Januari

De eerste maand van het jaar 2018 loopt alweer ten einde. Tussen kerst en oud en nieuw had een collega gevraagd of ik zijn moeder die bij hem op bezoek was geweest, terug kon brengen naar huis in Cange. Toen ik Delmas afreed om hen op te halen, een doorgaande weg in Port-au-Prince, stonden er zoals gewoonlijk tig jongens/jongemannen om auto’s te poetsen met een doek. Een oudere vrouw liep op hen af en vroeg hulp om over te steken. Een van de mannen nam haar bij de arm en hielp haar de weg over. Mooi om te zien.

Er moesten eerst nog boodschappen gehaald worden voor moeder, dus werd ik een heksenketel ingestuurd ‘in de stad’, zoals dat deel genoemd wordt. Keren was niet eenvoudig op de weg vol bussen, taptaps, afval en martkverkopers. Wat een mensen, koopwaar en drukte. Eenmaal de stad uit, volgden we de slingerende weg Mon Kabrit over, voorbij Mirebalais. We zetten moeder af aan de rand van het stuwmeer, waar een kano haar kwam halen om haar thuis te brengen. Wij reden nog even naar een broer van Dieuva. Mooi uitzicht over het meer en de bergen. Vervolgens kort op bezoek in het ziekenhuis in Cange, een heel complex met school, kerk en ziekenhuis. Toen terug naar Port-au-Prince.

Oud en nieuw bracht ik door in Pestel, op uitnodiging van Amost. Met z’n drieën reden we 29 december naar Pestel, de laadbak vol ramen voor de kerk van Lafièvre. Toen we langs het meer bij Miragoane reden, vertelden ze me het verhaal dat de ronde doet over hoe dat meer is ontstaan, hoe op een nacht al de huizen die daar vroeger stonden overstroomden.

Zaterdag de vrouw des huizes naar de markt in Pestel gebracht. Intussen was Amost bezig met het huis dat hij aan het bouwen is voor zijn vader en stiefmoeder, aangezien hun huis is vernield in orkaan Matthew. Tegen de avond met Amost en Pierre naar het plein aan het water in Pestel. Dat blijft mooi, zo aan de zee met zicht op de eilanden Cayemites. Tijdens de kerkdienst op oudjaarsdag zong een zoon van de predikant vol passie een lied over de liefde van Jezus; Jezus houdt van mij. In een kano die letterlijk ‘uitgeholde boomstam’ wordt genoemd wat het ook daadwerkelijk is, voeren we naar een eilandje tegenover de haven van Pestel, met zicht op de Cayemites eilanden. Daar waadden we tussen de algen in het ondiepe water aan het strand. Mooi uitzicht. Een ander zelfgemaakt bootje bracht ons terug naar Pestel, maar dit was meer een soort roeiboot waar we iets meer op ons gemak in zaten met z’n allen. We zaten nog even op het plein, uitkijkend op de bootjes, de huizen aan zee, de eilanden en de mangroves.

Er waren dit keer geen activiteiten om het nieuwe jaar gezamenlijk in de kerk in te luiden, dus lagen we allemaal vroeg in bed. Aangezien er in dat gebied ook geen elektriciteit is, zijn de avonden donker en kun je weinig beginnen. Mensen gaan dan ook in het algemeen vroeg naar bed en staan weer vroeg op. Het nieuwe jaar werd slapend ingeluid. Het afgelopen jaar heeft voor mij in het teken gestaan van wederopbouw na orkaan Matthew. In zekere zin is het toepasselijk om dan met nieuwjaar wakker te worden in een huis vernield in die orkaan, waar ik zo door de spleten naar buiten kan kijken en gaten in de golfplaten muren zitten.

1 januari is in Haïti niet alleen nieuwjaarsdag maar ook onafhankelijkheidsdag. Op 1 januari 1804 werd Haïti onafhankelijk. Om de vrijheid van slavernij te herdenken, wordt nog steeds traditiegetrouw op 1 januari pompoensoep gegeten. Vroeger moesten de slaven dat voor hun meesters bereiden zonder er zelf van te mogen eten. Nu is het een symbool van vrijheid.

Nieuwjaarsdag woonden we een activiteit bij in de kerk in Cargousse. Een groep kinderen was aan het zingen toen we binnenkwamen. Er waren echter problemen met de microfoon, waardoor er weinig was te horen van het opzeggen van een poëzie. Ook een lied gezongen door drie jongemannen en drie meiden was slecht te volgen. Er was stoelendans met zes personen en een groep mannen zong (en danste).

Vervolgens gingen we naar een voetbalwedstrijd, iets wat mij helemaal niet interesseert. Er werd gespeeld tussen de jeugd van Pestel en Lafièvre. Aangezien Amost uit Lafièvre komt en Pierre uit Pestel, juichte de een voor Pestel en de ander voor Lafièvre. Het was in ieder geval een mooi uitzicht. Rode aarde, aflopend, groene bergen, de laatste zonnestralen, later volle maan. Na afloop de laptop ergens opladen, wat drinken en hele discussies.

Dit jaar wordt er door de vrouwen van de christelijke gereformeerde kerken actie gevoerd voor drie vrouwen in het buitenland. Zo ook voor Haïti. Er wordt geld ingezameld voor koeien in Pestel. In het kader hiervan liepen we door het struikgewas om een aantal koeien te zoeken. Veel rotsen en stenen, groene bergen, rode aarde. Het huis van de buren is volledig vernield. Een klein deel ervan is beschut met blauw zeildoek, waar het gezin slaapt.

Een lekke band kon uiteraard niet ontbreken op deze reis. Een tante van Amost kwam op bezoek uit Port-au-Prince en met z’n allen gingen we naar Pestel. Onderweg gelijk de burgemeester gesproken in het kader van de scholen die CWS aan het repareren en herbouwen is in de gemeente van Pestel. We moesten eten bij Pierre thuis, dat had z’n moeder al tegen me gezegd. Ze had ook weer bananen en eieren voor me klaarstaan.

Met z’n vieren reden we 3 januari terug naar Port-au-Prince. Als het goed is wordt de weg van Pestel naar Kafou Zaboka verbeterd. Het is een weg van bergen op en af, over vele rotsen en met prachtige uitzichten. Bij Camp Perrin in de buurt bezochten we iemand die een motorongeluk heeft gehad en daarbij z’n been heeft gebroken. Om bij zijn huis te komen, baanden we ons een weg door weilanden en over smalle paadjes, tussen struiken door en zelfs langs oude muren uit de koloniale tijd en andere historische plaatsen.

Het jaar 2018 is begonnen met veel regen. Goed weerzien met mijn collega’s op kantoor. We waren compleet en begonnen het nieuwe jaar gezamenlijk met devotie. We zongen diverse liederen, lazen diverse Psalmen, dankten voor het jaar 2017, baden om leiding en wijsheid voor de organisaties en in het algemeen, blikten terug op het afgelopen jaar en spraken wensen uit voor het nieuwe jaar. In 2017 is ons team gegroeid en de eerste week van 2018 zijn er nog twee nieuwe collega’s bijgekomen. We zijn nu met z’n negenen.

De eerste zaterdagen van het jaar met beide auto’s in de garage doorgebracht voor onderhoud en verwisselen van de banden. Die gaan geen jaar mee voordat ze aan vervanging toe zijn. Ze hebben veel te lijden van de slechte wegen. Er was geen benzine verkrijgbaar en dat wordt waarschijnlijk in de nabije toekomst nog erger, aangezien Venezuela geen benzine meer aan Haïti levert.

In het weekend op kraamvisite bij Dieuva en z’n vrouw en pasgeboren zoon, naast een half ingestort huis dat rijp is voor de sloop wegens aardbevingschade. De eigenaar is echter niet van plan het pand te verliezen en is voorbereidingen aan het treffen om pilaren toe te voegen en het huis te repareren. Zo blijven mensenlevens in gevaar gebracht worden. Een huurder kan niet zien in wat voor staat het huis verkeerde, als het eenmaal opgeknapt is.

Maandag 8 januari zouden al mijn collega’s op pad, drie naar Grand Anse en twee naar het Noordwesten. Drie vertrokken er inderdaad naar Grand Anse, met eerst een overnachting in Les Cayes om daar bouwmaterialen te kopen voor de start van de nieuwbouw van drie klaslokalen in Mentor. De andere twee konden echter niet naar het Noordwesten reizen, aangezien de wegen door aanhoudende regen overstroomd en ontoegankelijk waren.

Terwijl een collega naar Artibonite reisde voor de begrafenis van haar broer, liggen de vaders van twee andere collega’s in het ziekenhuis. Ziekte, gezondheid, leven en dood lagen weer dicht bij elkaar deze periode. Op 10 januari bracht de broer van een collega zijn verjaardag bij ons op kantoor door. Op 12 januari vierden we de verjaardag en het leven van Roseline, terwijl we tegelijk die dag stilstonden bij de duizenden mensen die zijn overleden tijdens de aardbeving op 12 januari 2010. Onder hen is ook de broer van collega Patrick. Het valt niet mee om een manier te vinden om met die tegenstrijdige emoties om te gaan. De een met vreugde in het hart, de ander met pijn in het hart.

Een paar dagen nadat ik vier nieuwe banden om de LandCruiser had laten leggen, kreeg ik een lekke band onderweg naar huis, op een asfaltweg nog wel. Het was al donker. Degene die me per motor rijdt als ik geen auto heb, kwam gelukkig ook daarlangs en schoot me te hulp. Twee dagen later had ik echter weer een lekke band, opnieuw op het asfalt. Toen maar terug naar de bandenhandel, waar duidelijk werd dat dit niet had moeten gebeuren.

Ik kon mijn verblijfsvergunning weer ophalen. Toen ik rond tienen aankwam, was de medewerker er niet en men wist ook niet wanneer die zou komen. Gelukkig kwam er algauw iemand anders binnen die me het document kon geven. Verder in deze periode met veel verslagen bezig. Een verslag voor UMCOR, methodisten organisatie die ons werk in Ganthier/Boen mede financiert. Het halfjaarverslag van CWS Haïti, een verslag over de reparatie/herbouw van scholen voor MCC, een artikel over weeshuizen en alternatieve zorg voor kinderen, en het bijwerken van de financiële administratie.

In Grand Anse heeft onze ingenieur een training sessie gegeven voor bouwlieden in Mentor, waarna drie nieuwe klaslokalen gemarkeerd zijn en is begonnen met het graven van de fundering. Dat valt nog niet mee, aangezien er veel rotsen in de grond zitten. Met veel mankracht wordt er met hamers en pikhouwelen hard gewerkt. De reparatie van de drie bestaande klaslokalen in Mentor is in deze periode zo goed als afgerond. Het graven van de fundering van de basisschool van Pavillon is ook eindelijk afgerond en er is begonnen met het opvullen van de geulen en het plaatsen van het ijzerwerk voor de pilaren. Daarnaast is er na een training sessie gestart met de nieuwbouw van vier huizen in Roseaux, alle vier voor docenten die lid zijn van een vakbond van docenten (CNEH/FAEGA). Met een andere organisatie, OJEDEP, is een contract getekend voor de bouw van 15 woningen, allemaal voor docenten van diverse scholen in de omgeving van Pestel.

Intussen zijn de ingenieurs na twee training sessies in het Noordwesten begonnen met de bouw van 23 nieuwe huizen, van wie vijf docenten. De ingenieurs vonden het zo koud in Mare Rouge dat ze zeiden dat het zo goed als sneeuwde. Niet dat een van beiden ooit van z’n leven sneeuw heeft gezien… De reparatie van de basisschool van Dessources is afgerond en binnenkort zal het vernieuwde gebouw officieel ingewijd worden.

Vorige week een gesprek met een voormalig medewerker van de methodisten organisatie UMCOR en iemand van de United Church of Canada/Canadian Food Grains Bank. Toen ik terugliep naar kantoor, lag er een auto letterlijk volledig in de kreukels aan de kant van de weg. Later hoorde ik dat de remmen van een vrachtauto het hadden begeven, waarop de vrachtauto meerdere auto’s en voetgangers heeft geramd. Vier mensen zijn overleden.

Afgelopen woensdag reisde ik per bus naar Santo Domingo, Dominicaanse Republiek. In Croix-des-Bouquets moet de weg breder gemaakt worden en dus worden de gebouwen die daar staan deels gesloopt/verplaatst. Bij zowel de Haïtiaanse als de Dominicaanse migratie moesten we de bus uit voor controle van de bagage. Naarmate we verder de Dominicaanse Republiek inreden, werd het steeds bewolkter. Een mooie, volledige regenboog sierde de lucht. Veel regen en ook de taxichauffeur die me van het busstation naar het hotel bracht, zei dat het veel geregend heeft deze maand.

Twee dagen met onze partnerorganisatie SSID gewerkt om de financiën door te nemen en andere onderwerpen te bespreken. ’s Avonds een eindje wandelen in het oude stadscentrum (Zona Colonial), langs de historische gebouwen. Zaterdag reisde ik terug naar Haïti. Vanaf de hoge zitplaats in de bus zag ik hoe een Dominicaanse douanebeambte die bij de poort stond, een fles energiedrank liet vullen met alcoholische drank. Schijn bedriegt. Aan de Haïtiaanse kant moesten we drie keer stoppen voor controle van paspoorten en spullen die werden meegebracht. Voor de spullen werd een geldbedrag gevraagd dat nergens op gebaseerd was. Aangezien ik een verblijfsvergunning heb, hoor ik geen belasting te betalen bij binnenkomst van Haïti. Deze beambten wisten echter niet wat een verblijfsvergunning is of dat ie meerdere pagina’s heeft, dus ik moest maar gewoon betalen…

Intussen kreeg ik bericht dat een van mijn collega’s een aanrijding had gehad. Andere collega’s schoten hem te hulp, papieren werden ingevuld en nu wachten we af wanneer de verzekering hem vraagt om te komen uitleggen wat er is gebeurd. Een van onze nieuwe collega’s heeft twee jaar geleden een identiteitsbewijs aangevraagd en het nog steeds niet gekregen. Een paspoort of andere officiële papieren verkrijgen is geen eenvoudige opgave. Zijn standplaats is Mentor, in Grand Anse, waar hij de afgelopen weken te lijden heeft gehad vanwege het feit dat men daar geen gezuiverd water drinkt en dat is hij niet gewend. Hij was echter goed te spreken over de collega’s en de manier waarop er als broers met elkaar omgegaan wordt. Een mooi team.