Oogst Ganthier, wandelen Furcy en andere perikelen

Na twee maanden van veel op pad in januari en februari, kon ik de afgelopen weken weer even thuis en op kantoor zijn. Veel schrijfwerk en een aantal afspraken. Een maandverslag, een halfjaar verslag over het werk van CWS en alle partners, verslagen voor donateurs, een gesprek met een donateur in toelichting op een verslag over woningbouw. Bezoek uit Lacoma van onze partnerorganisatie ADRUH en een gesprek met mensenrechtenorganisatie RNDDH. Onderweg naar het kantoor van RNDDH was er een opstootje op de weg, met politie en een groep mensen. Iemand lag languit op de weg. Alweer iemand neergeschoten. Hoewel het onderwerp van ons gesprek met RNDDH een verslag was over corruptie, kwam ook de politiek aan de orde. Volgens de directeur is er weinig kans dat de verkiezingen in april zullen plaatsvinden.

Mijn collega sprak met IOM en andere organisaties, die eindelijk transport beschikbaar kunnen stellen voor migranten die al maanden in kampen nabij de grens bij Anse-à-Pitres in het Zuidoosten van het land wonen. Teruggekeerd naar Haïti vanuit de Dominicaanse Republiek, kunnen ze nu hopelijk binnenkort eindelijk hun bouwsels van karton, zeildoek en linnen omruilen voor een huis.

CWS draagt bij aan een aantal universele periodieke evaluaties die bij de Verenigde Naties worden ingediend en kritisch kijken naar wat er wel en niet gedaan wordt door de overheid aan bepaalde mensenrechten. We hebben ons vooral gericht op het recht op onderdak en het recht op voedsel. Van de afdeling communicatie krijgen we regelmatig het verzoek om een artikel aan te leveren waarin het werk van CWS naar voren komt, vooral ter gelegenheid van internationale dagen. 8 maart was internationale vrouwendag, waarvoor we twee artikels publiceerden over vrouwelijke leden van een landbouwcorporatie die handel drijven om zo in hun levensonderhoud te voorzien (http://cwsglobal.org/hand-in-hand/) en vrouwen die een nieuw huis hebben meegebouwd en akkers planten in Ganthier (http://cwsglobal.org/rebuilding-homes-and-supporting-strong-women-in-haiti/).

22 maart is het wereld waterdag, waarvoor artikels geplaatst werden over de waterreservoirs die CWS heeft gebouwd in Ganthier en Boen (http://cwsglobal.org/this-water-saves-us/), maar ook over de nog steeds nijpende behoefte aan water, vooral in de lange periode van droogte (http://cwsglobal.org/water-in-haiti/). Dit kwam ook weer naar voren in onderzoeken van CNSA, de Nationale Coördinatie van Voedselveiligheid, waarin een negatief beeld werd geschetst van de vergaande gevolgen van de enorme droogte van het afgelopen jaar. Vooral het Noordwesten is zwaar getroffen. Een moeilijke situatie, waarbij zo’n 70-80% van de oogsten verloren is gegaan, wat tot een tekort aan lokale producten op de markt leidt en een prijsstijging en tegelijk betekent dat men zowel minder inkomsten heeft, als afhankelijk wordt van marktinkopen voor de voedselvoorziening in plaats van de opbrengst van de eigen akkers.

Intussen is bij KDRe een audit uitgevoerd voor de huizenbouw met GADCOBEM, er wordt gewerkt aan nieuwe plannen voor dit jaar en verslagen over het afgelopen jaar; schoolbanken, waterreservoir, bonen plantages en microkrediet, herbebossing, bodembescherming. Onze KDRe collega bezocht het programma in Bois-de-Laurence en kwam terug met positieve berichten; de corporatie is duidelijk beter georganiseerd dan voorheen, de microkredieten zijn op de afgesproken dag terugbetaald en gelijk aan een nieuwe groep leden toegewezen, de bonen worden eveneens terugbetaald en opnieuw uitgeleend.

Samen met mijn collega Rony ging ik een dag naar Ganthier en Boen voor monitoring van ons programma in samenwerking met SSID aldaar. Onderweg in Tabarre klonken er plotseling schoten. We remden af en een politieauto die ons tegemoet kwam rijden, met een passagier die half uit het raam hing, loste schoten in achtervolging op een motorrijder. Van de politie ging het naar het gemeentehuis van Ganthier; de voormalig burgemeester zou ons voorstellen aan de nieuwe burgemeester. We liepen de trap op van een groot, wit gebouw met kapotte en ontbrekende ramen. Een heel positief gesprek met beide heren, interessant en belangrijk. De burgemeester was zeer geïnteresseerd en dacht met ons mee over de behoefte om waterreservoirs te bouwen en mogelijkheden om dat samen met andere organisaties te doen. We proberen op meerdere vlakken onze samenwerking met de overheid te verbeteren. De burgemeester toonde zich ook volledig bereid om een aantal papieren voor ons klaar te maken als officiële erkenning van samenwerking. Een bemoedigend gesprek.

Vervolgens splitsten we op; mijn collega ging met de ingenieur de 10 huizen in aanbouw bij langs, terwijl de agronoom en ik de akkers op gingen. Eerst nog met de voormalige burgemeester naar een gemeenschapsschool die deels is gebouwd met restmateriaal van huizen die we hebben gebouwd. Een goede bestemming. Alleen wel droevig dat een burgemeester z’n eigen school bouwt, terwijl de overheid niet genoeg scholen runt.

We begonnen onze bezoeken in Balan. De voorzitter van het landbouwcomité troffen we aan op zijn akker, waar hij samen met zijn vrouw okra aan het oogsten was. Hij heeft een goede keus gemaakt door okra te planten, wat minder water nodig heeft dan bonen. Elke 3 dagen oogst hij nu 2 manden okra, wat 4-5 maanden zo door kan gaan, en dat met 2 blikken okra die ze geplant hebben. Hij heeft eveneens peper, rode bieten en papaja geplant, alles voor de verkoop en voor consumptie voor eigen gezin. Een interessant verhaal: hij had voorheen een koe, die hij verkocht om een motor te kopen en als taxichauffeur te werken. Binnen een maand echter kreeg hij een ongeluk, nog voordat hij de motor afbetaald had. De motor was volledig afgeschreven en hij ging terug de landbouw in. Op dat moment begon het programma met SSID/CWS en ontving hij zaden te leen en technische adviezen over plantages, insecticide, compost, enz. Hij kreeg ook een geit, waarvan de eerstgeborene aan een ander dorpslid gegeven is en inmiddels zijn er nog twee jongen bijgekomen.

Balan is een kleine, stoffige nederzetting met een reeks voornamelijk lemen woningen. Kinderen lopen halfnaakt rond. Inmiddels staan er al heel wat nieuw gebouwde huizen dankzij ons programma, dat we in ieder geval nog twee jaar hopen voort te zetten. We spraken met een oudere vrouw die bonen en uien heeft geplant, maar haar reactie bevestigde dat er ook op het gebied van consumptie nog veel te doen is: de uien zijn allemaal voor de verkoop, want die eet ze alleen als er iets te vieren valt. Zo worden veel groentes en andere voedingsrijke producten enkel bereid als er feest is.

Een andere vrouw, moeder van 6 kinderen, kwam net aanlopen van haar akker waar ze bonen en uien heeft geplant. Een van de kinderen heeft mentale problemen en een ander is al 8 jaar lang ziek. Die ziekte brengt veel kosten met zich mee. "Als ik geen zaden had ontvangen via het programma, dan zou ik dit jaar niet hebben kunnen planten." De zaden worden na de oogst terugbetaald, zodat er bij het volgende seizoen opnieuw geplant kan worden.

Bij het volgende huis zat iemand de was te doen. Naast hun huis staat een van de waterreservoirs die we gebouwd hebben. Dit gezin heeft bonen, uien en rode bieten geplant. Ze hebben eveneens een geit ontvangen, een jong hen gegeven volgens de afspraak dat elke eerstgeboren geit aan een ander gezin gegeven wordt. De gewoonte van geitenmelk drinken is verloren gegaan in de afgelopen generaties. Volgens dit gezin geven de geiten nu ook minder melk dan voorheen.

Overal waar we kwamen waren de mensen bezig. De volgende was erwten aan het pellen, terwijl naast haar bonen lagen te drogen. Net als de anderen, heeft ook zij van haar bonenoogst kunnen eten en andere mensen cadeau gedaan. Ze werd omringd door een groep kinderen, die het advies van de agronoom ter harte hebben genomen en anders dan hun ouders wel de geiten melken om de melk te kunnen drinken.

Van Balan reden we naar Boen, waar eveneens een waterreservoir is gebouwd, maar met een andere watervoorziening: terwijl die van Balan met regenwater wordt gevuld, krijgt deze z'n water via een pomp die het reservoir regelmatig op peil houdt. Vanuit het reservoir wordt water door een reeks pijpen naar waterpunten verderop in de gemeenschap gevoerd. Een welkom alternatief dichtbij om water te vinden om te douchen, koken en wassen, in plaats van ver water te moeten halen.

Op een warm erf in Nan Goman spraken we met een vrouw wier echtgenoot bonen had geplant. Zelf handelt ze in rijst, zeep, wasmiddel en andere goederen die ze koopt en verkoopt op de markt in Croix-des-Bouquets. Bij dit gezin is eveneens een woning in aanbouw, een van de 10 huizen met drie slaapkamers die momenteel gebouwd worden. Een heel verschil met de huidige woonomstandigheden; een onderkomen van golfplaat en leem, met 6 kinderen in huis.

Tot slot naar een gezin dat we in januari ook bezochten. Ze hadden net de bonen geoogst, die nu lagen te drogen rondom hun optrek van takken waar de wind vrij spel heeft. Vorige keer vroegen ze ons een contact van een dokter voor een kind wiens lichaam helemaal was opgezet, maar het kind is inmiddels overleden. Het blijft dubbel, zulke bezoeken. Mooi om verandering te zien, nieuwe huizen, betere leefomstandigheden, gewassen op de akker. Maar moeilijk om de huidige woonomstandigheden te zien, om van dood en verlies te horen, een gehandicapt kind voor 'gek' uitgemaakt te horen worden en de kinderen er half naakt bij te zien lopen.

De volgende dag kregen we bericht dat er weer een politieagent was doodgeschoten, die gewoon als passagier in het openbaar vervoer zat. 's Ochtends vroeg kreeg ik een telefoontje; een vriend was die nacht uit Les Cayes naar Port-au-Prince gereisd. Slechte ervaring: bandieten hadden de weg geblokkeerd met stenen. De chauffeur reed door in de hoop de bandieten te kunnen ontwijken, waardoor de bus bijna omsloeg, terwijl de bandieten toch binnenkwamen en de chauffeur en de voorste passagiers beroofden. Voordat ze verder naar achteren konden komen, opende een agent in burger die in de bus zat het vuur, waarop ze de bus verlieten. Dat zijn trieste ervaringen. Ironisch genoeg was hij onderweg naar een vergadering over trauma.

Behalve met de burgemeester van Ganthier hadden we nog met een overheidsinstantie een afspraak; UCLBP, de eenheid voor bouw van huizen en openbare gebouwen. We spraken met de directeur over ons huidige woningbouw programma in Ganthier en hij hoopt binnenkort op bezoek te komen. Wederom een positief gesprek met een overheidsinstantie. Hij noemde het belang van het creëren van activiteiten vooral op het platteland, om mensen een reden te geven te blijven (en ook zodat ze zelf hun huizen kunnen bouwen en in andere levensbehoeften voorzien) en migratie naar de steden te verminderen.

In het weekend eindelijk een poging ondernomen om het batterijsysteem in huis weer aan de praat te krijgen, zodat die als reserve opgeladen kunnen worden als er stroom is. Een generator gaan lenen bij vrienden in Fort Jacques, waar ik hartelijk verwelkomd werd door mijn petekind en haar zusje. Tussendoor bij de buurman wezen kijken die uien aan het planten was en wortels aan het zaaien op een helling in de mooie omgeving van Kenscoff. Josue en Myriam kwamen met een elektricien, die de inverter verving en de batterijen oplaadde met de generator. Intussen kookte Myriam en repareerde Josue een alarmsysteem, dus een handig klusteam in huis. Door vochtproblemen zijn zo'n beetje alle lampenpitten aangetast. Er was prompt weer een probleem met de stroom; alles lag eraf vanaf Fermathe, dus pas een paar dagen later was er weer stroom en kon ik testen of het systeem werkte. Niet dus... Laatst las ik in het nieuws dat een Nederlands huishouden vorig jaar gemiddeld 30 minuten zonder stroom zat. Wat een verschil...

Vorige week zondag had ik de wekker op half zeven gezet, maar toen hij afliep was het nog halfdonker. Dat was raar. Bleek het half zes te zijn. Zou de klok vooruit gegaan zijn? Dat gebeurt in Amerika namelijk een aantal weken eerder dan in Europa. Ja, inderdaad, de klok was vooruit gegaan, alleen las ik in het nieuws dat de nieuwe regering heeft besloten de klok in Haïti niet meer vooruit te zetten... Dat verandert per president.

We gingen met z'n vieren bij Boulard naar de kerk, waar een speciale dienst bleek te zijn met overdracht van ambtsdragers. Een mooie intrede van maar liefst 145 mensen in wit, zwart en blauw gekleed, die in diverse comités deelnemen, van de kerkenraad tot en met evangelisatie, jeugd, muziek, koren en sociale diensten.

Met z'n vijven hebben we in het weekend genoten van de natuur in Furcy. We wilden naar een waterval, maar een jonge gids bracht ons in plaats daarvan naar Bassin Bleu, een kleine waterbron tussen de rotsen. Het blijft een schitterend mooie omgeving. Het was eerst bewolkt, maar het bleef gelukkig droog en klaarde wat op. Wat een omgeving. Hier en daar hele mooie huizen van hout of steen, een contrast met de kleine, eenvoudige huisjes,. Vergezichten met bergrug na bergrug, akkers met piepers, broccoli en kool, een smal, steil pad af naar het water, waar ik direct werd aangevallen door akelige, kleine, stekende vliegjes. Een klein bassin, misschien een meter of anderhalf diep. We klommen de helling weer op en sloegen een ander pad in naar een watertje en een veld vol groene waterkers. Bruine aarde, groene velden, steile berghellingen. Wat een rijkdom en voorrecht om in de frisse lucht tussen de dennenbomen te kunnen en mogen wandelen en in aangenaam gezelschap te verkeren. Hier en daar een koe onderweg, mensen met emmers water, kinderen die gewend zijn elke dag de bergpaden op en af te lopen naar school. Een grote, mooie katholieke kerk gebouwd naast Rustik, waar een muziek programma bleek te zijn. Onderweg terug naar Kenscoff werden er frambozen en sla gekocht en een bosje oranje bloemen.

Aan het eind van de week weer droeve berichten: in Hinche is een truck met brandstof ontploft bij een benzinepomp, waarbij 12 doden en ruim 30 gewonden zijn gevallen. Een dag later vond er vlak bij Leogane een ongeluk plaats met een truck die geen remmen had en inreed op een 'rara' muziekgroep. Diezelfde dag stortte vlak buiten Port-au-Prince een brug in. Al het verkeer moet nu omrijden, wat tot lange files leidt. Reparatie kan nog even duren, vooral aangezien er nog steeds geen functionerende regering is. De benoemde minister-president en z'n voorgestelde beleid zijn afgekeurd.

Tegelijk blijft het elke dag genieten van de natuur, vooral vlakbij huis, waar de poes weer jongen op de wereld heeft gezet; een rode boom tegen de achtergrond van mooie bergen, op een aantal hellingen akkers die beplant worden, een strakblauwe lucht erboven. Een mooi stukje schepping. In mijn tuin zijn ook weer plantjes geplant; oregano uit de Dominicaanse Republiek en diverse soorten thee planten. Haïtiaanse koffie schijnt ook zeer smakelijk te zijn, want elke keer als ik mijn collega's zal ontmoeten, krijg ik een bestelling koffie door. Die staan inmiddels naast m'n koffer. Morgen hoop ik naar Argentinië te reizen, waar ik me bij de rest van ons regio team zal voegen.