Complex land

De maand augustus telt vier feestdagen voor familie de Greef. Dit jaar bracht ik onze feestdagen door in het Noordwesten en Artibonite, voor een bezoek aan 7 corporaties die we steunen via onze partner SKDE. Woensdag 8 augustus reden we aan het eind van de dag samen naar Gonaïves. Het werd al donker en het regende, geen ideale reisomstandigheden. We overnachtten in ons ‘stam hotel’.

9 augustus: Vandaag herdenken mijn ouders hun huwelijksdag. In gedachten feliciteer ik ze als ik om 5 uur ’s ochtends in Gonaïves klaarsta om naar Baie-de-Henne te vertrekken. Het is nog donker als we vertrekken, we zien enkel een paar lichten van een schip op zee als we langs de kust de bergen in rijden. Mijn gordel staat continu strak gespannen terwijl we over de wegen hobbelen. Vissersbootjes dobberen op het water. Een vrouw spietst een vroege visvangst aan een tak. Cactussen sieren het landschap.
Na drie uur rijden zijn we bij corporatie KOEB in het centrum van Baie-de-Henne. De leden laten nog even op zich wachten. Iemand slaat met een stuk ijzer op een in de boom hangende velg om de leden op te roepen naar het kerkgebouw te komen waar uiteindelijk zo’n 50 mensen bijeen zijn. Ze vertellen me de geschiedenis van KOEB en wat deze corporatie voor ze betekent. Een alleenstaande vrouw met 7 kinderen vertelt hoe ze voorheen elders geld leende, tegen exorbitant hoge interestpercentages die haar enkel verder de problemen in hielpen. Andere instanties nemen land of huizen van mensen in beslag bij nalatige betaling, of roepen hun namen om op de markt of op de radio. KOEB daarentegen heeft haar in staat gesteld meer op de markt te verkopen. Ze heeft een ezel kunnen kopen en haar kinderen kunnen naar het voortgezet onderwijs. Een man is trots dat hij nu ook een spaarboekje heeft, een soort bankrekening, iets dat voorheen alleen iets was dat ze kenden van horen zeggen. Weer iemand anders zegt dat hij bijna al zijn bezit aan KOEB te danken heeft. Leningen hielpen hem een ezel kopen en later een motor, maar ook om zijn huis te repareren en z’n kinderen naar school te sturen.

We belandden in een discussie over onderwijs. Aangezien president Martelly vorig jaar gratis basisonderwijs aankondigde, gingen de ouders er vanuit dat ze niets hoefden te betalen. Maar het programma heeft het Noordwesten niet bereikt en bovendien is een overheidsambtenaar er met het geld vandoor gegaan. Resultaat is dat de ouders geen geld hebben om de school te betalen, docenten krijgen geen salaris uitbetaald en zijn genoodzaakt te vertrekken. Daarnaast is er door de grote droogte nauwelijks eten te vinden. Kinderen komen zonder eten op school, ze zweten, slapen, of vallen letterlijk om van de honger. Van leren komt weinig terecht.

Na de aardbeving heeft CWS reparatie van huizen in het Noordwesten gefinancierd, waar families vele slachtoffers van de aardbeving opvingen. Overal waar we kwamen, werd dit als een geweldig positief punt genoemd. Een verbetering van lemen woningen naar stenen muren, niet langer nat worden als het regent. Er zijn echter nog genoeg lemen woningen met rieten daken over, waar gezinnen nog steeds geen veilig onderkomen vinden. Dit blijft dan ook een grote behoefte in deze gebieden.

Van Baie-de-Henne reden we naar Citerne Remy, om daar in gesprek te gaan me corporatie KOKAS. Een vrouw vertelde dat ze een drieling had gebaard, een van de drie kinderen was overleden. Ze had geen geld, melk of middelen om voor de andere twee te zorgen. Hun vader is overleden tijdens de aardbeving. Daarna is hun moeder naar het Noordwesten vertrokken, waar ze vandaan komt. Overal trauma.
Ook KOKAS voorziet in reparatie van huizen, verstrekken van leningen, dieren en zaden. De oogsten zijn echter overal mislukt dit jaar, door de grote droogte. Op de meeste plaatsen waar de corporaties zijn, is geen beroepsonderwijs te vinden, iets anders dat als grote behoefte wordt genoemd. Kinderen van de basisschool gaan zonder eten naar school. Na schooltijd gaan ze langs de plaatselijke ‘kliniek’ om een pil tegen de hoofdpijn te vragen. Maar dat is niet het probleem; het is een gebrek aan eten.

De derde corporatie voor de dag was CRPB, winnaar van het voetbaltoernooi dat gehouden is tussen de corporaties. Ze zijn druk bezig met de bouw van een kantoor in Plaine d’Oranges, Bombardopolis. Ook hier zijn huizen, water en een dorpswinkel/opslag prioriteiten. Training die de leden ontvangen, op het gebied van microkrediet of fokkerij, delen ze met anderen. SKDE helpt ze ook leren lezen en schrijven. Een ander interessant project van CRPB is pinda’s; een aantal mensen hebben pinda’s ontvangen om te planten. Van de winst geven ze weer terug aan de corporatie, zodat meer mensen pinda’s kunnen ontvangen om te planten.

We slapen in Jean Rabel. Onderweg daar naartoe stoppen we nog even bij corporatie KABM, waar momenteel ook een kantoor gebouwd wordt.

10 augustus: vandaag is mijn vader jarig en kunnen we ‘uitslapen’. Om half zeven ’s ochtends sta ik buiten, aangezien we om zeven uur de eerste afspraak van de dag hebben. Doordat onze dag van vertrek wegens omstandigheden was uitgesteld, hadden we nu minder tijd om dezelfde hoeveelheid werk te verrichten, dus moest er wat strak gepland worden. We bezochten ICEDNO in La Reserve. Dit is geen corporatie en had niets met SKDE te maken, maar ik maakte van de gelegenheid gebruik om dit lid van Aba Sistèm Restavèk te bezoeken. ICEDNO werkt in drie ‘gemeentes’, met een zaterdagclub voor kinderen. In La Reserve hebben ze een school, een ‘gebouw’ van zeildoeken. Ook werken ze met ouders en maken ze duidelijk in wat voor moeilijke situatie hun kinderen terecht komen als ze hen naar Port-au-Prince sturen als restavèk. Hoe vroeg het ook was; een groep kinderen had zich al buiten verzameld om een lied voor ons te zingen.

Even verderop, in hetzelfde gebied La Reserve, is de corporatie KEPK gevestigd. Ik zat naar de mooie omgeving te kijken, die echter ook de bittere realiteit liet zien; dorre, droge, dode en bruine maïsvelden. De leden van KEPK deden me versteld staan; een deel van hen komt helemaal uit Anse Rouge. Ze hadden ruim 2 uur gelopen om naar de bijeenkomst te komen! Wat een wilskracht en motivatie toont dat.
Ook deze corporatie is van een handvol mensen uitgegroeid naar enkele honderden leden. Een uitspraak van een van de dames uit Anse Rouge trof me. Zij zei: “We voelen ons goed. We hebben enkel geen economische activiteiten, maar het gaat goed met ons.” Kunnen we daar niet heel veel van leren, van die instelling? ‘Ik mag dan weinig materiële middelen hebben, maar verder gaat het goed met me.’ Tevreden en gelukkig. “Zolang we een geest van goed begrip hebben, dan komt de rest vanzelf.” Wat is belangrijk?

We gaven de mensen die van ver kwamen een lift, over een smal pad tussen La Reserve en Anse Rouge waar de droge rivierbedding soms niet te onderscheiden was van de weg. We zeiden de leden gedag en reden verder naar Gonaïves, waar we ’s middags om twee uur ons ontbijt/lunch/avondeten van de dag kregen. De rijst met bonen en geitenvlees ging er in als taart voor mijn vaders verjaardag...

In Gonaïves stonden nog twee corporaties op het programma. Eerst KAPODKA, waar we een geanimeerd gesprek voerden in een kerkgebouw. Deze corporatie is opgericht nadat een orkaan veel schade aanrichtte in 2004. De corporaties in de stad hebben te kampen met andere problemen dan op het platteland. Ook hier zijn dieren, training en krediet gegeven en huizen gerepareerd.

De laatste ontmoeting van de dag was met KEKPOTA. Men liet lang op zich wachten. Ook KEKPOTA is opgericht na 2004. Microkrediet, training en dieren zijn belangrijke onderdelen voor deze corporatie. Alle corporaties willen graag de microkredieten doen toenemen, zodat meer mensen kunnen lenen en grotere bedragen. Ook willen ze allemaal graag een eigen kantoor hebben.

In de avond reden we naar Gwo Mon. Tegen de tijd dat we daar om half acht aankwamen, had ik het redelijk gehad. Ik word ook een dagje ouder...

Een dagje ouder en een jaar ouder. 11 augustus: mijn verjaardag. Na een slechte nachtrust onderbroken door late en vroege kerkdiensten, regenbuien en teveel gedachten die in me omgingen, zodat ik zelfs met mijn ogen dicht de gesprekken nog voortzette, werd er nog voor vijven op de deur geklopt. Pluk de dag... Tijd voor vertrek. Om zes uur waren we in Pendu/La Pierre, waar we nog in de schemer de bergen in liepen, voordat het al te warm zou worden voor de tocht naar Mayonbe. Een uur en een kwartier later waren we boven. Het blijft een bijzondere omgeving, midden in de bergen.
Een van de leden van KAMM blies op een schelp om de vergadering aan te kondigen. Een paar kokosnoten werden van de palmbomen gehakt. De kokosmelk ging er van harte in.
Ook met KAMM een goed gesprek gevoerd. Voor KAMM is middelbaar onderwijs een probleem; de kinderen moeten helemaal naar Gwo Mon voor voortgezet onderwijs. Ook gezondheidszorg is een probleem, want ook daarvoor moeten ze naar Gwo Mon. Aangezien er geen weg is, worden zieken op een deur de berg afgedragen. Regelmatig sterven ze onderweg.

Cher Frère bevestigt graag dat we allemaal gelijk zijn; al is mijn huid blank en die van hen donker, ons bloed is allemaal rood. In zijn afsluitende woorden zei hij dat we allemaal familie zijn. En dat bleek temeer daar die dag een dag was dat ik eigenlijk bij mijn familie zou moeten zijn, zo zei hij. Hij vertelde ze dat ik jarig was en vroeg ze voor me te zingen. Dus zo werd ik toegezongen door een stuk of 45 mensen en vervolgens heb ik meer handen geschud dan ik waarschijnlijk ooit eerder op mijn verjaardag gedaan heb.
We daalden de berg weer af. Ik moest tijdens die dagen denken aan ‘zip your lip’ acties die gehouden werden toen ik op de middelbare school zat, waarbij leerlingen 24 uur niets aten om daarmee geld in te zamelen voor vaak een honger gebied. Het lijkt erop dat ik tegenwoordig regelmatig ongevraagd aan zo’n actie deelneem. Nadat we vrijdag om twee uur hadden gegeten, kregen we op zaterdag om een uur pas weer een maaltijd van opnieuw rijst met bonen. En dan hebben wij nog niets te klagen. Een bezoek als dit doet me weer doordringen van de complexiteit van Haïti. Alles is met elkaar verbonden en het een heeft gevolgen voor het ander. Een grote belemmering voor het land is de corrupte en slecht functionerende regering. Een land kan nog zoveel organisaties of mensen met goede wil hebben, als de regering haar verantwoordelijkheid niet neemt dan blijven de resultaten beperkt. Uit onze gesprekken bleken duidelijk enkele prioriteiten voor deze gebieden; reparatie en opknappen van huizen, om de lemen woningen te vervangen door stenen huizen. Waterputten en opslag aanleggen, zodat ook in tijden van droogte men nog kan beschikken over water. Onderwijs; eten voor de kinderen zodat ze zich kunnen concentreren, geld om de salarissen te betalen, kwaliteit.
Van Pendu reden we terug naar Port-au-Prince. Een bijzondere dag met vele indrukken en een lang parcours afgelegd. Een ieder bedankt voor de emails en andere berichten die me toch echt jarig maakten. Toen we ’s avonds thuis kwamen, ben ik met de kinderen naar Garly geweest, waar ik verder rustig mijn verjaardag ‘gevierd’ heb. Ze hadden paté gebakken en ‘champagne’ gekocht (alcoholvrij, meer iets als cassis), er werd gezongen en gebeden en ik kreeg zelfs een cadeautje.

12 augustus: 1e verjaardag van Mathilda, dochter van mijn broer. Ik ging met koorts naar de kerk, waar een aantal jarigen van de kerkenraad en andere commissies een kaart kregen. De dominee bleek ook van mijn verjaardag op de hoogte te zijn en feliciteerde me namens de gemeente vanaf de kansel. Eenmaal thuis ben ik ziek in bed gekropen. Aangezien ik een paar dagen later nog steeds met koorts, hoofdpijn en zonder energie in bed lag, heeft iemand me maar naar de dokter gebracht. Na een week met infectie, malariapillen, etc. was ik blij dat ik weer aan het werk kon. Wegens laag energiepeil heeft dit verhaal echter even op zich laten wachten. Nu bezig met verslag uitbrengen van het bezoek aan de corporaties van SKDE. Bijpraten met collega die terug is van vakantie. In communicatie met partners in Haïti en de Dominicaanse Republiek om te proberen een uitwisseling te regelen van een groep kinderen die een week naar het buurland zouden. Helaas kan het uiteindelijk niet doorgaan. In gesprek met partners en andere organisaties om na te denken over de plannen voor 2013 en verder. Op bezoek bij Solidarité pour la Bienfaisance, ook een lid van ASR. Zij werken in Pernier, Pétionville en bieden zowel basisonderwijs als sociaal onderwijs aan en training op het gebied van kindermishandeling.

Er is bezoek uit Nederland, maar jammer genoeg kon ik niet met ze mee op reis het land door. Hoe dan ook, we zijn blij Trudy en Stefanie op bezoek te hebben.
Twomatizasyon ak Wozo, onze ‘buur’ op kantoor, kreeg deze week wel een hele bijzondere bezoeker; Belo, een bekende Haïtiaanse zanger (zie www.belohaiti.com). Belo heeft zelf eens een lied gezongen over ‘nou se wozo’ (wij zijn als riet) en nu spraken ze over een mogelijke samenwerking. Erg interessant.

Het land wacht in spanning af wat Isaac met zich meebrengt. Wie is Isaac? Een orkaan die op dit moment onderweg is naar Haïti. Onzeker. Ook de regering blijft onzeker en instabiel. Na slechts twee maanden is alweer besloten om een aantal ministers te wijzigen. Er is 65 miljoen gourdes (meer dan 1,5 miljoen Amerikaanse dollar) uitgegeven voor carnaval. De regering heeft aangekondigd dat de school 1 oktober open gaat in plaats van 3 september, in verband met een moeilijke economische situatie. Ook qua veiligheid komen er momenteel weinig hoopgevende berichten binnen. De rapporten die ik toegestuurd krijg, spreken van een stijging in het aantal ontvoeringen en moorden; 79 moorden in de eerste 20 dagen van juli, een paar weken geleden zijn er in een paar dagen tijd een viertal buitenlanders ontvoerd, die meestal niet doelwit zijn. De echtgenote van een predikant met wie ik samenwerkte via de Micha Campagne is ontvoerd voor losgeld. Hun hond en de hond van een andere partner zijn vergiftigd. Een werknemer van SKDE is doodgeschoten toen gewapende overvallers zijn laptop wouden stelen en hij wegrende. Heeft een mensenleven dan totaal geen waarde meer? Diefstal. Het zijn geen berichten om vrolijk van te worden.