Bezigheden en situatie in Pestel, Noordwesten, etc

Het grootste deel van ons team werkt in Pestel, Grand Anse. De afgelopen maand hebben twee psychologen en een coördinator met leerlingen op diverse scholen psychosociale activiteiten georganiseerd. Via spel en beweging leren de kinderen omgaan met stress en emotie. Dit niet alleen naar aanleiding van de aardbeving van vorig jaar, die tot veel schrik, vernieling en verlies heeft geleid, maar ook vanwege andere dingen waar jong en oud mee te maken krijgt, zowel natuurrampen als misbruik en ander geweld. Er zijn verhalen bij waar je kippenvel van krijgt en tranen in de ogen. Een meisje van 10 jaar woonde in Port-au-Prince met haar ouders. Bandieten kwamen hun huis binnen, namen de vader mee en doodden hem. Daarna zijn moeder en dochter naar Pestel vertrokken, waar het meisje nu meedeed aan de psychosociale activiteiten. Een andere leerlinge, 16 jaar, woonde in Martissant, maar haar moeder stuurde haar naar Pestel vanwege de onveilige situatie in Martissant. Vervolgens is haar moeder zelf slachtoffer geworden en gestorven in het geweld. Onvoorstelbaar traumatiserende ervaringen voor de kinderen. Leerlingen die verdere steun nodig hebben, krijgen individuele psychologische hulp aangeboden. De gezondheidszorg in het algemeen laat veel te wensen over. Mentale gezondheidszorg is nog meer verwaarloosd.

Helaas blijft er dagelijks angst en zorg. Het terrein van bendes neemt toe. In de strijd tussen die bendes verliezen omstanders hun huis (minimaal 80 zijn er in brand gestoken) en soms zelfs hun leven. Een geschatte 34.500 mensen hebben hun huizen verlaten in de afgelopen maand, vooral in Croix-des-Bouquets en Cité Soleil. Meer dan honderd burgers zijn gedood (de exacte aantallen zijn moeilijk in te schatten), evenzoveel gewond, anderen verkracht. Honderden scholen zijn gesloten. Als er op de moord op de president (inmiddels tien maanden geleden) geen gerechtigheid volgt, wat voor hoop heeft de gewone burger dan op gerechtigheid?

De Nationale Coördinatie van Voedselveiligheid heeft de hoogste prijsstijging gemeten sinds het begin van hun metingen. Het vooruitzicht van oogsten is ook niet goed. Benodigde zaden en manuren zijn duur, waardoor velen de investering niet op kunnen brengen. De maand mei hoort regenseizoen te zijn, maar het is grotendeels droog gebleven, wat de akkers niet ten goede komt. In Pestel, waar mensen afhankelijk zijn van opgevangen regenwater, terwijl hun reservoirs vernield zijn in de aardbeving, is de prijs van een emmer water gestegen. Zowel onze partners in Pestel als in het Noordwesten melden daarnaast prijsstijgingen van voedsel, brandstof, zeep, houtskool, bouwmaterialen en ander producten. De prijzen van sommige producten zijn verdubbeld of verdrievoudigd. De hogere brandstofprijs betekent duurder transport. Gekoppeld met de risico’s van binnenlandse reizen, leidt dit tot minder handel tussen het platteland en de steden. De hoofdstad is afgesneden van de rest van het land. Gezinnen verminderen noodgedwongen de hoeveelheid en kwaliteit van dagelijkse maaltijden. Kinderen stoppen met school, of houden het niet vol omdat ze hongerig naar school komen en er geen eten op school is. De situatie blijft voor docenten ook ontmoedigend. Veel docenten op overheidsscholen zijn niet benoemd, wat betekent dat ze geen salaris krijgen. Maar deze scholen mogen geen (of heel weinig) lesgeld vragen, dus is er geen of nauwelijks geld om de docenten te betalen. Dit werkt ontmoedigend voor docenten en komt de kwaliteit niet ten goede.

Jongeren proberen het land te verlaten. Bezittingen worden verkocht om de illegale overtocht te betalen. Vanuit Jean Rabel betaalde een groep van 25 jongeren een overtocht. Hun geld werd gestolen door de zogenaamde organisatoren en ze kwamen nog berooider dan eerst terug naar huis. Vrijwel dagelijks lezen we over overvolle boten die door de kustwacht worden aangehouden en teruggestuurd naar Haïti, vanuit Amerika, Cuba of de Bahamas. Intussen blijft Amerika dagelijks vliegtuigladingen vol Haïtianen deporteren.

Aan benzinepompen is tegenwoordig geen gebrek (die worden nog steeds bijgebouwd), maar aan brandstof wel. Tien vrachtauto’s met brandstof werden door bandieten meegenomen, toen ze brandstof haalden uit de terminal, nadat er eindelijk een nieuwe voorraad was binnengekomen in het land. Vanwege dit brandstofgebrek is het begin van de sloop van de school van Dos d’Âne opnieuw uitgesteld en kan de nieuwbouw nog steeds niet beginnen. Het contract met het Ministerie van Openbare Werken is wel afgerond. Zij zullen materieel beschikbaar stellen en een vijfdaagse training organiseren voor bouwlieden.

Ontvoeringen gaan nog steeds door, onder alle leeftijden en alle lagen van de bevolking. Artsen, kleine handelaars, een bus met leerlingen, twee bussen die het transport tussen Haïti en de Dominicaanse Republiek verzorgen. Zowel die busmaatschappijen als de bussen tussen Port-au-Prince en Jérémie zijn gestopt met vervoer. Ziekenhuizen nemen geen nieuwe patiënten meer op, om te protesteren tegen de ontvoeringen van medisch personeel. Over de gevolgen hiervan schreef ik de vorige keer, toen een vriendin na een motorongeluk bij vele ziekenhuizen de deur gewezen werd.

Het zijn omstandigheden die een hoge tol vergen van mentale kracht, waarbij psychosociale steun geen overbodige luxe is. Onze collega’s liggen regelmatig ’s nachts wakker van alles wat ze te zien en horen krijgen. Sommige van hen hebben familie in Port-au-Prince, terwijl ze weken aaneen in Pestel zijn. Werk is moeilijk te vinden. Na het einde van hun vorige contract bij Church World Service (na orkaan Matthew) hebben ze twee jaar lang werkloos thuis gezeten. Hoewel het zwaar werk is, zijn ze blij om in het levensonderhoud van hun gezin te kunnen voorzien, maar ook om de naaste te helpen, om een nieuw onderkomen te bieden aan mensen wier huizen vernield zijn, een reservoir te bouwen met gezinnen die geen water hebben. Voor de bouw zelf is water ook een probleem, vooral als het niet regent. Bouwlieden zeggen dat dit de eerste keer is dat ze waterreservoirs gebouwd zien worden, vergeleken met de methodes die ze kenden. De aanwezigheid van onze ingenieurs is extra belangrijk gezien de beperkte ervaring van de bouwlieden met deze technieken. De plaatselijke overheid is zeer betrokken bij ons werk. De burgemeester van Pestel heeft een aantal bouwplaatsen bezocht om de voortgang te bekijken. In de loop der jaren heeft CWS een goede reputatie opgebouwd, waar we dankbaar voor zijn. Het doet me goed om de betrokkenheid en inzet van de collega’s te zien en ervaren, in dit mooie, goede en belangrijke werk, waarbij ze alle eer aan God geven en willen werken om Hem blij te maken door de naaste te helpen.

Haïti is niet het enige land in de regio waar bendegeweld een probleem is. Church World Service werkt ook in El Salvador, Honduras, Guatemala en Mexico met kinderen en jeugd die deel uitmaken van risico groepen om slachtoffer te worden van bendes, of door bendes ingelijfd te worden.

Met ingang van mei is Samuel ons team weer komen versterken. Hij werkte eerder bij CWS in het kader van een programma gericht op het verstrekken van schapen en varkens, gefinancierd door de Mormoonse kerk (Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen). Dit keer zijn de schapen vervangen door geiten. In het kader hiervan nam ik deel aan een vergadering met collega’s in Europa, Afrika en Azië. Aangezien mijn collega ook mijn buurman is, kunnen we beide thuis werken, hij door een verlengsnoer aan te leggen naar mijn huis. Vorige week reisde hij met de andere collega’s mee naar Pestel, om te kijken hoe het de schapen in Cassavon is vergaan en ook om kennis te maken met nieuwe organisaties voor het verstrekken van geiten. Het is een doorgaand programma, want elke familie die een schaap, geit of varken ontvangt, geeft de eerstgeborenen door aan andere families en zo verder.

De VN biedt organisaties de mogelijkheid om gebruik te maken van een helikopterdienst voor binnenlandse reizen. Dit maakt het reizen wat minder risicovol. Diverse van onze collega’s hadden nog nooit gevlogen. Ze voelen zich in de auto toch wat beter op hun gemak dan in de lucht…

Intussen gaat in het Noordwesten het werk ook door, voornamelijk met de organisaties AGEHPMDNG en OPFSLDIBH. In de afgelopen periode zijn ze verder gegaan met het toepassen van anti-erosie technieken (muren en kanalen) om de grond te beschermen en landbouw productiviteit te vergroten. Tegelijk creëert dit tijdelijk werkgelegenheid en is het inkomen zeer welkom op een moment waarop voedselprijzen stijgen, maar ook om schoolgeld te betalen.

AGEHPMDNG is een transformatiecentrum aan het bouwen. In de eerste plaats zal dit gebruikt worden om cassave te maken van yuca, maar het is de bedoeling dat hier later mogelijkheden aan toegevoegd worden voor het verwerken van maïs, pinda’s en fruit, zodat de producten langer geconserveerd kunnen worden. Dit is des te belangrijker nu transport bemoeilijkt wordt, waardoor producten niet naar de markt kunnen en bederven. Een transformatiecentrum is iets waar mensen om gevraagd hebben, wat duidelijk wordt uit hun enthousiaste deelname aan het bouwproces. Er is eveneens een training gehouden over microkrediet, met de bedoeling om microkredieten te gaan verstrekken. OPFSLDIBH heeft een training gehouden voor 45 jongelui over het repareren van mobiele telefoons, met het doel om ze kennis te geven om op die manier een activiteit op te zetten in eigen dorp, in plaats van hun leven te riskeren op een overbeladen boot onderweg naar een onzekere toekomst.

Als deel van dit programma werden 140 mensen geïnterviewed. Slechts 6 van hen hadden een paspoort. Hoewel bijna iedereen een geboortebewijs had, is dit niet geldig zonder uittreksel van het register. Het gebeurt nogal eens dat er eenvoudig een kopie van een document wordt gemaakt, wat betekent dat meerdere mensen hetzelfde dossiernummer hebben. Een probleem dus. Aangezien mensen naar de stad moeten reizen voor het aanvragen van officiële documenten, zijn er niet veel mensen die dit proces volgen. Bovendien zijn de kosten een struikelblok. Onze partners zijn ook in gesprek gegaan met plaatselijke overheidsinstanties over het proces om papieren aan te vragen en de mogelijkheid om informatie over veilige migratie te verstrekken. Die informatie is er niet. Integendeel, de overheid ontving informatie van ons.

Terwijl de collega’s elders in het land zijn, help ik mee met onder andere het schrijven van plannen en verslagen van al onze programma’s en activiteiten, hetzij omtrent de aardbeving of in het Noordwesten. De laatste tijd komen daar ook wat documenten van andere landen bij. Sinds orkaan Dorian in de Bahamas maak ik deel uit van het werk daar, op afstand. Ik mocht ook bijdragen aan plannen en verslagen uit Nicaragua en de Dominicaanse Republiek, op het gebied van landbouw en voedselveiligheid.

In het weekend heb ik de gelegenheid om vrienden te ontmoeten. Op een zaterdag had ik in Fermathe afgesproken met Ketty, met wie ik een paar jaar een huis heb gedeeld. We haalden warme broodjes op de markt en vonden ergens een plaats waar we konden zitten om bij te praten. Toen ik terug naar Kenscoff liep, bood een buurman me een lift aan in een taptap waarmee hij een bestelling voor iemand ging bezorgen. Een andere zaterdag was ik van plan Roseline te bezoeken, maar dat liep wat anders dan gepland. Onderweg naar de stad zag ik dat de benzinepompen inderdaad gesloten waren. Het temperatuurverschil is direct voelbaar; van de koelte van Kenscoff afdalen naar de hitte van Pétion-Ville en Port-au-Prince. De buren van kantoor hartelijk begroet en naar de bank gelopen, vlakbij kantoor. Een uur en een kwartier in de brandende zon buiten in de rij staan en vervolgens nog een uur binnen. Naast de bank vormde zich een rij bij de benzinepomp, die brandstof had. Het duurde zolang dat mijn bezoek aan Roseline erbij inschoot, want de motortaxi kwam me alweer halen.

Een andere zaterdag is het alsnog gelukt om naar Roseline te gaan. Ik was samen met Samuel en Rodrigue op pad. Eerst wat regelen in Pétion-Ville, toen naar Delmas. Onderweg kregen we bijna een ijzeren buis door de voorruit, van een onoplettend iemand die de lange buis zo over de weg zwaaide, voor een bouwbedrijf. Vervolgens reden we een bocht door, toen een tegemoetkomende auto te dichtbij kwam en met zijn spiegel onze spiegel raakte. Resultaat: beide spiegels eraf. Een klein stukje verder werden we aangehouden door de politie. De verzekering bleek sinds april verlopen te zijn. Na wat verduidelijkt te hebben, liet de agent ons zowaar verder rijden. Vorige keer schreef ik al over mijn bezoek aan het ziekenhuis. De laatste keer dat ik die familie zag, was toen ze bij mij in het ziekenhuis waren. Ik had niet verwacht ze op deze manier weer te zien. Een broer van de patiënte heeft zelf in het ziekenhuis gelegen na een motorongeluk, hun nichtje is geopereerd, hun vader lag een week eerder in het ziekenhuis; de familie krijgt heel wat klappen te verwerken.

Toen we wilden vertrekken bij het ziekenhuis, wou de auto niet starten. Wat een autopech die dag. Er bleek een probleem te zijn met een zekering. Uiteindelijk konden we verder, naar Roseline, voor een goed weerzien met de familie. Eindelijk weer samen met Roseline eten, inclusief een heerlijk fris en vers sappetje. Na nog een boodschap in Pétion-Ville reden we via Pelerin terug naar huis, om bij Pelerin wat op te halen. Ik vroeg nog of de auto de helling wel op kon komen. Ja hoor, dat kon wel. Niet dus. We waren bijna boven, toen de auto achteruit de helling weer afrolde, waarbij we tegen een muur botsten. Achterlicht kapot.

Het slachtoffer van het motorongeluk is niet het enige slechte nieuws dat we ontvingen in de afgelopen periode. In één week tijd hoorde ik van drie mensen die eigenlijk naar de dokter moesten (hetzij wegens ziekte of ongeluk), maar ze hadden geen geld, dus kon de nodige zorg niet ontvangen worden. Net als bij Pelerin, was er bij Laboule 12 een truck waarvan de remmen het niet meer deden. In de vaart bergafwaarts sleepte hij een andere truck mee. Een jongen raakte bekneld en stierf. Jackson verloor zijn zwager. Op de dag van de begrafenis, stierf een neef in het huis van de overledene. Vanuit het Noordwesten ontvingen we het verbijsterende bericht dat onze contactpersoon van de corporatie KABM volledig onverwacht is overleden. De week ervoor had ik nog met hem gecommuniceerd. Het zijn onbegrijpelijke berichten, zonder ziekte. Jonge mensen. Een groot verlies. Een docent, een vader van jonge kinderen, iemand die zich vrijwillig inzet voor de ontwikkeling van z’n dorp.

Op zondag mag ik weer genieten van de prachtige zang, de Bijbelstudies (over de plaatselijke kerk, eenheid, missie van de kerk, rollen van apostel, predikant, diaken, onderwijzer) en preken. Het doet me goed om hier weer naar de kerk te kunnen. Soms treedt het koor van de kerk op. De kinderen hebben hun eigen dienst. Op een van die zondagen ging ik direct na kerktijd met familie Nelson mee naar huis, voor mooie gesprekken en lekker eten en drinken. Allemaal mensen die vorig jaar regelmatig bij me in het ziekenhuis waren. Een andere zondag was ik na twee ritten per taptap verder lopend onderweg van Fermathe naar Kenscoff, toen een motortaxichauffeur die me normaalgesproken rondrijdt me inhaalde. Hij vroeg me gekscherend of ik aan het sporten was, vond dat ik wel genoeg lichaamsbeweging had gehad, en nam me verder mee naar huis.

Mijn buurjongetje vierde zijn tweede verjaardag. Hij komt geregeld bij me (en ik bij hen). Dan roept hij vanaf hun huis aan me en vraagt me van de muur te komen tillen. De perziken aan de boom heten volgens hem kokosnoten. Hij komt met een bal spelen, knoeien met water, takjes in huis gooien, om vervolgens de bezem te pakken en ze op te vegen. De poes vindt hij een beetje eng. En de poes hem ook…

18 mei was het ‘vlaggendag’, een nationale feestdag. Die avond kleurden de Niagara Falls gedurende een kwartier rood en blauw, de kleuren van de Haïtiaanse vlag. Een mooi symbool van solidariteit.

Drie avonden in de week klinkt er luide muziek hier vlakbij, wat vele buurtbewoners wakker houdt. Elke middag om twee uur hoor ik kinderen uit school komen, die hier vlakbij is. Aangezien Patrick en ik voornamelijk thuis werken, komt hij elke week wel een keer bij mij thuis, zodat we samen kunnen werken. Hij nam ook een keer twee huisgenoten mee, inclusief een 3-jarige, die ik kennis heb laten maken met Duplo.

Afgelopen zaterdag had ik opnieuw de gelegenheid om op bezoek te gaan bij familie Nelson en dit keer ook bij de familie van de patiënt. Rijden met autootjes, spelen met de kinderen. En ik kom niet weg zonder dat ik iets gegeten heb.

Zondag was het hier moederdag. De dienst stond in het teken hiervan. Aan het einde van de dienst kwamen alle kinderen binnen, elk met een eigen gemaakte kaart in de hand. Vier dames stonden voorin te zingen, terwijl de kinderen een kaart gaven aan iedere moeder en getrouwde vrouw. Een mooi initiatief.

’s Middags bracht ik met Samuel en z’n zoontje een bezoek aan hun akker, waar ze peper, prei en wortels hebben geplant. Hoewel ook hier in Kenscoff de meeste mensen afhankelijk zijn van landbouw, blijft het een onzekere bezigheid. De zaden en andere benodigdheden worden steeds duurder, de opbrengst is onzeker, en als het tegen zit, regent het onvoldoende voor een goede oogst. Daarna kreeg ik bezoek en ook gisteren klopte er onverwacht bezoek aan de deur. Welkom.

Gisteren mocht ik het goede nieuws ontvangen dat de rekening van het ziekenhuis betaald is. De patiënte mocht zowaar naar huis, al zal ze nog wel regelmatig terug moeten voor controle, en ook voor een tweede operatie. Haar beide handen zitten nog in het verband en gips, in verband met gebroken vingers. Ook haar knie zit in het verband, wegens een verbrijzeld bot. Het zal nog een lange weg worden, zowel qua lichamelijk als mentaal herstel. Namens haarzelf en haar familie heel hartelijk dank aan een ieder die heeft bijgedragen om de ziektekosten te betalen en haar de benodigde zorg te verschaffen!