Oriëntatie zit erop; tijd voor de volgende etappe!

Na meer dan een volle maand in Gwo Jan werd het weer tijd om de koffer in te pakken en verder te gaan. De derde etappe; van Twijzel naar Akron, van Akron naar Gwo Jan, van Gwo Jan naar Port-au-Prince. Een nieuwe periode is weer aangebroken. Een van mijn MCC collega’s kwam me vandaag ophalen en nam me mee naar het kantoor van MCC, dat gevestigd is in Port-au-Prince. De bovenverdieping van het kantoor dient als gastenverblijf en in een van de kamers verblijf ik nu tijdelijk.
In totaal ben ik 5 weken in Gwo Jan geweest, 1 week langer dan aanvankelijk de bedoeling was. De laatste week is vooral gebruikt om mij te leren koken volgens Haïtiaanse keuken. In Nederland ben ik al geen ster in koken, maar hier is het een dubbele uitdaging. Ik ken de ingrediënten en gerechten niet (iemand ooit gehoord van miloton of lanm?), alles is in basis ingrediënten en ik weet niet hoe het bereid moet worden. Met de bereiding van de maaltijd die rond twee uur ‘s middags genuttigd wordt, wordt al voor achten ’s ochtends begonnen. Het was een leerzame week en ook weer een goede oefening in Creools.
Tussendoor werd ik naar Port-au-Prince geroepen voor het bijwonen van mijn eerste vergadering met het MCC team hier. Dat was me een start. Ik maakte kennis met de leidinggevende van het team, die net terug is van vakantie. Ze begon de vergadering met de mededeling dat ze besloten heeft MCC en Haïti te verlaten. Er is al lange tijd onrust in het team. Ze trokken al de vergelijking met de regering van het land: beide zijn instabiel. Ik kom dus binnen in een team dat redelijk op z’n kop staat. Weer een extra uitdaging. Iedereen is het erover eens dat leven in Haïti niet eenvoudig is. Als blanke val je ontzettend op, je kunt niet ergens rustig gaan rondwandelen, het leven is een strijd, elektriciteit is onbetrouwbaar, de dingen die zo normaal zijn in onze thuislanden ontbreken hier. We hebben 5 nationaliteiten in ons team; Haïtianen, Amerikanen, Canadezen, een Colombiaan en ik als Nederlander. Volgende week hoop ik te beginnen met mijn werk bij de Micha Campagne.
Vorige week hebben we een soort school bezocht waar kinderen naartoe gaan die als ‘domestik’ oftewel ‘restavec’ zijn gebruikt. Dat zijn kinderen die bij een gezin wonen anders dan hun eigen familie en die worden gebruikt voor allerlei klussen in en rondom huis. Ze worden slecht behandeld. Het is een hedendaagse vorm van slavernij, die helaas nog steeds voortduurt. We deelden de maaltijd met hen en ze voerden diverse dansen en liederen voor ons op. Een vreemd gevoel om te bedenken wat voor geschiedenissen deze kinderen hebben, wat voor vreselijke verhalen, wat voor wonden en littekens.
Afgelopen zaterdag is de groep van 5 bezoekers uit California weer vertrokken, terug naar de VS. Zo lopen er telkens mensen in en uit mijn leven. Als afsluiting van hun verblijf in Gwo Jan werd er vrijdagavond een feest gehouden met muziek en dans. De drum is een alomtegenwoordig instrument hier. Muziek en dans zijn onlosmakelijk met de Haïtiaanse cultuur verbonden. Ook ik moest aan het dansen geloven. Ik had stellig gezegd dat ik dat niet kan, maar hun reactie was: dan leren we het je wel. Ik had geen keus…
Zondag was het hier moederdag. In Haïti is dat altijd de laatste zondag van mei. In de kerk was moeder dan ook het onderwerp van de preek. Ik kwam erachter dat iedereen uit de kerk een preek mag houden, niet alleen de dominee. Moeders zijn onvervangbaar, werd duidelijk gezegd. Moederdag wordt hier meer herdacht dan vaderdag. Moeders zijn er voor de kinderen, vaders hebben vaak meerdere vrouwen en dus meerdere kinderen bij verschillende vrouwen. Moeders werken thuis; ze wassen, koken eten, maken schoon, zorgen voor de kinderen. Vaders zijn de hort op. Een schrijnend verschil met moederdag in Nederland werd algauw duidelijk. De kinderen hebben geen geld om een cadeau te kopen voor hun moeders op moederdag. Maar, zo werd er gezegd, zijn er niet veel belangrijkere en mooiere manieren om dankbaarheid te tonen?
Zondagmiddag ging ik met twee zussen mee naar jeugdclub. Wat wordt er gelachen en wat hebben ze een plezier. Er worden eigen geschreven gedichten voorgedragen en toneelstukjes opgevoerd, er wordt gezongen en er wordt gezamenlijk een bezoek gebracht aan een zieke en aan een clublid wiens moeder is overleden. Er wordt niet openlijk gehuild of gerouwd. Het was feest bij de club en dat werd gevierd met frisdrank, een delicatesse.
Een van de broers hakte voor mij een kokosnoot van de boom, op de vroege ochtend. Met een groot mes werd de kokosnoot opengehakt en de melk in een glas geschonken, voor bij mijn ontbijt. Ik moest denken aan mijn broer in Nederland. Die schonk dan wel eens een glas melk voor me in, vanuit een pak melk uit de koelkast. Wat een verschillen…
Ik heb nog een presentatie bijgewoond over voodoo, een van de officiële religies in Haïti. Een ongrijpbaar mysterie. Onbegrijpelijke dingen gebeuren er, als mensen worden gegrepen door geesten. Voodoo is oorspronkelijk gericht op genezing en niet op kwaad doen, zoals veel mensen denken. Het zette weer tot denken, zoals zoveel wat ik hier hoor. Ik luister, observeer en leer.
Iets anders waar ik hier alert op moet zijn, is de omgang met mannen. Daar hoef ik me in Nederland ook niet druk om te maken. Ik heb te horen gekregen wat de grenzen zijn van normaal en getolereerd lichamelijk contact. Je moet het allemaal maar net weten. Blanke vrouwen zijn gewild. Niet omdat ze zo lief en aardig zijn, maar omdat ze een vrijbrief vormen. Een opening naar andere landen, een opening naar het verkrijgen van visa, naar werken in het buitenland, naar geld verdienen. Helaas heb ik dat zelf ook al ondervonden. Ik heb al een handvol liefdesbetuigingen en huwelijksaanzoeken afgeslagen. Leven in Haïti is inderdaad in meerledig opzicht een uitdaging!