Zeven jaar-bergen, huizen, Pasen, Pestel, strijden

Toen ik als kind met mijn ouders en broer op vakantie ging naar andere landen in Europa, genoot ik vooral van de bergen. Ik wou altijd naar de top en vroeg me af waarom wij nou net in het enige volledig vlakke land ter wereld woonden. Ik geloof dat ik zelfs een van mijn eerste spreekbeurten op de basisschool heb gehouden over bergen. Bergen intrigeerden me. Nu daal ik elke dag een steile bergreeks af om van huis naar kantoor te komen. Met het dalen van de berg, stijgt de temperatuur voelbaar. 's Avonds ga ik de berg weer op, die op sommige plaatsen steil genoeg is om enkel in de 1e versnelling genomen te kunnen worden.

Nu het eindelijk is gaan regenen, beginnen de berghellingen groener te worden. De akkers worden omgespit; er wordt gezaaid. Het is een rustige en mooie omgeving hier in Kenscoff. Ik wandel nog steeds graag in de bergen en geniet van het voorrecht om er nu midden in te wonen. In het weekend wandel ik van huis uit zo de natuur in, hoewel ik me nooit onopgemerkt buiten kan vertonen, waar dan ook in het land. Er wordt altijd geroepen en commentaar geleverd, wat wel eens vermoeiend kan zijn. Een buitenlander zal ik altijd blijven. Zelfs een wildvreemde kan me staande houden op straat (in Pétion-Ville), zeggend dat hij agent is en vragend om geld voor de bevalling van z'n vrouw. De buren hebben me hartelijk opgenomen, komen zondags soms eten brengen, of zomaar even bij me op bezoek, ook de kinderen, en hebben me geholpen om een moestuin naast huis aan te leggen.

Gisteren liep ik naar Duvier, waar de laatste hand gelegd wordt aan de afbouw van 6 nieuwe woningen via KDRe. Maandag was ik er ook geweest voor een kort bezoek, toen het golfplaten dak op een van de huizen gelegd werd. Wederom een mooie wandeling in een mooie omgeving. Bij Fort Jacques wat verkoeling onder de dennenbomen, waar mist tussen de bomen hing, eenmaal in Duvier heel helder zicht op de stad in het dal, de zee en de omringende akkers die beplant worden. Bij het eerste huis dat we bezochten werd gewerkt aan het houtwerk voor het dak. Bij het huis van Boule, oftewel Verbrand, was het metselwerk aan de beurt; bepleistering van de muren. Zijn echte naam is totaal anders, maar, zo legde hij uit, als kind is hij eens in een pan kokende melk gevallen en sindsdien heeft hij de bijnaam Verbrand gehouden. Twee mannen waren bezig met zand zeven en specie maken, twee stonden op een steiger een van de muren te metselen, een ander was met de binnenmuren bezig, weer een ander op de veranda. Er was ook iemand bezig met hout zagen voor kozijnen van de deuren. Een derde huis dat we bezochten is ook al van een dak voorzien. Terug bij het eerste huis, was inmiddels een van de vertrekken al bedekt met golfplaten. De huizen hebben 3 vertrekken en een veranda. Een van de criteria is eveneens dat de gezinnen een latrine hebben of aanleggen. Er wordt hard meegewerkt door de gezinsleden.

De auto staat met technische problemen in de garage, dus de afgelopen dagen reed een oom van mijn petekind me naar kantoor, aangezien hij motor taxi chauffeur is. Tijdens een van de ritten vroeg hij of ik ook motor rijd. Toen ik bevestigend antwoordde, zei hij dat hij dat wel eens wilde zien, dus hij zou me gisteren uit Duvier komen halen voor een ritje. De passagier mocht de chauffeur rijden... Ik krijg niet meer zo vaak de kans om motor te rijden, dus genoot van de gelegenheid, al is het een 125cc fiets en een steil, onverhard pad vol uitstekende rotsen/stenen, in plaats van een vlakke asfaltweg. Ook nu weer volop commentaar onderweg; veel mensen herkenden mijn chauffeur en keken raar op dat hij werd gereden, door een blanke nog wel en bovendien ook nog eens een vrouwelijke blanke. Er zijn maar weinig vrouwen die hier auto rijden, laat staan motor.

Pasen neemt hier een belangrijke plaats in, meer dan kerst. Kerken organiseren allerlei activiteiten. Tegelijk is het ook een periode waarin veel 'rara' op de weg te vinden zijn; groepen mensen die dansend en met instrumenten de weg op gaan. Aangezien ik eerder vervelende ervaringen heb opgedaan met rijden tijdens deze dagen waarbij ik op vele 'rara' stuitte, waarvan je maar nooit weet hoe ze reageren, besloot ik dit keer Pasen maar wat rondom huis te blijven. Ik kreeg bezoek uit de kerk en ook mijn voormalige huisgenoten kwamen langs. De kinderen hebben zich prima vermaakt bij het speeltoestel bij de kerk, met een bal in de tuin en kleurpotloden in huis. Paaszondag heb ik de hele dag doorgebracht bij de vrouw en kinderen van ds. Adley, totdat 's middags een Paasconcert begon in de kerk. Er traden maar liefst vijf koren op, allemaal van de kerk; drie volwassenkoren, een jeugdkoor/gospel en het kinderkoor. Elk koor bracht twee liederen ten gehore. Buiten kleurde de lucht dreigend donkergrijs en het begon prompt te regenen toen het concert afgelopen was om acht uur; laat voor hier. Mooie muziek en goed om zo Pasen te vieren.

Ook op kantoor besteedden we tijdens devotie aandacht aan de opstanding. Bij een eerdere devotie spraken we over vrienden/vriendschap; hoe selecteren we onze vrienden, wie zijn onze vrienden, verschillende niveaus van vriendschap, maar weinig echte vrienden (kennis-vriend), wat voor vriend ben ik zelf voor een ander. We kunnen niet zonder vrienden, we kunnen niet zonder elkaar. Laatst zong mijn nichtje van 3 jaar een liedje voor skype: "rijden rijden met je wagen en als je niet meer rijden kunt dan zal ik je dragen". Ik vond het eigenlijk wel een hele mooie tekst; we hebben allemaal wel eens een moment in ons leven waarop we niet meer kunnen en iemand nodig hebben om ons te dragen, verder te helpen.

Mijn poes was twee weken voor Pasen bevallen van vier kittens (waarvan een de bevalling niet overleefde) en besloot dat Pasen een goede gelegenheid was om de resterende drie ook maar van het leven te beroven. Dood zonder opstanding voor de kittens...

Aangezien ik dus met Pasen weinig zin had om ver te rijden vanwege de rara, besloten we het weekend voor Pasen met z'n drieën naar Pestel te gaan, in Grand Anse. De ouders van een van mijn medereizigers wonen in Pestel en ontvangen ons altijd hartelijk. We moeten wat meekrijgen; als we daar niet kunnen eten, dan krijgen we bananen mee of eieren of wat dan ook.
Het koor van de kerk was aan het oefenen voor een opvoering, dus we luisterden met plezier mee. De volgende dag gingen we met z'n allen naar de kerk. We hadden twee tamboerijnen meegenomen uit Port-au-Prince voor de muzikale begeleiding, aangezien de kerk geen instrumenten heeft. Ik zat tussen beide heren in die op de tamboerijnen speelden om het zingen te begeleiden. Toen de dienst ten einde liep, begon het te regenen, dus na afloop bracht ik deze en gene naar huis. 's Middags heb ik de rest ingewijd in gezelschapsspellen; mens-erger-je-niet voornamelijk. Dat was leuk. Tegen de avond opnieuw repetitie van het koor. Het regende en onder een paraplu liepen we naar de kerk, waar ik heb genoten van het luisteren naar de verschillende liederen die ze repeteerden. Na afloop kwam ik erachter dat het zelfgeschreven liederen zijn. Tijdens de repetitie ging een kind van iets ouder dan een jaar van arm tot arm; haar moeder is 'gek' en een ander gezin heeft haar opgenomen. Onder de jeugd zijn er vele 'vaders' en 'moeders' die van haar houden en haar genegenheid en liefde tonen.

Toen we terugkwamen bij huis, waren de ouders bij de buren bezig met cassave maken. Ik ging een kijkje nemen bij het proces. De avond ervoor al was de geoogste maniok geraspt. Die gaat door een zeef, wordt platgestampt en in een grote bakvorm op een plaat gestrooid die op een open vuur ligt. Er werd suiker en geraspte kokosnoot overheen gestrooid en zo werd de cassave aan beide kanten gebakken.

Na een ontspannen en aangenaam verblijf in Pestel reisden we de volgende dag terug naar Port-au-Prince, de auto vol met familie die meeging.

Intussen bij Church World Service: de organisatie verkeert in een transitieperiode en de nodige veranderingen worden doorgevoerd, inclusief ontslag van meerdere personen, tot nu toe vooral op het hoofdkantoor. Vorig jaar al zijn de budgetten van de regio's gereduceerd. We wachten af wat er verder gaat gebeuren.

Mijn collega woonde een workshop bij om te werken aan een nationaal plan voor kinderbescherming, wat gebeurt in samenwerking met IBESR, de overheidsinstantie verantwoordelijk hiervoor. De eerste keer dat zoiets gebeurt, dus positief. Onze partner organisatie ASR is gekozen als lid van het nationale comité tegen mensenhandel, dat is opgezet om erop toe te zien dat de wet die vorig jaar aangenomen is tegen mensenhandel toegepast zal worden. Ze hebben eveneens een alternatief verslag ingediend bij de commissie van kinderrechten in Genève.

We zijn deze weken veel bezig met het nodige schrijfwerk en namen deel aan verschillende bijeenkomsten met partner organisaties en netwerken waar we deel van uitmaken. Toen we bij FOPJ waren die een basisschool runnen voor restavèk kinderen en een vakopleiding voor tienermoeders en voormalige bendeleden, vonden die dag net de examens plaats van het tweede trimester, dus werden we uitgenodigd om een deel hiervan bij te wonen. Na introductie met gezang en gebed, defileerden de dames van de naaiklas als eersten op het podium. Na slechts 6 maanden laten ze al een sterk staaltje werk zien; mooie jurken, rokken en blouses, ook overhemden voor de heren, in grijs, blauw, rood, geel, etc. De meeste kleren die hier verkocht worden zijn tweedehands kleren, maar voor bijzondere gelegenheden worden kleren op maat gemaakt en ook de schooluniformen.

Ik waagde een zesde poging om bij vliegmaatschappij Tortugair de beloofde cheque op te halen om ons terug te betalen voor een vlucht die niet plaatsvond omdat het vliegtuig pech had. Het kantoor zat echter dicht en ik kreeg te horen dat ze die dag besloten hadden om 1 uur de deuren te sluiten. Toen ik een week later weer kwam, zat de deur opnieuw dicht; nu waren ze definitief gesloten. Klantenservice laat veel te wensen over. Tortugair laat vele schulden achter, de advocaat die een dossier van ons in behandeling heeft laat nooit wat van zich horen, de garage neemt na 5 dagen nog de telefoon niet op om ons te vertellen wat er aan de auto moet gebeuren, ondanks herhaalde loze beloftes 'we zullen jullie bellen'.

Op politiek gebied: de eerste verkiezingen (voor gedeputeerden en senatoren) zullen plaatsvinden in augustus, de tweede ronde hiervan plus de eerste ronde van de presidentsverkiezingen in oktober en de tweede ronde van de presidentsverkiezingen in december. De eindstand van de afsluiting van de week waarin politieke partijen zich konden inschrijven: 192 politieke partijen hebben zich ingeschreven voor de verkiezingen...

Het is vandaag 12 april; het is exact 7 jaar geleden dat mijn ouders me naar Schiphol brachten vanwaar ik voor 3 jaar naar Haïti vertrok. Zeven jaar. Als ik de balans zou opmaken van deze periode, waar zou ik dan moeten beginnen, waar zou ik eindigen? Er is zoveel gebeurd in die zeven jaar, ik heb veel geleerd, gehoord, gezien. Niets is vanzelfsprekend. Elk land, elke cultuur, elke taal heeft z'n eigen gewoontes, z'n eigen ideeën over wat 'normaal' of 'goed' is, z'n eigen manier van uitdrukken, van eten, van geloven, van leven, van kleden, van met elkaar omgaan. Veel is cultureel bepaald.

Ik kwam naar Haïti. Veel Haïtianen zoeken een mogelijkheid om naar Amerika, Canada, Frankrijk, de Dominicaanse Republiek, de Bahamas te reizen; weg uit het land waar ze geen werk kunnen vinden. Ze willen werken, geld verdienen, geld naar hun familie sturen die achterblijft in Haïti. 'Leven zoeken, leven vernielen', is een Haïtiaans gezegde. Soms zoek je leven maar vindt je de dood. Amerika is geen paradijs. Dat is voor een Nederlander misschien makkelijk gezegd, maar toch zien veel Haïtianen vertrek helaas als beste optie. Zo verliest het land vele van haar talenten. Tegelijk komt het inzicht vaak met de aankomst; als het ze eenmaal gelukt is om elders te belanden, zien ze in dat het niet persé een beter leven is, dat de inkomsten weliswaar hoger zijn, maar ook de kosten.

Ontwikkelingswerk is complex. Mijn leidinggevende zegt vaak dat hij hoopt dat we onderdeel zijn van de oplossing, niet van het probleem. Ik hoop dat we meer goed dan kwaad doen, dat we een lichtje mogen zijn op deze aarde, al verspreiden we nog zo'n zwak schijnsel. Ik las laatst in een Bijbels dagboek over 'waarheid van de Bijbel over je verantwoordelijkheid', waarbij werd verwezen naar teksten die heel concreet spreken over materiële nood, over zorgen voor je familie. Je kunt niet goed bidden als je honger hebt, zei laatst iemand tegen me. Het is geen optie om de kinderen op school geen eten te geven, zei een ander deze week; soms is het de enige maaltijd die ze krijgen op een dag. Zonder eten kunnen ze niet leren. En de mannen die de huizen bouwen in Duvier? De gezinnen hebben soms geen eten om met ze te delen, maar zonder eten kunnen ze niet werken, daar in de brandende zon op de daken.

Eten, drinken, een dak boven je hoofd, onderwijs, gezondheidszorg, werkgelegenheid, veiligheid; het zou geen luxe moeten zijn, geen voorrecht, maar een basisvoorziening, een vanzelfsprekendheid waar een ieder toegang tot heeft.

De missie van Church World Service: strijden tegen honger en armoede, strijden voor vrede en gerechtigheid. We blijven strijden.