Huizen en binationale relaties

Het is eind april, het jaar vordert, het wordt warmer en de muggen vermeerderen zich.

De vorige keer schreef ik over mensen die Haïti verlaten op zoek naar een betere toekomst elders. Een dag later las ik in het nieuws dat 21 mensen omgekomen zijn in slecht weer op zee in een poging om een naburig (ei)land te bereiken. In Centraal Amerika en Mexico wagen mensen gevaarlijke tochten over land, hier over zee, met grote risico's en zonder garantie, op weg naar een onbekende bestemming.

Het leven zit vol gevaren en risico's. Voor sommige daarvan kunnen we voorbereidingen treffen om de gevolgen te verminderen. In het kader daarvan heeft onze partner organisatie SSID twee comités opgericht in Ganthier en Boen speciaal voor 'verminderen van risico's van rampen'. Ik woonde laatst een deel van een bijeenkomst bij met een van de comités, die werkten aan een kaart om de gevaren en de bronnen van de omgeving in kaart te brengen; overstromingsgevaar, aardbeving, aanwezigheid van ziekenhuis, politie, etc. Aansluitend bracht ik samen met de ingenieur een bezoek aan de acht huizen die in aanbouw zijn in Ganthier en Boen. Ook in de bouw daarvan wordt rekening gehouden met risico van aardbevingen, orkanen, sterke wind, wateroverlast. Goed gebruik van materialen dus; ijzer, cement, pilaren, het golfplaten dak op een stevige manier met ijzer vastgebonden aan het houten raamwerk. Eerst bezochten we drie huizen in Ganthier, waar men bezig was met het bepleisteren van de muren. In Balan zijn ook twee huizen in aanbouw. Bij een ervan was een vrouw bezig om specie in een emmer te scheppen; zij is de toekomstige eigenaar van het huis en helpt mee met de bouw. De huizen bestaan uit een kamer, een keuken (die in de praktijk niet als keuken wordt gebruikt omdat men buiten op houtskool kookt), 1 of 2 slaapkamers en een veranda.

De andere vijf huizen worden gebouwd in Boen, verspreid over de omgeving. Het valt op dat bij veel huizen een kruis hangt of in de tuin staat, maar als je naar uitleg vraagt, dan wordt er een beetje vaag over gedaan. Bij het laatste huis dat we bezochten, stond een groot kruis in de tuin, met daarachter een voodoo tempel. Ook daar was het antwoord op onze vraag om uitleg: ach je weet wel... 's Avonds zaten we nog een tijd na te praten met de Dominicaanse collega's van SSID, die zich blijven inzetten in en voor Haïti.

Aangezien we met KDRe momenteel ook bezig zijn met huizenbouw, hebben we de laatste tijd een aantal bezoeken gebracht aan Duvier, waar GADCOBEM 6 huizen bouwt. Vorige week een kort bezoek aan vijf van de zes huizen. Het dak zat overal op. Een aantal huizen werd bepleisterd, er werden kozijnen geplaatst en betonvloeren gestort.

Zaterdag zijn we opnieuw naar Duvier geweest, dit keer te voet, binnendoor over wandelpaden in plaats van het pad voor auto's. Van huis uit direct een helling af, aan de andere kant weer een helling op naar Kalbas. Overal zijn mensen aan het werk op het land. Het lijkt nu heel anders, een stuk groener en met meer leven. Het is heerlijk om van huis uit in zo'n prachtige, rustige omgeving te kunnen wandelen. Na ongeveer twee uur lopen waren we in Duvier. Deze week worden de huizen afgerond. Een laatste huis werd nog bepleisterd. Iedereen helpt mee; ook kinderen dragen emmers specie aan. Een aantal huizen zijn al geverfd, hoewel er verschillende lagen nodig zijn van het lichtgeel en wit om het dekkend te maken. De laatste ramen en deuren worden geplaatst. Ook de latrines zijn op weg; gaten gegraven, beton gestort voor latrine en douche, de muren deels opgetrokken.

In Duvier was men ook overal bezig op het land. In de loop van de middag liepen we terug. Het laatste stuk volgden we een ander pad dan op de heenweg, zodat ik wat meer mijn omgeving leer kennen. Een heel mooi stuk, tussen twee hellingen waar geen huizen zijn, maar waar je enkel het geluid van insecten en andere dieren hoort, mensen werken op het land op de hellingen tussen de bomen en struiken en het gewas, waarvan een grote variëteit groeit. Ik woon in een mooie omgeving en het was een fijne wandeling. Landbouw is de voornaamste bron van inkomsten in Kenscoff. Ook bij mij in de tuin groeit nu prei, tomaat en pompoen.

Mijn collega had ons allemaal gemobiliseerd om naar een concert te komen ter gelegenheid van het 16 jarig bestaan van het koor waarvan hij voorzitter is; gospelkoor Agape Theou. Het was zoals gewoonlijk een plezier en genoegen om te luisteren naar muzikale talenten. Bij sommige liederen trad een van de leden op als solozanger met het koor als achtergrond. Ook werden een aantal liederen begeleid door een dansgroep. In het algemeen worden concerten niet gehouden door één koor, maar worden er ook andere koren uitgenodigd. Na Agape Theou trad Union des Frères op, een groep van vijf jongemannen die ik al bij meerdere gelegenheden heb horen zingen. Deze groep in het bijzonder is mijn favoriet; goede zangers en artiesten, hun liederen brengen een goede boodschap en ze weten het mooi over te brengen. Daarna voerde de groep Prodige een dans ten uitvoer en vervolgens zong CAD, de groep waarin een andere collega zingt. Er zongen ook nog twee solo zangeressen. De avond eindigde met opnieuw een optreden van Agape Theou, nu alle dames in witte jurken gekleed en de heren in zwart pak met rode vlinderdas. Mijn collega nam het woord, als voorzitter. Mooi om ook op deze manier bij elkaar te zijn en belangstelling voor elkaar te tonen.

Samen met MCC, mijn vorige werkgever, blijft CWS zich inzetten voor verbeterde woningsituatie in Haïti. In navolging op een conferentie gehouden in Washington DC in november, blijven we de dialoog open houden tussen organisaties en de overheid, met name de instantie die verantwoordelijk is voor bouw (UCLBP). In voorbereiding op een volgend gesprek met UCLBP kwamen we bijeen met de organisaties die deelnamen aan de conferentie. Ook via Skype wordt een en ander besproken; een handig technisch middel voor vergaderingen tussen diverse landen. Via deze methode woonde ik eveneens een bijeenkomst bij van het ACT forum in de Dominicaanse Republiek.

Afgelopen week vond er opnieuw een bijeenkomst plaats van de overlegcommissie tussen Haïtiaanse en Dominicaanse organisaties waar CWS deel van uitmaakt. De bijeenkomsten vinden om en om plaats in Haïti en de Dominicaanse Republiek, bij voorkeur aan de grens. Dit keer was de bestemming Dajabon, in het Noordwesten van de Dominicaanse Republiek. Dat betekende voor ons een autorit van zo'n 330 kilometer, oftewel een uur of acht onderweg. Er vertrokken twee auto's vanuit Port-au-Prince. In Saint Marc kwamen we elkaar tegen bij hetzelfde restaurant. Van Gonaïves ging het verder naar Cap Haïtien en tot slot Ouanaminthe, waar we de nacht doorbrachten in een hotel pal aan de grens. Er zijn de laatste tijd nogal wat problemen in Ouanaminthe geweest, met demonstraties voor elektriciteit, belemmeren van de binnenkomst van vrachtauto's uit de Dominicaanse Republiek, etc. Er is recent zelfs een Chileense VN soldaat omgekomen in deze conflicten. De rust was nu gelukkig weergekeerd.

De grens gaat om 8 uur 's ochtends open, dus we liepen met z'n zessen naar de poort. Die zat nog dicht, met een lange rij voetgangers en kruiwagens ervoor. Toen de poort openging, liepen we de brug over naar de Dominicaanse douane, maar eenmaal daar gekomen realiseerden we ons dat we de Haïtiaanse douane gemist hadden. Terug dus, de poort weer door de andere kant op. Er waren maar liefst 3 bureaus vertegenwoordigd in het gebouw en overal moest belasting betaald worden. Je weet nooit hoeveel het je kost om de grens over te steken; vreemd dat belastingen en procedures telkens wijzigen en ook verschillen van grensovergang tot grensovergang.

Weer terug naar de Dominicaanse kant, ook daar betalen (toeristenkaart). Al met al waren we een uur verder toen we naar het kantoor van Solidaridad Fronteriza konden lopen, een paar straten verderop in Dajabon. Een achttal organisaties kwam bijeen. We begonnen met delen van waardes die we nastreven als organisaties; mensenrechten, solidariteit, rechtvaardigheid, respect. We spraken over een artikel dat we in maart gepubliceerd hebben om beide regeringen op te roepen tot betere samenwerking, met name op het gebeid van het regularisatie- en nationalisatieplan dat in juni ten einde loopt; dan moeten alle Dominicanen van buitenlandse komaf geregistreerd zijn en hun papieren op orde hebben. Het probleem is echter dat de bureaucratie de meerderheid er tot op dit moment van belemmert om op tijd hun papieren klaar te krijgen. Het grootste deel van de discussie ging dan ook over het aflopen van dit plan en de gevolgen ervan; met name verwachte deportaties. In het kader daarvan hebben we met elkaar gewerkt aan een calamiteitenplan; wat kunnen wij doen op het gebied van politieke lobby, humanitaire aanpak, communicatie, fondsen, etc.

Zoals gewoonlijk duurde de bijeenkomst langer dan verwacht. Er was veel relevante informatie te bespreken. Na een afsluitende maaltijd liepen we naar de grens om wederom de Dominicaanse en Haïtiaanse douanes onze paspoorten te laten stempelen, en uiteraard weer te betalen. Om kwart voor vier vertrokken we uit Ouanaminthe; te laat om nog diezelfde dag terug te keren naar Port-au-Prince. Ik reed tot Gonaïves. Het blijft een mooi land; het Noordoosten en Noorden zijn groen, vruchtbare valleien, mooie bergen. Tussen Ouanaminthe en Cap Haïtien een reeks verkeersdrempels die slecht te zien zijn ('liggende agenten' genaamd). Ook overstekende koeien, geiten en varkens vragen om oplettendheid. Zowel op de heen- als de terugweg stuitten we op veel opstoppingen van aanhangers van politieke partijen; de verkiezingstijd is aangebroken.

De dag na terugkomst nam ik deel aan een strategische workshop van CCO, netwerk van internationale organisaties. Het uitzicht vanaf Hotel Montana, waar we bijeenkwamen, blijft mooi; een panorama op zee, stad en bergen. We evalueerden gezamenlijk het afgelopen jaar en dachten met elkaar na over prioriteiten voor het komende jaar. De werking van een netwerk staat of valt met de deelname van de leden.

Ook MCC was aanwezig. Twee medewerkers van MCC waren net teruggekomen uit Washington DC, waar de jaarlijkse 'ecumenical advocacy days' plaatsvonden. Dit jaar was het thema 'De ketenen verbreken: massale opsluiting en exploitatiesystemen'. Een collega presenteerde samen met beide MCCers een workshop over kinderbescherming en het rechtssysteem in Haïti, terwijl een andere collega sprak over kinderen in Latijns Amerika die een ouder in de gevangenis hebben, een 'onzichtbare' en vergeten groep.

Comité KDRe Nederland had een pakketje per post naar het MCC kantoor in Washington DC gestuurd, vanwaar het door deze twee MCCers is meegenomen naar Haïti. Toen ik 's avonds thuiskwam, opende ik zes pakketjes die uit de tas tevoorschijn kwamen, allemaal met een persoonlijke boodschap erin. Het is hartverwarmend te weten dat er mensen achter me staan, me steunen, aan me denken en voor me bidden. De afgelopen weken heb ik meerdere mensen gesproken, die zich allemaal jarenlang actief hebben ingezet in en voor Haïti, maar zeiden dat ze 'heel moe worden'. Zulk een teken van denken aan is een enorme motivatie, juist op zo'n moment, temidden van de complexiteit van ontwikkelingswerk.