Huizen en heropening school Dessources

Haïti is en blijft een prachtig mooi land, en tegelijk een land dat getroffen wordt door zowel natuurrampen als structurele armoede. De afgelopen weken zijn er twee markten in vlammen opgegaan, wat het verlies van inkomsten betekent voor vele vrouwen/marktverkopers. Orkaan Matthew veroorzaakte net als de aardbeving van 2010 veel schade op het niveau van infrastructuur. De kwaliteit van huizenbouw laat veel te wensen over. Ik ben dankbaar voor het werk dat we mogen doen en voor het team met wie we dat werk mogen doen. Het is zwaar werk. De lange dagen, vaak zonder regelmatige maaltijden en met veel moeite om mensen nieuwe technieken te leren, eisen hun tol. De ingenieurs kwakkelen met hun gezondheid.

Een van hen bleef daardoor ziek thuis toen we twee weken geleden naar het Noordwesten reisden. ’s Ochtends naar Ganthier, om met SSID deel te nemen aan devotie gevolgd door een bijeenkomst met hun team. Collega Rony had een vergadering met een netwerk van organisaties werkzaam op het gebied van landbouw en voedselveiligheid. We vertrokken daardoor dit keer pas in de middag; Rony, ingenieur Elondieu en ik. We reden naar Gonaïves en werkten ’s avonds verder aan een verslag van de scholen om in te dienen bij de organisaties die dit werk financieel ondersteund hebben, waaronder mijn voormalige werkgever MCC.

De volgende ochtend vroeg reden we naar Baie-de-Henne. Hoe vaak ik die route ook afleg, het blijft een fascinerend landschap. Mooi uitzicht op de helderblauwe zee en een wit zandstrand ernaast, uitnodigend tot een duik, omringd door cactusbomen. Bij KOEB haalden we een verslag op en bezochten we een huis waar het dak afgewerkt moest worden. Bij KOKAS in Citerne Remi tevens een huis bezocht, waar de ramen en deuren nog ontbraken. Toen verder naar Bombardopolis. Er was nog geen eten in het restaurant, dus gingen we gelijk maar door naar CRPB in Plaine d’Orange, waar we de huizen in aanbouw bezochten. Bij het eerste huis werd aan het dak gewerkt. Het tweede huis is een reparatie. Bij de derde troffen we een zieke vrouw des huizes aan. Naar de dokter ging ze echter niet. Toen nog een reparatie, gevolgd door een huis waar een betonnen dak is geplaatst in plaats van golfplaat. Bij het volgende huis waren de kozijnen en een deur reeds geïnstalleerd.

Vervolgens naar het kantoor van CRPB voor een gesprek met het comité, want helaas is Bombardopolis de moeilijkste plaats geweest om in te werken. De bouwlieden doen wat ze willen en staan totaal niet open voor adviezen en aanbevelingen van de ingenieurs. Ze werken zoveel mogelijk als de ingenieurs er niet zijn, zonder de bouwnormen te respecteren. Een van de huizen waar geweigerd werd de bouwnormen in acht te nemen, hebben we uit het programma moeten halen. Het is moeilijk en frustrerend. We hebben de veiligheid van de mensen voor ogen en wensen te voorkomen dat een volgende orkaan of aardbeving weer zoveel schade aanricht, maar soms zeggen mensen gewoon ‘zo hebben we het altijd gedaan en zo blijven we het doen’, ook al is het al vele malen duidelijk geworden dat die methode niet werkt. Het werd een heftig gesprek. Daarna nog een berg op wandelen naar een ander huis, waar het dak geplaatst was.

Al met al was het tegen negen uur ’s avonds toen we eindelijk een maaltijd konden nuttigen in het restaurant in Bombardopolis. Met een volle maag naar bed in het gastenverblijf, wat meestal diarree tot gevolg heeft na een hele dag niks eten.

De volgende ochtend zonder ontbijt richting Mare Rouge. Bij Lavaltière bezochten we drie huizen die in aanbouw zijn met GRADAID. Het is lastig om daar een fundering te graven, aangezien de grond heel rotsachtig is. Dat betekent ook dat de latrine verhoogd wordt, in plaats van een gat in de grond. Alle drie de huizen waren nog bezig met het graven van de fundering. Het ijzerwerk voor de kolommen lag al klaar. Er klonk geklop van een hamer. Een van de vrouwen was bezig om stenen tot gravel te slaan. Ik had de gelegenheid om bij de kennismakingsbezoeken met deze gezinnen te zijn en ben dankbaar dat we hen mogen bijstaan om een nieuwe, veilige woning te betrekken. Ze verdienen het.

Vandaar naar Dame. In totaal zijn er tien huizen in aanbouw met GRADAID. Het volgende huis was al klaar met de stenen fundering. Twee mannen kwamen aanlopen met emmers stenen op hun schouders, om de vloer mee op te vullen. Een van hen ging kokosnoten voor ons halen om ons een vers drankje aan te bieden. Bij de volgende woning was het echtpaar eveneens bezig met het af en aan dragen van emmers stenen voor de vloer. De dame die we daarna bezochten was bezorgd dat haar huis nog niet verder was dan het graven van de fundering. Er zijn problemen met het aanleveren van zand, wegens de aanhoudende regen van januari, waardoor het zand uit de rivier onbruikbaar is geworden.

Een weduwe zat in de zon naast haar huis in aanbouw met een hamer in de hand stenen tot gravel te slaan. Haar kinderen helpen mee met andere taken, maar ze wil niet dat ze zich op de vingers slaan met de hamer. Een andere vrouw, hoogzwanger, heeft haar keuken afgebroken voor de nieuwbouw. De buren vangen het gezin tijdelijk op. Een bijzonder gebaar en mooi bewijs van het belang van gastvrijheid in deze cultuur. Het gezin telt zeven personen. Wanneer de baby komt, weet de moeder niet. Naar de dokter is ze niet geweest tijdens de zwangerschap. Ze was de was aan het doen, die over de fundering van het nieuwe huis hing te drogen. Een van haar kinderen kwam thuis van school en groette haar moeder met een kus op de wang. Ik ben blij dat dat huis geselecteerd is. En die in Lavaltière ook. Ach, zoveel.

We reden terug naar Mare Rouge om te eten, maar de kok was ziek dus had het restaurant geen eten. Het zat niet echt mee die week. Dus toen maar verder naar de resterende huizen. Bijzonder om alle verschillende soorten grond te zien, van stenen tot zwarte aarde waar een bananenboom groeide in het midden van de omtrek van het nieuwe huis, waarvan de fundering was gegraven. Het laatste huis was al klaar met de stenen fundering. De vrouw des huizes was bezig met het voorbereiden van gravel.

Toen naar KED, waar de drie huizen zo goed als afgerond zijn. Henrice Daniel is in haar nieuwe woning getrokken. Een mooi huis, trots op het werk van onze ingenieurs. Deze corporatie heeft goed gewerkt en kan binnenkort met nog eens vijf huizen van start gaan. Chrislene Tales ontving ons met een grote, mooie glimlach op haar gezicht. Ze had net het huis geveegd, want ze hadden wat laatste aanpassingen gedaan aan de ramen. We stopten bij het kantoor van KED om te vragen of de bakkerij die dag ook functioneerde. Gelukkig wel, hadden we in ieder geval brood als maaltijd. Tot slot naar het huis van Desamours Admira, waar enkel nog een deel van de muren bepleisterd moet worden.

We vervolgden onze rit naar KPPG in Ti Rivyè Glasi om het contract met hen door te nemen voor de nieuwbouw van vier huizen. Ook bij KPPG was de bakkerij in werking, dus kregen we nog een broodje. Op de terugweg naar Mare Rouge ging het met mij niet zo goed. Dat kreeg mijn collega in de gaten net toen we bijna bij het huis van een lid van KED waren, dus stopten we daar zodat ik van de WC gebruik kon maken. Altijd handig om mensen in de buurt te kennen.

We hadden onderweg het team van GRADAID gebeld om te vragen of zij ergens eten voor ons konden regelen. Ze kwamen tegelijk met ons aan bij het gastenverblijf in Mare Rouge, een pan eten in de hand. Het was inmiddels bijna acht uur. Alle kamers waren bezet. Er is maar 1 badkamer voor het hele gebouw en mijn collega’s zaten elkaar te stangen dat ze een file veroorzaakten…

Donderdagochtend 8 februari reden we naar Porrier. Er was onderweg zowaar een tractor bezig om de weg wat vlakker te maken. De wegen zijn weer verslechterd na de regen van januari.

Het was een bijzondere dag, de afsluiting van de reparatie van de school van Dessources en de officiële heropening. Het comité van onze partnerorganisatie AGEHPMDNG was strak in pak gekleed. We kregen een bloem opgespeld en bekeken de school en latrines, in wit-blauwe kleuren geschilderd. De leerlingen kunnen nu weer veilig lessen volgen, zonder last te hebben van zon, wind of regen. Er zijn ook nieuwe schoolbanken gemaakt.

Er waren zeildoeken gespannen voor de school voor de viering. Een fanfare speelde het nationale volkslied, gevolgd door een ander lied en gebed. De vlag werd gehesen. De secretaris van AGEHPMDNG had de leiding over het hele gebeuren. De directeur van de school (die ’s ochtends voor basisonderwijs dient en ’s middags voortgezet onderwijs aanbiedt) kreeg als eerste het woord. Er volgden toespraken van AGEHPMDNG, een onderwijsinspecteur van Baie-de-Henne, de burgemeester van de gemeente van Jean Rabel, een vertegenwoordiger van transport voor leerlingen, een docent, en een van de leerlingen. Ik sprak namens CWS en ook namens MCC, die de reparatie mede gefinancierd hebben. Het is een interessante samenwerking geweest met overheidsinstanties, het Ministerie van Onderwijs, de school, onze partner AGEHPMDNG, de bouwlieden. Maar natuurlijk gaat de kwaliteit van het onderwijs veel verder dan enkel het gebouw.

Een groepje leerlingen voerde twee keer een lied/dans op, waarbij ze de gasten verwelkomden. De muziek werd door een drummer begeleid. Een paar van de jongste leerlingen gingen spontaan meedansen op de muziek. Er werden tevens een aantal lesmaterialen uitgereikt; schrijfwaar, schriften, een wereldbol, en ook voetballen. De voorzitter van AGEHPMDNG sprak specifiek een dankwoord uit naar de ingenieurs en bouwlieden en noemde ook de namen van de afwezige ingenieurs. Een terecht dankwoord. Ik ben trots op onze ingenieurs en blij met het resultaat. Op zo’n moment realiseer je je weer even dat het uiteindelijk alle moeite waard is. Het is moeizaam werk, maar het is uiteindelijk goed en belangrijk. Dat de leerlingen en docenten het onderwijs maar serieus mogen nemen.

Nadat de sleutel officieel was overgedragen, verzamelden de leerlingen zich voor de school voor een groepsfoto. Vervolgens werden een aantal voetballen de meute ingeschopt, waarmee de leerlingen zich goed vermaakten. De viering werd afgesloten met een gezamenlijke maaltijd. Enorme pannen vol rijst stonden op het open vuur. Vele borden werden opgeschept. Rony en ik interviewden een timmerman en twee leerlingen. De timmerman gaf aan dat ze veel geleerd hebben op technisch gebied. De eerste leerling vertelde dat ze pas toen ze 8 jaar was voor het eerst naar school ging, omdat haar ouders geen geld hadden. Ze is sindsdien niet een keer blijven zitten en wil verpleegkundige worden. De tweede leerlinge zit daarentegen voor de derde keer in hetzelfde jaar. Ze blijft volhouden om het examen met goed resultaat af te leggen.

Intussen had Elondieu twee huizen in de buurt bezocht die in aanbouw zijn, voor docenten van de school. Er zijn 13 huizen in aanbouw met AGEHPMDNG, vijf voor docenten en acht voor andere gezinnen. Elondieu voelde zich echter niet goed, dus konden we ze niet allemaal bezoeken. We bezochten twee vlak naast elkaar gelegen. Bij de ene waren de bouwlieden bezig met ijzerwerk en het huis ernaast had de betonvloer al gestort. De heer des huizes was betonblokken aan het sjouwen vanaf de plaats waar ze gelost worden naar de bouwplaats. Zijn vrouw en dochter droegen emmers zand aan. Bij het huis van een andere docent werd tevens met betonijzer gewerkt. Ook was men bezig met het produceren van betonblokken; beton mixen en in een vorm scheppen. Bij het laatste huis dat we bezochten was tevens het betonijzer al geplaatst.

Terug in Mare Rouge kwam het team van GRADAID op bezoek, nu om een contract door te nemen en te tekenen voor een samenwerking op het gebied van beheer van risico’s en rampen.

Het waaide hard in Mare Rouge die avond en we lagen alle drie onder een deken gekropen. Vrijdag keerden we terug naar Port-au-Prince. Rony en Elondieu legden het laatste deel van Gonaïves naar Port-au-Prince zingend af. Dat is mooi.

Diezelfde week was William in Grand Anse, waar de school van Pavillon verder werkte aan de fundering. William organiseerde een training sessie voor OJEDEP en is begonnen met het eerste van de 15 huizen die daar van start gaan, alle 15 voor docenten van diverse scholen. De burgemeester van Pestel kwam ook naar de training en hoopte dat een soortgelijke sessie ieder jaar georganiseerd kan worden. In Mentor werd verder gewerkt aan het graven van de fundering, wat niet meevalt wegens de vele stenen in de grond. Om het kapotslaan van de stenen te vergemakkelijken, wordt er benzine over gegoten en autobanden in brand gestoken. Daardoor worden de stenen zachter en kunnen ze beter kapotgeslagen en verwijderd worden. Het laboratorium SICOD heeft bodemonderzoek verricht in Mentor voor de start van de nieuwbouw van drie klaslokalen. We hadden de gelegenheid om het technische verslag van het onderzoek met SICOD te bespreken. Interessant.

Arme William kreeg voor de tweede keer in twee weken tijd bij terugkomst uit Grand Anse in Port-au-Prince een aanrijding. Hij was net naar OAVCT (de overheidsverzekering) geweest, waar hij anderhalve dag bezig was en in het ongelijk is gesteld. Daarop moest hij een bekeuring betalen, een bijdrage voor de verzekering, en opnieuw rijexamen doen… Dat laatste heeft hij afgekocht. En nu reed een watertruck zijn spiegel eraf.

Afgelopen week hadden we drie dagen vrij wegens carnaval. Zondags wordt er in de kerk soms informatie verstrekt over ziektes, zoals laatst over diabetes. Drie jongedames dansten op een muziek. Er werd gepreekt uit Micha 6:8, de tekst waarmee ik 10 jaar geleden mijn werk in Haïti begon bij de Micha campagne. Wandel recht met God.

Woensdag ben ik samen met Ezechiel wezen wandelen in Furcy. We liepen naar een waterval, genietend van de geur van de dennennaalden en de mooie uitzichten, het lopen op de paden tussen de dennenbomen, enorme planten en vergezichten. De waterval zelf was een klein watertje waar we al eerder geweest waren.

Vrijdag reed ik samen met ingenieurs William en Patrick naar Ganthier, zodat ze de huizen die we daar bouwen met SSID konden bezoeken. Bij een van de huizen werd het beton in een vorm gestort voor de WC pot van de latrine. Er werden muren bepleisterd, betonijzer gevlochten, betonblokken geplaatst voor de muren. Een van de eigenaren woont nu in een golfplaten onderkomen, een ander in een lemen huis. De bouwnormen worden echter niet overal in acht genomen, dus er werden correcties aanbevolen. Collega Rony heeft laatst een tweede training sessie gehouden over financieel management voor de comités waarmee SSID samenwerkt

Ook het werk op het gebied van kinderrechten gaat door. Partner organisatie ASR kwam langs om hun nieuwe plannen voor het komende jaar te bespreken.

Vandaag ben ik met drie collega’s naar Grand Anse afgereisd om bezoek van MCC te ontvangen aan de scholen in aanbouw. Dankbaar dat we mogen bijdragen aan verbeterde woningen en schoolgebouwen.