Voor de kinderen van La Saline

De klok is een uur vooruit gegaan. De huidige president heeft twee jaar geleden de zomertijd ingevoerd in Haïti. Ik heb me laten vertellen dat de beweegreden is om in dezelfde tijdszone te blijven als het oosten van Amerika, aangezien Haïti dezelfde loterij nummers heeft als Amerika en daarom dezelfde openings- en sluitingstijden moet hebben... "We hebben geen probleem met tijd in Haïti," zei iemand. "Ze zouden andere problemen moeten aanpakken." Men leeft hier met het licht en het hele jaar door wordt het ongeveer op dezelfde tijd licht en donker. Een uur verschil schopt het levensritme dan behoorlijk in de war.

De accountant van Church World Service Latijns Amerika is een week in Haïti geweest om de financiële administratie van het regio kantoor in Argentinië en het landenkantoor in Haïti op dezelfde lijn te krijgen. Hij heef een aantal van onze partnerorganisaties bezocht en een controle uitgevoerd op onze administratie. Een bezoek aan een van de scholen die we gerepareerd hebben, raakte hem diep. Een groot verschil met het goed geregelde en gratis onderwijs in Argentinië. Het was zijn eerste bezoek aan Haïti, dus hij keek zijn ogen uit bij het straatbeeld, de markten, het stadscentrum waar zoveel ministeries en andere gebouwen zijn verdwenen. We hebben hem ook meegenomen de bergen in, zo'n 1500 meter hoger dan Port-au-Prince. Een maaltijd in Kenscoff, met het CWS Haïti team. Het hoogtepunt voor mij die week: eindelijk heb ik mijn nieuwe paspoort ontvangen, 2,5 maand na diefstal. Het paspoort heeft al veel gereisd zonder mij; van Chili naar Argentinië naar Nederland naar de Dominicaanse Republiek naar Haïti. Vanaf nu hopen we samen te reizen!

Iemand van de kerk had me uitgenodigd bij een concert in een andere kerk, in de wijk Christ Roi. Het kerkgebouw is te bereiken via een smalle corridor achter een tankstation, geplaatst temidden van huizen en andere gebouwen. Het concert was ter ere van het 12 jarig bestaan van een koor, dat diverse liederen ten gehore bracht. Helaas stond het volume van het geluidssysteem veel te luid afgesteld; mooie muziek staat niet gelijk aan groot volume.

We bezochten eveneens een 'markt' georganiseerd door Kore Pwodiksyon Lokal; Steun Lokale Productie, een landelijk bekende organisatie die zich inzet voor het promoten van Haïtiaanse producten, of het nu eten is of kleding of kunstwerk. De leider van de organisatie is degene die mij heeft ontvangen op mijn eerste dag in Haïti en me de eerste maand kennis heeft doen maken met cultuur, geschiedenis en taal.

Er zijn inderdaad geen problemen met tijd, maar wel met zoveel andere dingen. Deze week waren er weer momenten te over waar ik me daar extra bewust van werd.

Dinsdag 18 maart reden mijn collega en ik naar de wijk La Saline. Twaalf dagen eerder leidde geweld tussen bendes in deze wijk tot de dood van 8 mensen; bende leden en onschuldige omstanders. La Saline is een wijk met veel geweld en onveiligheid. Het is eveneens de wijk waar Church World Service de afgelopen maanden een school heeft helpen bouwen. Het schoolgebouw van Lavi Timoun (Leven van Kinderen) raakte vernield in de aardbeving. De 238 kinderen op de school zijn veelal kinderen die pas op latere leeftijd naar school zijn gegaan en daarom biedt de school een versneld basisonderwijs programma aan. Voor kinderen die niet bij hun biologische families wonen (restavèk), voor straatkinderen, voor andere kinderen die in moeilijke omstandigheden wonen. En moeilijk zijn de omstandigheden in La Saline.

Het schoolgebouw is prachtig mooi geworden; een fleurige school met mooie muurschilderingen, vier klaslokalen voor de vier verschillende niveaus, een directie en secretariaat, een toilet achter het gebouw met een slot erop zodat omwonenden er geen gebruik van maken. Aan de achterkant van de school zijn geen ramen; dat zou teveel afleiding opleveren door de tig huizen die er staan. De voorkant grenst aan de doorgaande weg. Aan de overkant van de straat staan nog meer van dezelfde huizen, die de naam 'huis' niet verdienen; een aaneenschakeling van onderkomens opgetrokken uit stukken afgedankte golfplaat, hardboard en ander materiaal. Onderkomens waar geen mens zou moeten wonen, mensonterende leefomstandigheden. Niet vanwege de aardbeving; deze onderkomens stonden er al voor 12 januari 2010.

De directeur is een respectabel man, vol liefde en passie voor zijn werk, de gemeenschap en de kinderen. Hij waagt zijn leven voor deze kinderen, die op deze dinsdag netjes in hun blauw geblokte uniformen in de banken zaten van een van de zalen. Iemand ging voor in gebed en een van de klassen zong het volkslied. De directeur sprak namens Lavi Timoun, ik kreeg het woord namens CWS. La Saline verdient deze school. Ik hoop van ganser harte dat het de kinderen een uitweg mag bieden uit de situatie waarin ze opgroeien, een kans om niet hun toevlucht te zoeken tot geweld, maar een vak te leren, studeren, werken, in hun levensonderhoud te voorzien. De docenten werden gepresenteerd, een leerling hield een toespraak. Daarna volgde een 'theater' opvoering van vier leerlingen, een van hen uitgedost als 'oud mannetje', broekspijp opgerold, gezicht beschilderd, hoed op. Ze gaven een prachtige opvoering, nog gevolgd door poëzie en zang. De gezichten van de kinderen glunderden, gelach vulde het klaslokaal, ze straalden en hadden plezier. Talenten onder de leerlingen bieden medeleerlingen en volwassenen een stukje geluk. Vreugde, ook in die miserabele omstandigheden. Het heeft me diep geraakt.
Symbolisch werd een lint doorgeknipt om de school officieel te openen. Lavi Timoun; aan het werk voor de levens van deze kinderen. Rechtvaardigheid en vrede brengen, juist in een wijk waar het daar zo aan ontbreekt. Armoede en honger bestrijden, juist in een wijk waar dat zoveel speelt.

Drie dagen later; een bezoek aan het project met SSID in de omgeving van Boen en Ganthier. Een mooi project, waarbij nieuwe huizen gebouwd worden met families die hun huis verloren in de aardbeving. De grootte van de huizen (het aantal slaapkamers) is afhankelijk van hoeveel mensen er wonen. Elk huis heeft een latrine. Ook wordt er gewerkt aan een landbouw- en microkrediet programma. We reden de bergen in voorbij Ganthier, totdat we op een winderige top belandden. Een huis is al af en bewoond, een ander huis is in aanbouw. De toekomstige bewoners zitten in een 'keuken' van takken en doeken naast hun huidige onderkomen; een tent. Een vrouw met een tweeling van 3 jaar en een baby vertelt me dat de vader van de kinderen is overleden. Ook zij woont in een tent. De kinderen huilen; ze hebben nog niet gegeten. Overal komen we moeilijke omstandigheden tegen. Een land dat geen opvangsysteem kent van sociale verzekeringen.
We bezochten nog een aantal andere woningen; sinds september zijn er 16 volledig afgerond en op dit moment zijn er 8 in aanbouw. In het laatste huis dat we bezochten, werden we ontvangen door een enthousiaste en vriendelijke vrouw. Zij woonde met haar drie gezinsleden in een huis van betonblok dat in de aardbeving verwoest werd. Daarna bouwde ze een huisje van takken en leem in de tuin. Nu heeft ze een stevig en mooi, nieuw huis, opnieuw van betonblok, maar volgens haar onverwoestbaar. Het is gebouwd met goede materialen en betonijzer. De blijdschap van de vrouw werkte aanstekelijk. Ze bracht een glimlach op mijn gezicht.

De volgende dag, zaterdag: met z'n drieën een bezoek brengen aan Thiotte. Wederom langs Boen en Ganthier, afslaan bij Fond Parisien, een onverharde weg in. De weg loopt door een rivierbedding naar Fond Verrettes, waar eens duizenden mensen in de nacht werden verrast door water en stierven. De weg loopt nog steeds door de bedding, hier en daar staan de resten van een huis, politiebureau, of ander gebouw half ingegraven in de bedding. Dan de bergen in, een smal pad langs een steile afgrond. Afdalen naar een rivier, de oevers druk bezet door tientallen mensen die de was komen doen. Uiteindelijk belandden we tussen de dennenbomen en bereikten we het dorp Foret des Pins (Dennenbos). Zaterdag is het marktdag in Foret des Pins, dus we hebben gelijk inkopen gedaan. Een enorm grote, uitgestrekte markt, aan beide kanten van de weg. Koeien, geiten en kippen te koop, sla, bonen, piepers, wortels, ananas, bananen, enz. Tientallen (muil)ezels vastgebonden aan de bomen, wachtend om goederen en eigenaren te transporteren.
Van Foret des Pins ging het verder naar Thiotte. Vanaf de helling konden we het dorp zien liggen in het dal. Heel in de verte aan de horizon verscheen de zee. Vanaf Thiotte nog even verder bereik je Anse-à-Pitre, een grensovergang naar de Dominicaanse Republiek. We reden het dorp Thiotte door, met in het centrum een verharde betonweg. De hoogtepunten van een dorp: politiebureau, kerk, markt. Middagmaaltijd in Thiotte en toen vingen we de terugweg aan.
Het is en blijft een mooi land. In dit deel van het land, tussen de dennenbomen, is het zowaar wat koeler en dragen mensen lange mouwen. Ook hier weer genoeg problemen, zoals mijn beide (Haïtiaanse) medereizigers constateerden. Op de heenweg reden we door de wolken, maar terug was het helder en konden we van verre het meer zien liggen dat de beide helften van het eiland met elkaar verbindt: Azuei. Een mooie omgeving. Op de terugweg door Foret des Pins werden nog acht (levende) kippen gekocht op de markt en zo hadden we al met al een goede dag in de zuidoostelijke hoek van Haïti (die nog steeds valt onder de provincie West).

Vandaag: na de kerkdienst gelijk door naar FOPJ, samen met iemand van MCC. We kwamen aan tijdens de dienst, die voorafging aan de afstudeerceremonie van het beroepsonderwijs van FOPJ. Elk jaar vindt dit plaats rond de sterfdag van Oscar Romero, die zich inzette voor de onderdrukten in de samenleving. FOPJ biedt beroepsonderwijs aan alleenstaande tienermoeders en jongemannen die veelal uit bendes afkomstig zijn. Een nieuwe kans. Ik bestudeer de gezichten van de jongeren, die elk met hun eigen verhaal komen. Het kinderkoor zingt; deze kinderen volgen het versneld basisonderwijs, ook elk met hun eigen achtergronden. De jongelui dansen, voeren stukjes theater op, geven op een speelse manier weer wat het belang is van deze ommekeer in hun leven, het diploma dat ze vandaag in ontvangst mogen nemen, een beroep kunnen uitoefenen; kapper, kleermaker, metselaar, elektricien, loodgieter, kok.

Wat een verhalen. In dezelfde week hoor ik drie persoonlijke verhalen die me eveneens raken en bewust maken van wat mensen geleefd hebben, mensen die ik elke dag zie of met wie ik werk. Musiceren met iemand die op zijn 17e zijn moeder verloor, in de aardbeving. Hij zat op het dak van het huis dat instortte en zijn moeder het leven ontnam. Mijn collega verloor op haar 12e haar moeder, op haar 18e haar vader, groeide op bij een tante in een ander deel van het land dan waar ze geboren werd. Iemand anders met wie ik samenwerk verloor haar beide ouders in een auto ongeluk toen ze nog maar 12 jaar oud was en werd opgevangen door haar oom in het noorden van het land. Zoveel mensen die vanaf zo jong al zo hard moeten vechten in het leven. Tegelijk ook solidariteit van mensen om hen heen die hen willen opvangen. Het is goed om de kinderen voor ogen te houden, voor wie de scholen gebouwd worden, voor wie het onderwijs aangeboden wordt, elk met hun eigen geschiedenis, elk met hun eigen toekomst.