6 uur Haïti en 3 dagen Guatemala

De reis was lang, de aankomsten bijzonder. Vrijdagochtend 2 januari werd ik door mijn ouders naar Schiphol gebracht. Op de tweede dag van het nieuwe jaar alweer een afscheid. De reis verliep goed. Eerst naar New York, vervolgens naar Miami, waar ik de nacht heb doorgebracht op het vliegveld, met een wachttijd van 8 uur op de aansluiting naar Port-au-Prince, een vlucht van 2 uur. Wonder boven wonder kwamen zowel ikzelf als mijn beide koffers compleet en op tijd aan op het ‘internationale vliegveld Toussaint Louverture’. Een groot woord voor een klein vliegveld, met slechts één enkele baan. De zon liet zich gelijk duidelijk voelen, toen ik het vliegtuig per trap uitstapte (geen slurven in Port-au-Prince; de passagiers lopen buiten). Om 9.00 uur zaterdagochtend stond ik buiten het vliegveld, waar ik werd opgewacht door Garly en z’n vrouw Carine. Vreemd genoeg had ik het gevoel dat ik net thuis was weggegaan (uit Nederland) en nu ook weer een beetje thuiskwam. Een bekende omgeving, een bekende taal, bekende mensen. Een bijzondere gewaarwording.
Zodra we de toerit naar het vliegveld afreden, werden we aangehouden door de VN. Dat is weer iets nieuws. Een controle voor de veiligheid, zo zei de’ vredesbewaarder’ die Garly in het Engels aansprak, wat niet erg handig is in een land waar de meerderheid alleen maar Creools spreekt. Welkom terug in Haïti... Ik werd afgezet bij MCC, waar ik miauwend werd verwelkomd door moeder poes met haar twee overgebleven jongen. Ik opende de kast om hen eten te geven, maar er bleek niets voor hen te zijn. “Nee, dat is al sinds gisteren op,” zo hoorde ik. Arme dieren, zeker als ik ze vergelijk met onze poes thuis in Nederland, waar ik net vandaan kwam...
In rap tempo heb ik m’n beide koffers geleegd en de spullen opgeruimd, om er vervolgens gelijk weer een in te pakken. Daarna weer kennis gemaakt met de koude douches van Haïti en toen werd ik weer opgehaald door Garly. Ik zou bij hen eten; soup jumo (pompoen soep). Toevallig dezelfde maaltijd waarmee ik uitgeleide werd gedaan naar Nederland en nu dus naar Guatemala. Ik kreeg nog een stuk eigengebakken taart mee voor onderweg en daarna bracht Garly me weer naar het vliegveld. We reden eerst naar onze collega’s Josh en Marylynn, die op 26 december een zoon hebben gekregen, hun eerste kind. Wat een klein kereltje, een week oud. Grappig genoeg krijgt hij automatisch de Haïtiaanse nationaliteit, ook al zijn zijn ouders Canadees. Ze zeiden al: “Het voelt alsof we ons eigen kind moeten adopteren”, vanwege alle paperassen en procedures. De toegangsweg naar hun woning is een heel smal en steil pad en toen we weg wouden rijden, bleek iemand achter ons geparkeerd te staan, dus we stonden klem. Toen de eigenaar was gevonden, liet hij eerst een boze uitbarsting los op Garly, die volgens hem niet goed geparkeerd stond. Intussen kreeg ik het op m’n zenuwen, want de vertrektijd van m’n vliegtuig kwam rap naderbij. Natuurlijk zei Garly dat ik niet te gestresst moest zijn. Nee, niet TE, maar het bleek bij aankomst niet onterecht te zijn dat ik enige druk op de ketel voelde. Mijn vliegtuig vertrok om half vier en we waren pas om half drie bij het vliegveld. Grote schrik; de balie was al gesloten. Wat had ik een paar benauwde momenten daar. Geloof maar dat er een gebed omhoog schoot. Ik heb diverse mensen benaderd, om toch te proberen nog mee te kunnen. Uiteindelijk werd er een medewerker van de juiste vliegmaatschappij vonden, die me gelukkig nog incheckte, waarna me gemaand werd snel door te lopen. Binnen 2 minuten was ik door de douane en bevond ik me in het vliegtuig. Lieve help, wat was me dat wat. Voor mij niet weer op die manier! Nogmaals welkom in Haïti, waar we altijd laat zijn... En dat alles beleefd in 6 uur tijd in Haïti.
De vlucht naar Panama verliep verder goed. Het viel me op dat Panama er heel groen uitziet, met veel bomen, een groot contrast met het ontboste Haïti. Vanuit Panama vloog ik verder naar Managua (Nicaragua). Het was inmiddels donker en ik zag lichtjes in zowel Panama als Nicaragua, waaruit ik concludeerde dat de elektriciteitsvoorziening daar blijkbaar beter is dan in Haïti. Een derde tocht bracht me naar mijn eindbestemming; Guatemala. Ik was inmiddels bijna 48 uur in touw en verlangde best wel naar een bed. Ik zou opgehaald worden door iemand van MCC Guatemala. Niemand te bekennen, dus ik wachtte en wachtte. Een telefoontje naar het kantoornummer leverde ook geen reactie op. Voor de tweede keer die dag ging er een gebed om hulp omhoog. Guatemala is niet het veiligste land en met name de hoofdstad (Guatemala stad) is geen aanrader om in je eentje rond te toeren, zeker niet om tien uur ’s avonds, als het donker is. Ik kende het land niet, ik kende geen mens. De situatie voelde bekend aan; toen ik in april vorig jaar in Haïti aankwam, werd ik ook niet opgehaald. Er stond een groepje mensen naast me te wachten, van wie ik opgevangen had dat ze missionair werk kwamen doen en ik benaderde hen om te vragen of zij misschien naar een hotel of hostel of zo gingen. Ze zeiden van niet; ze hadden nog een autoreis van vier uur voor de boeg, maar ik mocht wel met hen mee, als ik wilde. We keken op de kaart en zagen dat zij precies de tegenovergestelde richting op moesten als ik, dus dat leek geen goed idee. Hun lift arriveerde, maar ze wilden mij eigenlijk niet alleen achterlaten. Een van hen vroeg of hij voor me mocht bidden, dus zo gezegd, zo gedaan. Zijn gebed om hulp voor mij werd direct na zijn ‘Amen’ verhoord. Ze bleken niet die avond nog door te rijden, maar te overnachten in een hotel. En ze namen mij mee naar hun hotel. Verwonderd en dankbaar volgde ik hen. Hun groep bestond uit drie mannen en twee vrouwen en ze boekten twee kamers in het hotel. En zo bevond ik me dus in een hotelkamer in Guatemala, samen met twee onbekende Amerikaanse missionarissen van Hope for life. Nou, hoop voor leven hebben ze mij inderdaad absoluut gegeven! Het was al kwart over elf toen ik eindelijk in bed kon kruipen. De volgende ochtend om half zeven al waren we weer uit de veren. Zij zouden om 7 uur verder gaan. Pas toen kwamen ze erachter dat ik geen Amerikaan ben. Ze vroegen me waar ik vandaan kom, doelend op ‘welke staat’ en toen ik antwoordde Nederland, kreeg ik een niet begrijpende blik toegeworpen, gevolgd door de vraag of ik bedoel dat ik daar oorspronkelijk vandaan kom. “Ben je dan geen Amerikaan? Wat is je moedertaal dan?” Dat was grappig. Meestal horen Amerikanen vrij snel dat ik een accent heb als ik Engels spreek.
Ik informeerde bij de balie van het hotel naar de locatie van de busmaatschappij, vanwaar ik verder moest reizen naar het vijf uur verderop gelegen Quetzaltenango (Xela). De medewerker regelde een taxi voor me en na een ontbijt bracht deze taxi me naar het busstation. Ik nam afscheid van de vijf mensen die me zo enorm geholpen hebben en niet eens wilden dat ik betaalde voor mijn aandeel in het hotel. Ze waren blij dat ze me konden helpen. Vorig jaar waren zij zelf beroofd toen ze hier waren, dus ze vonden dit toch een stuk veiliger voor mij. Nog maar twee dagen weg uit Nederland en alweer zoveel beleefd. Ik dankte God van harte en werd me wederom bewust van Zijn onaflaatbare hulp en aanwezigheid, overal, in alle landen, op alle plaatsen, bij alle mensen. Ik ben alleen, maar er is Een die altijd en overal met me meegaat en tegelijk bij mijn familie in Nederland blijft.
De bus naar Xela deed er inderdaad vijf uur over en leidde ons door het mooie Guatamalteekse landschap naar het Noordwesten van het land. Hoewel Guatemala een ontwikkelingsland heet, voelde ik me meer in een ontwikkeld land, met Haïti in gedachten als referentiekader. Prima wegen, bewegwijzering, ‘echte’ motors (een R1 in plaats van die 200cc fietsen van MCC Haïti), vele soorten winkels, winkelcentra, benzinepompen met daadwerkelijk brandstof beschikbaar, er goed uitziende woningen en overige gebouwen, etc. Het deed mij iets beter begrijpen waarom Haïti het armste land van het westelijk halfrond genoemd wordt. Bij aankomst in Xela bracht een taxi mij en drie andere passagiers naar onze respectievelijke bestemmingen. Ik werd bij de talenschool afgezet waar ik de komende 3 weken aan mijn kennis van de Spaanse taal zal werken; Centro Maya Xela. Daar werd ik opgehaald door het gastgezin waar ik verblijf. Opnieuw een gastgezin, voor de tweede maal in 9 maanden tijd. Hoe anders dan mijn gastgezin in Haïti. Ik werd in de auto opgehaald en naar de woning gebracht, een kwartiertje lopen verderop. De stad is heel logisch ingedeeld, met chronologisch genummerde straten, zodat ik gelukkig makkelijk mijn weg kan vinden. Hoewel in de papieren van de talenschool staat dat we waarschijnlijk in een gezinssituatie terechtkomen van een lagere levensstandaard dan we gewend zijn, is het voor mij veel luxer dan wat ik de afgelopen maanden gewend ben. Er is een woonkamer met een eethoek, bankstel, een keuken, stromend water, een warme douche, een badkamer binnen, drie slaapkamers, waarvan een voor mij. Er zijn diverse elektrische keukenapparaten, er staat zelfs een televisie op m’n kamer (die niet echt aan mij besteed is), er is een kinderstoel en andere dingen voor de baby. Er wonen een echtpaar met hun dochter, schoonzoon en kleinzoon. Er is 24 uur per dag elektriciteit, in het hele land. Er zijn vele soorten winkels, ik kijk m’n ogen uit. Een broodjeszaak met alle lekkere broodjes en taarten die je je maar kunt bedenken. Grote winkelcentra, McDonalds (geldt voor velen als herkenningsbaken; die vind je dus ook niet in Haïti), internetcafés (waar ik dit plaats).
Op mijn eerste schooldag kom ik er al gauw achter dat wat op het eerste gezicht een goed ontwikkeld land lijkt te zijn, toch veel dezelfde problemen kent als Haïti. Merkwaardig genoeg spreken de docenten geen Engels. Ik ben blij dat ik tenminste wel Spaans versta, zodat ik in ieder geval begrijp wat er tegen me gezegd wordt. Elke dag heb ik 5 uur les, één op één. ’s Middags is er dan nog een andere activiteit, zoals een informatie lezing over racisme in Guatemala of een ander onderwerp, een uitje, een film, etc.
Op straat zie ik voornamelijk oorspronkelijke Indiaanse bewoners in traditionele kledij. Maar liefst 65% van de bevolking van Guatemala maakt deel uit van de 22 Maya groeperingen in het land. Die brengen ook 22 talen met zich mee, naast het Spaans, de officiële taal. Mijn docent Pedro vertelt me dat ook Guatemala een corrupte regering heeft. En ook hier heeft men geen vertrouwen in de politie. Ook hier is veel werkloosheid (40%) en kunnen niet alle kinderen naar school (30%), hoewel het wel verplicht is. Er zijn onvoldoende publieke scholen en private scholen zijn te duur. Hetzelfde geldt voor ziekenhuizen; de publieke ziekenhuizen bieden onvoldoende zorg, waardoor veel mensen onnodig sterven, terwijl private ziekenhuizen voor vele mensen onbetaalbaar zijn. Toch iets minder ontwikkeld dan het land op het eerste gezicht lijkt. Veel van de problemen zijn herkenbaar vanuit Haïti. Het is erg leerzaam en goed om meer te weten te komen over Guatemala en de plaats van Haïti in Centraal Amerika.
Een nieuwe omgeving dus, een nieuw land, een nieuwe familie, een nieuwe taal, nieuw eten en weer een nieuwe uitspraak van mijn naam. Het eten bestaat voornamelijk uit bruine bonen, ei en tortillas. En verder een aantal dingen die ik niet herken, dus ook niet kan vertalen. In het Spaans wordt de ‘t’ van mijn naam Margot uitgesproken. Toch wel ideaal, zo’n internationale naam...