goave is vaker niet dan wel toegankelijk. In reactie op de ontvoeringen, worden de wegen geblokkeerd zowel op de locatie van de ontvoering als op de locatie waar de slachtoffers wonen. Mijn petekind woont in Gressier en gaat in Carrefour naar school. Twee leerlingen van zijn school zijn ontvoerd, terwijl ze onderweg waren naar school, waarop de school haar deuren heeft gesloten. Mijn petekind is bang om naar school te gaan. Kinderen vragen om te vertrekken uit Haïti, zien geen toekomst in hun eigen land. Twee auto’s van Lutheran World Federation, net als wij lid van ACT Alliance, werden in Petit Goave in het midden van de weg geplaatst om de weg te blokkeren. De autosleutels werden hen afgenomen. Ze hebben geluk gehad en kregen na twee uur de sleutels terug, waarna ze hun reis konden vervolgen.

Een voetbalteam uit Belize was voor een wedstrijd in Haïti. Onderweg van het vliegveld naar hun hotel werden ze aangevallen en onder schot gehouden. Welkom in Haïti. Demonstraties gaan door. In de periode van 27-29 maart waren protesten aangekondigd, ter gelegenheid van het 34-jaar bestaan van de Haïtiaanse grondwet. Aanplakbiljetten die een referendum aankondigen op 27 juni worden omlaag gehaald. Een referendum is in strijd met de huidige grondwet. De president wil die grondwet herzien.

De minister president is opgestapt. De president heeft direct een nieuwe minister president benoemd, aangezien er geen parlement is om hem te bevestigen. Dit is de 6e minister president onder de huidige president.

Een entrepreneur werd gedood toen hij onderweg was in de stad, bij Canape Vert, in een gepantserde auto. Bandieten drongen op een nacht een weeshuis in Croix-des-Bouquets binnen. Ze doodden de bewaker, sloegen de directrice en haar man in elkaar, stalen wat ze konden, en verkrachtten twee kinderen (een jongen en een meisje) en een werkneemster. Een verpleegkundige verdween na haar werk in een ziekenhuis. Een aantal dagen later werd ze dood teruggevonden.

In de wijk Bel Air zijn 22 huizen in brand gestoken, 3 winkels, een warenhuis voor voedsel, een bakkerij, een handel, een auto en drie motoren. 13 mensen zijn gedood en 5 verdwenen. Mensen zijn levend verbrand in hun huizen, van een etage gegooid. Gezinnen zijn alles kwijtgeraakt, op de kleren na die ze aan hadden. De verantwoordelijkheid hiervoor lag bij een bende. Handels moeten bendes betalen om te kunnen functioneren. De overheid blijft beloven de criminaliteit aan te pakken, maar de resultaten zijn nog niet zichtbaar. Daarom neemt het volk het recht in eigen hand. Dieven die betrapt worden op diefstal van motoren, worden gestenigd. Een neef van Amost is neergeschoten terwijl hij met zijn vrouw op zijn motor reed. Hij heeft het gelukkig overleefd. Ze hebben zijn motor gestolen en zelfs de schoenen die hij aan had.

Afgelopen week zijn manifestanten de universiteit van de zus van mijn collega binnengedrongen. Ouders sturen hun kinderen uit bescherming niet langer naar school. Zelfs op de politie kun je niet aan, aangezien er geüniformeerde agenten op straat zijn die niet bij de politie horen. Nu is er weer een nieuw fenomeen, waarbij nummerborden van auto’s gehaald worden die op straat zijn geparkeerd, om auto’s die herkend worden (van criminele zaken) van andere nummerborden te voorzien.

Er vonden overstromingen plaats in Jean Rabel (Noordwest) en Cap Haïtien (Noord). Een busje haalt in omdat die chauffeurs altijd haast schijnen te hebben, botst frontaal op een tegemoetkomende bus en alle inzittenden sterven. 21 doden, 30 gewonden. Het Rode Kruis meldt opnieuw dat er een tekort is aan bloed, dat er zieken sterven enkel en alleen omdat ze geen bloed kunnen ontvangen. Van mijn collega’s krijg ik diverse overlijdensberichten van jonge mensen.

Terwijl ik dit schrijf, voel ik me zwaarmoedig worden, emotioneel. In april was het 13 jaar geleden dat ik naar Haïti kwam. Inmiddels heb ik meer dan een derde van mijn leven in dit land doorgebracht. Wat is er gebeurd in die 13 jaar? Hoe is Haïti in de huidige situatie terechtgekomen? En hoe komt het er weer uit? Elke keer als we denken dat we een dieptepunt hebben bereikt, zakken we nog dieper weg. Mensen die mijn verhalen sinds 2008 volgen, weten dat ik niet graag negatief over Haïti schrijf. Maar momenteel kan ik weinig anders.

Alsof dat nog niet genoeg is, krijg ik van mijn collega te horen dat een goede familievriend en collega van zijn vader op het dak van het huis van zijn buren geëlektrocuteerd is. Het regende en de afvoer was verstopt, dus klom hij het dak op om de buis te onstoppen. Op het dak lagen echter elektriciteitskabels en via het water ging de stroom door zijn lichaam. De ene week een begrafenis, de week erop een huwelijksceremonie in de kerk.

Collega’s Samuel en Jackson zetten de reizen voort naar het Noordwesten, Noordoosten en Artibonite. We hebben nog steeds een stop op reizen in zuidelijke richting. In Saint Marc stonden ze een paar uur vast. De president kondigde aan dat er voortaan geen containers meer gelost kunnen worden in die havenstad, terwijl dat een belangrijke bron van inkomsten is. Dus werd de weg geblokkeerd, uit protest.

We werken nog steeds veelal thuis, niet zozeer vanwege COVID-19 maar meer vanwege onveiligheid. Patrick is in deze periode ook naar het Noordwesten geweest. We hebben al heel lang de bouw van een school op de planning staan, maar de bouw is tot nu toe nog niet van start gegaan, gezien alle wederwaardigheden in het land en de wereld. Samen met een architect en collega-ingenieur ging Patrick een terrein verkennen. Hij sprak ook met diverse scholen over andere schoolbenodigdheden. Hij kreeg meer te horen dan hij kon verwerken. De bezochte scholen bestaan uit basisonderwijs plus de eerste drie jaar van de middelbare school. In die drie klassen was op alle vier bezochte scholen geen enkele leerling die boeken had. Docenten schrijven lessen op het bord en leerlingen noteren de lessen in hun schriften. Weinig ouders kunnen schoolgeld betalen, waardoor er zeer beperkt geld beschikbaar is voor salaris van docenten. Leerlingen en ook docenten hebben geen rugzakken, dus dragen ze hun schriften in de hand. Docenten hebben soms zelfs geen geld om het schoolgeld van hun eigen kinderen te betalen. De scholen hebben de afgelopen maanden diverse leerlingen ontvangen die in Port-au-Prince of Saint Marc op school zaten, maar door hun ouders teruggehaald zijn gezien de huidige situatie. De directeur van een van de scholen, waar we een paar jaar geleden huizen hebben gebouwd voor docenten, zei opnieuw dat de huizen voor de docenten een grote hulp zijn, net als de schapen die op dit moment verstrekt worden aan leerlingen en docenten.

Tijdens een vergadering van het voesdelveiligheidscluster werd gesproken over stijgende voedselprijzen, toenemende honger en de impact van wijzigingen in de wisselkoers. Dan doet het ons goed als onze partner AGEHPMDNG ons verhalen doorstuurt van mensen die een goede oogst komen melden van maïs en bonen die afgelopen november zijn verstrekt, zodat boeren konden planten. De indirecte effecten van COVID-19 hebben ook hier tot veel werkloosheid en verlies van inkomsten geleid. Zie hier voor een verhaal: https://cwsglobal.org/stories/small-investments-lead-to-big-joy/. Een groep van 34 ouderen heeft geld ontvangen om een handel op te zetten of uit te breiden. Ook van hen horen we hoe een ogenschijnlijk klein bedrag, een grote verandering teweegbrengt: https://cwsglobal.org/stories/relief-for-rosemarie-and-an-education-for-her-grandson/. GRADAID heeft 383 leerlingen op vier scholen van schoolspullen voorzien; schriften, potloden, pennen, rugzakken, etc. Honderden gezinnen hebben inmiddels varkens en schapen ontvangen, een welkome aanvulling op de bron van inkomsten.

Elk jaar in april vinden er in Amerika ecumenische lobby dagen plaats, waaraan Church World Service deelneemt. Dit keer was het programma van AGEHPMDNG uitgekozen als een van twee bestemmingen voor de collecte. Ik mocht een video opnemen om te vertellen over het programma, die hier te zien is: https://fundly.com/ead-2021-worship-offerings. Ook over de bouw van waterreservoirs met AGEHPMDNG werd een verhaal geplaatst, in het kader van Wereld Water Dag.

Verder delen we over ons werk via de nodige verslagen. Zo mochten we een document opstellen dat vijf jaar samenwerking tussen Fondasyon Limyè Lavi en CWS samenvat, met name de impact beschrijvend van trainingen over kinderrechten. Ook over het eerste deel van ons werk in de Bahamas werd een verslag ingediend. Momenteel worden daar trainingen gegeven aan medewerkers van organisaties, die de training gaan doorgeven aan migranten.

Ook kijken we hoe we kunnen lobbyen voor betere levensomstandigheden. Het valt echter niet mee om mensen te vinden die bereid zijn uit te spreken voor mensenrechten of onrechtvaardige omstandigheden. Via ACT Alliance en Haiti Advocacy Working Group kijken we wat er mogelijk is. Een organisatie genaamd Quixote Centre wilde meer weten over ons werk in migratie en klimaatverandering. In april hebben er in het Noordwesten 8 discussies plaatsgevonden in groepen van ongeveer 10 personen om te spreken over de impact van klimaatverandering en de relatie met migratie. Dit in het kader van de studie die we doen naar dit onderwerp. Voorafgaand aan de gesprekken heeft Patrick telefonisch een training gegeven aan de enquêteurs. Online is geen optie, zelfs telefoonbereik is gebrekkig. Een van de bestemmingen was het eiland La Tortue. Voor twee enqueteurs was het de eerste keer dat ze met een boot de zee opgingen. Ook in de andere landen gaat ditzelfde onderzoek door. Zo spraken we collega’s uit Kenia, Japan, Servië, Indonesië, Cambodja, Georgië en Amerika. Tevens woonde ik een webinar bij over de relatie tussen migranten en mensenhandel en dwangarbeid. Actuele onderwerpen.

Het was Pasen, wat hier de belangrijkste religieuze viering is van het jaar. Een speciale kerkdienst. En ook een speciale maaltijd: hier wordt met Pasen vis gegeten. Ook het 24-jarig bestaan van de gemeente werd gevierd, een week na pasen. We mochten de trouwerij bijwonen van Amost. Het bataljon van de kerk marcheerde, de bruidsjonkers en bruidsmeisjes dansten de kerk in. Iemand in een witte jurk ‘kondigt de bruid aan’. Een meisje strooide bloemen, een jongen en meisje droegen de ringen. Aangezien Amost theologie studeert, ontbrak het niet aan theologen. Gebed, schriftlezing, een koor trad op, er werd solo gezongen, gepreekt, de geloftens en ringen werden uitgewisseld, trouwacte ondertekend, het bruidspaar gepresenteerd. Hier hebben predikanten voor de wet authoriteit om huwelijken af te sluiten, dus er is geen afzonderlijk bezoek aan het gemeentehuis.

Het hoogtepunt van mijn dagen is momenteel bezoek van mijn buurjongetje. Afgelopen week kreeg ik hem aangereikt; of ik wel even op kon passen want zijn moeder ging weg en er was verder niemand thuis. Met alle plezier. Vorig weekend zijn we met z’n allen voor het eerst sinds lange tijd op pad geweest; Samuel en zijn gezin (inclusief genoemd buurjongetje), Jackson en zijn gezin, en ik. Eerst naar Belot, door de wolken. Vervolgens naar Le Refuge en tot slot naar Furcy. Een goede sfeer en mooi natuurschoon. Hoewel beide gezinnen in de omgeving zijn opgegroeid, hebben ze weinig gelegenheid om zo de omgeving te verkennen.

Dit weekend liep ik van huis naar Grande Savanne, Fort Jacques, vergezeld door een buurjongen. Een mooie wandeling over de paadjes, berg op, berg af. De lucht was donkergrijs, maar het bleef droog. De bergen verdwenen deels achter de wolken. Het jongste zusje van mijn petekind was jarig en ze hebben recent een broertje gekregen, dus we gingen op kraamvisite. Mooi om een middag met de kinderen door te brengen en te genieten van het natuurschoon.

Vanochtend een mooie kerkdienst. Een bijzondere dienst, want er zijn een paar weken geleden zeven leden gedoopt en die deden vandaag voor het eerst mee aan het Avondmaal. De dominee had het over de actuele situatie en zei dat het land niet nog dieper kan zinken, want dan kapseist het. Een koor van de kerk zong. Een van de liederen ging over ‘heb genade voor Haïti’.