Pasen en leven in het Noordwesten

Het is Pasen. De belangrijkse religieuze viering van het jaar in Haïti. Veel kerken hadden de afgelopen week elke dag dienst. Niet-kerkelijken verzamelen zich in groepen om de straat op te gaan met zelfgemaakte muziekinstrumenten en dans (‘rara’ genaamd). Het is tevens de tijd van het jaar dat er veel vliegers in de lucht zijn, eveneens zelfgemaakt en vooral door jongens in de lucht gehouden. Op Goede Vrijdag wordt er traditioneel vis gegeten. Maar het belangrijkste is de viering dat Jezus is opgestaan uit de dood en daarmee voor een ieder de weg naar het leven heeft bereid.

Maandag 19 maart reisde ik met mijn collega’s Rony en Elondieu naar het Noordwesten. Onderweg hele gesprekken over kerk en werk. De kerk van Guibert heeft laatst op een zondag medegedeeld aan de gemeente dat de dienst anderhalf uur vroeger gaat beginnen, dat er een koor opgericht moet worden, dat mensen naar Bijbelstudie moeten komen door de week, en dat er ook ’s nachts een dienst gehouden moet worden. Daarbij werd gehoorzaamheid gevraagd van de kerkgangers. Een opmerkelijke manier om veranderingen door te voeren. Er is hier weinig tot geen rotatie van predikanten (ze worden niet beroepen naar andere gemeentes van dezelfde denominatie). Dit leidt ertoe dat kerken min of meer persoonlijk ‘eigendom’ worden van een predikant, die vaak als enige beslissingen neemt. Langzaam proberen sommige kerken hiervan af te stappen maar dat is een lang proces.

Na onze gewoonlijke lunch stop in ons ‘stamrestaurant’ in Gonaïves vervolgden we onze weg naar Anse Rouge en Mare Rouge. Elondieu ging de huizen in aanbouw van GRADAID bezoeken. Twee medewerkers van GRADAID kwamen Rony en mij op de motor tegemoetrijden om ons mee te nemen naar het kantoor van GRADAID in Mare Rouge. Naast huizenbouw werken we nu ook met GRADAID aan andere manieren voor het verminderen van risico’s en rampen, dus we spraken over de voortgang daarvan. Er wordt samengewerkt met de plaatselijke overheid, die (niet actieve) groepen heeft gevormd met een specifieke rol in voorbereidingen op en verminderen van risico’s van natuurrampen. Er is begonnen met een boomkwekerij en ook zullen er bodembeschermingstechnieken toegapast worden en trainingen georganiseerd worden. We spraken tevens over plannen voor de toekomst, denkend aan eco-tourisme, voedselveiligheid, toegang tot water, huizenbouw, etc.

Elondieu ontmoette ons weer in Mare Rouge en gedrieën reden we naar Jean Rabel. De heren zaten samen te zingen. Cher Frère van SKDE voegde zich bij ons in het gastenverblijf in Jean Rabel en gezamenlijk bereidden we sollicitatiegesprekken voor. De volgende ochtend het eerste gesprek voor een nieuwe positie van CWS die gevestigd zal zijn in het Noordwesten. Deze persoon zal onze partners in het Noordwesten nauw begeleiden.

Aansluitend hadden we een afspraak met de burgemeeste van Jean Rabel en de directeur van Dignite, een overheidsprogramma dat busvervoer voor leerlingen van overheidsscholen regelt. De burgemeester kwam niet opdagen en de directeur van Dignite vroeg ons of we ook een bus voor ze konden kopen, want de meeste van de bussen die ze hebben, staan met pech en worden niet gerepareerd. Hij sprak ook over gezinnen die hun huizen hebben verlaten dan wel verloren na de extreme regen van januari dit jaar, wegens een grondverschuiving.

Elondieu was die dag naar de 13 huizen in aanbouw met AGEHPMDNG. Rony en ik namen een nieuw plan voor SKDE met Cher Frère door, waarna hij ons naar de corporatie KOFEJ bracht in Beldoren. Hij vertrok gelijk weer. We hadden een afspraak om het financiële verslag van huizenbouw door te nemen met KOFEJ. Er was echter maar één persoon aanwezig. Dat was niet de eerste keer dat dat gebeurde. We bekeken een huis vlakbij de corporatie en bezochten het oudere echtpaar dat inmiddels hun gerepareerde woning heeft kunnen betrekken. Vervolgens hebben we gezegd dat KOFEJ dan maar naar ons kantoor moest komen en zijn we vertrokken. We gingen lopend terug naar Jean Rabel. Dat kostte Rony z’n beide schoenzolen... Elondieu haalde ons op bij het gastenverblijf en gezamenlijk bezochten we de laatste drie huizen die in aanbouw zijn met AGEHPMDNG. Alle drie zijn voor docenten van de school van Dessources. De bouw is al bijna afgerond, ze waren bezig met het bepleisteren van de muren.

Terug in Jean Rabel kwam de coördinator van AGEHPMDNG bij ons. Hij vertelde hoe blij hij is voor de gezinnen die spoedig hun nieuwe huizen zullen betrekken. We spraken over de situatie van verschillende scholen en over toekomstplannen.

Woendsagochtend reden we naar Corail. Elondieu zette ons af bij corporatie KABM en ging zelf verder naar KPPG om de bouw van een nieuw huis te beginnen en andere huizen te bezoeken. Onderweg kwamen we langs AGEHPMDNG, waar we van de vrouw van de coördinator een pan vol geitenvlees en gebakken bananen (plantanen) meekregen. Rony en ik bespraken het financiële verslag met KABM. Na afloop gingen we te voet de berg af. Het pad is deels ingestort na veel regen. Cher Frère wachtte ons onderaan de berg op. Hij bracht ons naar Mare Rouge, waar we nog twee sollicitatiegesprekken voerden.

De volgende ochtend reden we naar Beauchamps, waar de coördinator van corporatie KED ons ontmoette. Binnenkort hopen we met hen nog acht huizen te bouwen en die dag bezochten we de voorgeselecteerde gezinnen. Dat zijn vaak bezoeken die behoorlijk indruk op ons maken. Velen wonen onder erbarmelijke, onwaardige omstandigheden. De eerste man die we spraken, zei dat hij zijn werk als landbouwer niet meer kan doen omdat hij 10 maanden geleden een stuk hout in zijn oog heeft gekregen waardoor hij niks meer kan zien. Hij woont er met zijn vrouw, hun twee dochters en twee kleinkinderen van wie de ouders in Port-au-Prince zijn. Een deel van de muur van het stenen huis is omgevallen. Het gezin is tevens 17 geiten, kippen en breadfruit bomen verloren in orkaan Matthew. Grote rotsblokken zijn op hun akkers terecht gekomen, waardoor die niet meer te bewerken is. Ze zijn nu afhankelijk van steun van anderen omdat meneer niet meer zelf kan werken.

Bij het tweede huis werden we te woord gestaan door een vrolijke, alleenstaande vrouw die twee van haar vijf kinderen in huis heeft en twee kinderen van haar zus. De achterkant van haar huis was helemaal ingestort. Ze heeft het weer opgebouwd met een muur van takken en leem. Er liggen stenen op het strodak omdat het dak lekt. Ze is eveneens al haar 5 geiten verloren. Ook zij is landbouwer en ze doet de was en andere klusjes voor andere mensen.

Bij het derde huis spraken we man en vrouw. Een gemoedelijk, vlot en duidelijk samenzijn. Hun muren waren vernield en ook zij hebben er weer leem opgesmeerd. De houten palen zijn deels afgebroken in de grond. Het huis is niet veilig. Tijdens de orkaan ontvluchtten ze hun woning. Daarbij zijn belangrijke papieren nat geworden. Hun ezel, drie geiten, maïs en zoete aardappelen zijn eveneens verloren gegaan. Ze hebben een lening bij KED die ze gebruiken voor houtskoolproductie, als bron van inkomsten. Drie van hun vier kinderen zitten op school, maar een is er naar huis gestuurd omdat het schoolgeld nog niet betaald is. Ze zitten op de overheidsschool, die het goedkoopste is, zo’n 32.50 euro per jaar. Teveel voor de ouders.

Het huis van het vierde gezin is volledig met de grond gelijk gemaakt. Ze hebben de golfplaten van het dak bijeen geraapt en gebruikt om een nieuw onderkomen te bouwen, van 13 m2 groot. Daar wonen ze met hun dochter en nog iemand. De vrouw is zwanger. Het huisje is in roze kleuren geschilderd en keurig onderhouden. Ze verloren tevens hun inboedel, kleren, al hun drie geiten en de gewassen van hun akkers.

De vijfde woning was van een alleenstaande man, die met een zoon en neef in een huis woont zonder ramen, donker en laag, lekkend en scheefstaand, voor ons onvoorstelbaar dat ze daarin blijven slapen. Het huis lijkt op instorten te staan. Het volgende gezin woont tevens in een lemen woning. Van binnen kun je zo naar buiten kijken, ondanks reparaties aan de muren en het dak na de orkaan. Het huis lekt. Na de orkaan hebben ze een week in de kerk verbleven. Hun oudste zoon van 15 zit in groep 4. Hij heeft een verstandelijke en lichamelijke achterstand, maar speciale begeleiding is er niet. Eerst zaten hun kinderen op een privéschool, maar dat konden ze niet meer betalen. Nu zitten ze op de overheidsschool en ook daar worden ze soms naar huis gestuurd omdat het schoolgeld nog niet is betaald. Ze verloren hun enige ezel, 5 van hun 7 geiten, alle kippen op 1 na, hun latrine en gewassen. De heer des huizes repareert motoren en zijn vrouw handelt. Beide doen tevens aan landbouw. Na de orkaan hebben ze zaden ontvangen van KED (met financiering van CWS).

Daarna kwamen we bij een gezin die twee van de drie vertrekken van hun huis verloren zijn. Daarop hebben ze een ander lemen huisje gebouwd, waar ze met hun drie kinderen slapen. Ze verloren de helft van hun twaalf schapen, 4 van de 6 geiten en ook de bonen op de akkers. Zij ontvingen eveneens zaden voor bonen en pinda’s van KED (via CWS), waar ze een goede oogst van hebben gehad. Bij het laatste huis troffen we de eigenaar niet. Zijn zus was er wel, die uitlegde dat haar broer met hun moeder en zijn kind in het huis woonde, maar nu verblijven ze allemaal bij haar, omdat het dak volledig is ingestort en ook de muren deels afgebroken zijn. Deze man was o.a. zijn beide paarden kwijtgeraakt.

Tijdens deze gesprekken noteren we de informatie die er gedeeld wordt, we meten het huis op en maken foto’s. Soms kost het ons moeite om de moeilijke omstandigheden op de foto te zetten. Met een bezwaard gemoed verlaten we de gezinnen. Maar als we daadwerkelijk hun huizen kunnen herbouwen, dan zijn we daar dankbaar voor en is er blijdschap. Ze verdienen het, stuk voor stuk. Ieder mens heeft recht op een veilig onderkomen.

Onderweg terug naar Mare Rouge zagen we dat er gewerkt werd aan het dak van het huis van een zwangere vrouw bij GRADAID. Onze ingenieurs hadden specifiek gevraagd om dat huis zo snel mogelijk af te krijgen, in de hoop dat ze in haar nieuwe woning kon trekken voor de bevalling. Bij een ander huis werden de muren bepleisterd. We bezochten de drie huizen van GRADAID in Lavaltière. Twee ervan hebben het dak er al op. De muren werden bepleisterd en bij het derde huis werden de betonblokken voor de muren geplaatst. Daar in de buurt lasten we een wc stop in, waarbij ik een cactus over het hoofd zag en terugkwam bij de auto met een partij naalden in m’n onderbeen. Met enige moeite lukte het Elondieu om alle naalden eruit te trekken.

Toen verder naar Bombardopolis. De heren zetten mij af bij het gastenverblijf zodat ik verder kon werken aan een plan dat ingediend moest worden voor SKDE. Zij reden naar KOKAS om een verslag op te halen en kwamen dat daarna bij mij brengen zodat ik het door kon nemen. Vervolgens met z’n drieën er nog naar gekeken. Lange dagen

Vrijdagochtend wederom naar KOKAS, om het verslag met ze door te nemen. Nogmaals uitleg geven over facturen en juiste registratie daarvan in een verslag, verschillen doorgenomen. In veel corporaties zijn geen mensen opgeleid voor boekhouding, dus werken wij met ze om te proberen het niveau van de administratie op te krikken.

Vanuit Citerne Remy vingen we de terugreis aan naar Port-au-Prince. Het blijft een schitterend mooi land, met uitzichten over de blauwe zee en de prachtige bergen. Ergens onderweg zagen we het zwarte lijf van een geit aan een hek hangen, z’n nek nog druppend van bloed. Hij was onthoofd, omdat hij een akker was ingegaan.

We reden langs de kusten met vergezichten op zee, door Baie-de-Henne, Anse Rouge en naar Gonaïves. Daar zochten we prijsopgaven, maar er was oproer in de stad en het was te zien dat de weg afgesloten was geweest met stenen en autobanden. Rony z’n vrouw en zwager voegden zich bij ons en met z’n vijven reden we verder naar Port-au-Prince. Nadat iedereen thuis was afgezet, kon ik als laatste verder naar huis.

Zaterdag moest er een plan afgerond worden voor SKDE, dus die dag naar kantoor. Collega Patrick van huis opgehaald die ook wat dingen kwam regelen voor werk en kerk. Samen planning voorbereid voor de week erna. In het weekend tevens naar een verjaardagsfeestje van Ezechiel. De volgende dag werd de opa van Patrick 102 jaar. Wat een leeftijd.

Afgelopen week drie nieuwe plannen ingediend. Een voor een voedselveiligheidsprogramma met SKDE in het Noordwesten. Een voor huizen, herbebossing en bodembescherming (ook in het Noordwesten). En een voor huizenbouw en herbouw van een school. Dat laatste is ingediend bij het dienstenbureau van de Christelijke Gereformeerde Kerken. We zijn blij met de steun.

Er zijn weer contracten verlengd en evaluatiegesprekken gevoerd. KOFEJ kwam met een delegatie van drie personen op kantoor zodat we het financiële verslag van huizenbouw alsnog met hen konden bespreken. Woensdag was ik met Patrick naar SSID in Ganthier/Boen om 13 huizen in aanbouw te bezoeken voor technische controle. Bij sommige werd aan de fundering gewerkt en bij andere aan de muren. Tevens samen met Rony en Patrick nagedacht over plannen voor CWS in Haïti na juni dit jaar, als ons nieuwe fiscale jaar begint en het huidige plan afloopt.

In Pestel werd afgelopen week niet hard gewerkt aan de huizen, want de bouwlieden waren bij een feest dat weer in leven is geroepen; feest van de zee. Daarbij worden wedstrijden gehouden in zwemmen, kanovaren, etc. Bij de school van Mentor is wel hard gewerkt. Al het betonstaal is afgerond en de betonvloer is gestort. De ingenieurs hadden een betonmolen geleend van een bevriende ingenieur, wat een grote hulp was. Ze hebben een lange dag gedraaid en rondden het werk pas om middernacht af.

De afgelopen dagen mochten we stilstaan bij de dood en opstanding van Jezus. Goede Vrijdag en Pasen. Ook vanochtend op kantoor dachten we daar samen verder over na. Deze dagen wat bezoek en andere klusjes. Eindelijk de achterdeuren van de LandCruiser laten repareren, zodat die allebei weer open kunnen. Tevens een onderdeel gekregen wat bij de dealer al een jaar niet beschikbaar is (deurhendel; hoe moeilijk kan het zijn). Met de auto naar de carwash. Op bezoek geweest bij Smith, die wacht todat de gaten in z’n botten gedicht zijn en dan hopelijk eindelijk met fysiotherapie kan beginnen, een jaar en vier maanden na zijn motorongeluk. Een man die veel te verwerken krijgt in zijn leven, veel verliezen voor de kiezen krijgt en desondanks een glimlach op zijn gezicht weet te houden, ook al staat hij er alleen voor. Ik bracht de gerepareerde en schone auto naar collega Elondieu en maakte kennis met zijn vrouw en zoon. Een enthousiaste ontmoeting. Fijn als de onderlinge contacten goed zijn. Dat maakt het werk een stuk aangenamer en makkelijker. Ik reisde per taptap, bus en te voet naar huis.

Vanavond kreeg ik foto’s doorgestuurd van het huis van de hoogzwangere vrouw in de buurt van Mare Rouge, Noordwest. Het huis is af, de bedden en andere inboedel zijn al netjes gerangschikt en het gezin staat met een grote lach op het gezicht voor de woning. Daar worden we blij van. We erkennen ook de enorme gastvrijheid van hun buren, die ze tijdens de bouw van hun huis alle zeven hebben opgevangen. Een lichtpunt.