Millenniumdoelen en een ongeluk

Een week naar het Noorden en Noordoosten van het land. Aangezien ik de enige was van het gezelschap (bestaande uit Valéry, Alexis en mij) die graag auto rijdt, mocht ik het stuur in handen nemen. Tot Gonaïves zijn de wegen flink opgeknapt. Vandaar naar Cap Haitien/Okap, de hoofdstad van het Noorden, is te zien dat de weg ooit goed geasfalteerd was. Nu is het een opgave om langs, om en door de kuilen en gaten te rijden. Het uitzicht is weer geweldig. Wat een prachtig gebergte, wat een geweldige vergezichten. Als we uit de bergen naar Okap neerdalen, spreidt de zee zich voor ons uit. We verblijven in het oudste hotel van de stad, vlakbij zee. Zilte zeelucht. Het kost ons een dag (acht uur) om in Okap te komen. De volgende dag komen we bijeen in een kerk voor een seminar met kerk leiders/predikanten. Er is een gezelschap van zo’n 35 mensen. De deelnemers van het seminar komen uit het hele departement, niet alleen uit de stad. Ironisch genoeg verzorg ik de meditatie, als een van de weinige niet-predikanten. Een leek die het woord predikt voor predikanten, zoals geschreven staat op de preekstoel; Preche la parole, predikt het woord. We stonden stil bij 1 Corinthiërs 12, hoe vele leden één lichaam opmaken. De rest van de dag stond in het teken van de integrale missie van de kerk (de daad bij het Woord voegen) en de millenniumdoelen. We dachten samen na over de rol van de kerk in de samenleving. Wat kan de kerk doen? Dus geen afwachtende houding aannemen of met de vinger naar de overheid wijzen, maar zelf actie ondernemen. Om armoede terug te dringen, om het milieu te beschermen, om kindersterfte terug te dringen, gelijkheid tussen mannen en vrouwen te bevorderen, ziektes te verminderen, samen te werken, etc. Een boeiende discussie. Dubbel, vooral om als buitenlander voor deze groep mensen te staan. Hoe kun je het hebben over het aanpakken van armoede, als de kerkgangers zelf niet eens genoeg geld hebben voor transport, of school, of eten?
’s Avonds liepen we rond in de stad. Hier geen sporen van een aardbeving. We bevonden ons in het oude stadsdeel van Okap. Het is de op één na grootste stad van het land, maar zo heel anders dan Port-au-Prince. Oude gebouwen van hout en rotsen, met veranda’s op de bovenverdiepingen, smalle straten, een grote kathedraal. De tweede dag stond in het teken van lobbyen; proberen structurele, lange termijn verandering teweeg te brengen. Opnieuw een uitdagend onderwerp, des te meer omdat de korte termijn toekomst al zo onzeker is. Wat eten we morgen? En ook omdat de overheid overal van beschuldigd wordt; het is de overheid die haar verantwoordelijkheid niet neemt. Jazeker, maar alle burgers hebben daarin ook een verantwoordelijkheid; om de overheid te herinneren aan de verantwoordelijkheid die ze heeft. Om de overheid erop te wijzen dat ze in haar wetten schrijft dat alle kinderen verplicht zijn naar school te gaan en de overheid daarvoor de benodigde onderwijsfaciliteiten zal verzorgen. Om de overheid aansprakelijk te stellen.
Vanuit Okap zijn we doorgereisd naar Ouanaminthe, om daar eenzelfde seminar te houden. De weg tussen Okap en Ouanaminthe is goed en was dus in korte tijd af te leggen. We maakten van de gelegenheid gebruik om een bezoek te brengen aan Labadie, een beroemd strand vlakbij Okap, waar cruiseschepen aanmeren en duizenden toeristen uitladen, die het strand niet af kunnen komen. Tegelijk kunnen er ook geen mensen van buiten het strand opkomen, zo ontdekten we. Er zijn meerdere stranden in die buurt, enkel bereikbaar per boot, dus we hebben een korte boottocht gemaakt. Varen langs dat beroemde Labadie, genieten van prachtige natuur, van de zee, de bergen, in gesprek met onze ‘kapitein’. Wat een compleet andere wereld, wat een contrast. Zouden de cruiseschip gasten zich bewust zijn van het land waar ze aanmeren?
We reden langs een prachtige kustroute en vervolgden onze weg naar Ouanaminthe, met een tussenstop in Fort Liberté. Daar bezochten we een oud fort. Er zijn vele forten gebouwd in Haïti, ter verdediging in geval van een mogelijke aanval, die echter niet is gekomen en dus zijn de forten ongebruikt gebleven. Fort Liberté is de hoofdstad van het Noordoosten, maar de activiteiten zijn meer geconcentreerd in Ouanaminthe, een grensplaats, dus dat is ook waar het seminar plaatsvond. Ons hotel was zo’n beetje het laatste gebouw in Haïti, waardoor onze telefoons in de war raakten en dachten dat we in de Dominicaanse Republiek waren. Trucks gaan leeg de Dominicaanse Republiek in en komen vol goederen terug in Haïti. Vanwaar zo’n groot prijsverschil?
Het seminar in Ouanaminthe verliep wat anders dan verwacht, door de aanwezigheid van een senator (de eerste dag). Prompt ging alle aandacht naar hem uit en richtte men zich vooral op het uiten van ongenoegen over de overheid, terwijl het doel van ons seminar juist is om samen na te denken over wat we zelf kunnen doen, in onze woonplaatsen en kerken, in de samenleving. Deze seminars worden mede beargumenteerd met Bijbelteksten in plaats van enkel met statistische feiten. Seminars geven of eraan deelnemen is een stuk interessanter in Haïti dan in Nederland. Men is zeer participatief en ook altijd in voor animatie. En zo staan al die predikanten met de armen in de lucht te swingen om even wat afleiding te hebben van het lange zitten.
De avond voor vertrek naar Port-au-Prince werd ik om tien uur ’s avonds gebeld. Een probleem met transport; een van onze distributietrucks heeft een ongeluk gehad. De rem weigerde dienst (de auto versnelde in plaats van dat hij afremde), waardoor de truck over een verkeersdrempel vloog, een koprol maakte in de berm en vervolgens met z’n snuit in een afvoerkanaal naast de weg belandde. De chauffeur en zijn passagiers waren naar het ziekenhuis gebracht in Petit Goâve, de plaats waar het ongeluk plaatsvond. Het is een groot wonder dat ze levend uit de auto gekomen zijn. Gedurende de nacht werd ik op de hoogte gehouden. Om 1 uur kreeg ik bericht dat een aantal collega’s vanuit Port-au-Prince in Petit Goâve waren aangekomen en met de gewonden terug naar Port-au-Prince reden. Om 4 uur kreeg ik opnieuw bericht, dit keer van de veilige aankomst van allen op kantoor. De chauffeur lijkt er redelijk aan toe te zijn. Een zwaar hoofd, stijve leden, maar geen open wonden. Twee passagiers zijn ongedeerd, de derde passagier heeft een grote hoofdwond en ook haar arm is open geschaafd. Zij zal nog enige tijd nodig hebben om te herstellen.
De volgende dag reden wij terug van Ouanaminthe naar Port-au-Prince. Een andere route dan de heenweg, via Hinche, door het midden van het land in plaats van langs de kust. Opnieuw een mooie route. Dat wil zeggen; mooie omgeving. Ik weet niet hoeveel rivieren we doorgereden zijn en hoeveel modderplassen we overgestoken hebben, telkens hopend dat ze niet al te diep waren. Maar vanaf Hinche was de weg goed; nieuw geasfalteerd. We kwamen veilig en wel aan. Niet vanzelfsprekend. Een ongeluk zit in een klein hoekje en de kans op een ongeluk wordt alleen maar groter als iemand elke dag achter het stuur plaatsneemt om lange afstanden af te leggen in een land met slechte wegen en zonder verlichting. Eenmaal in Port-au-Prince ging ik, na het afzetten van mijn passagiers, naar kantoor om te kijken hoe het met de gewonden was. We zijn geschokt en verdrietig, tegelijk dankbaar dat hun levens gespaard zijn gebleven, wat als een wonder van God wordt gezien. We bidden voor verder herstel en voor verdere bescherming van onze andere chauffeur, die nu in z’n eentje op weg is elke dag.
Toen ik uiteindelijk op weg was naar huis, belde een collega me op om hulp te vragen; hij had een lekke band en kon de reserveband niet onder de auto uit krijgen omdat er een onderdeel ontbrak. We kregen gezelschap van een duidelijk aangeschoten man, die sterk naar alcohol rook. Toen ik hem ronduit vroeg of hij alcohol had gedronken, zei hij: “Nee, ik heb geen alcohol gedronken, alleen maar rum.” Juist ja… We hebben van alles geprobeerd, maar kregen de reserveband niet los. Om tien uur ’s avonds hebben we het opgegeven, maar de volgende ochtend vroeg was er een auto nodig op kantoor, dus ben ik maar weer teruggereden en heb de nacht doorgebracht op kantoor, in de ziekenboeg. Inmiddels was daar de truck gearriveerd. De andere chauffeur is naar Ti Gwav gereden en heeft na wat reparaties zowaar de truck aan de praat gekregen. Alhoewel de ruiten eruit liggen, de cabine en de laadbak volledig verwrongen en vernield zijn, lijkt de motor nog goed. De truck is met een tractor uit het kanaal getrokken en zo teruggereden naar Port-au-Prince, remmend op de handrem. Een lek in de benzinetank werd heel creatief gedicht met een stuk zeep. En zo kroop ik uiteindelijk als laatste die avond in bed, bij de gewonde en gezonde chauffeurs, de gewonde passagier en twee zieken verzorgers.

En nu staat dus een van onze auto’s stil en gaan de distributies langzamer dan verwacht. De gewonden zijn inmiddels thuis. We houden contact, telefonisch en op bezoek. We bidden voor Joel en Sousoun. Ook op bezoek geweest bij een jarige collega. Thuis probeer ik ingewikkelde ‘waarom’ vragen van de kinderen van 3 en 4 jaar te beantwoorden. En ik hoor en zie hoe de 4 jarige voor school van alles uit z’n hoofd moet leren om op te zeggen. Wat een verschil in onderwijssystemen.
Het MCC team is weer uitgebreid met een nieuwe collega; Anne, uit Amerika. Met haar komst ben ik niet langer de jongste.

Volgende week opnieuw op pad voor een seminar; de laatste in deze serie, in Jeremie. Vervolgens twee weken een groep Amerikaanse bezoekers onder m’n hoede. Op dit moment druk bezig om hun komst voor te bereiden. Vergaderingen met Church World Service en SKDE, met wie we samenwerken om huizen van gehandicapten te repareren en gebouwen toegankelijk te maken voor mensen met een handicap. Eerste vergaderpunt: in welke taal vindt de vergadering plaats? Creools, Engels, Spaans, Nederlands, Swahili? We krijgen het voor elkaar om vijf nationaliteiten bijeen te hebben; Haïti, Amerika, Cuba, Kenia en Nederland. Verder moeten er sprekers uitgenodigd worden, een programma gemaakt, maaltijden plannen, coördineren met de plaats waar we gaan werken, enz. De groep die komt zal meehelpen om een kerk toegankelijk te maken voor gehandicapten/mensen in rolstoelen.

En verder blijft het leven als buitenlander in Haïti vol belevenissen. Ik stond op het vliegveld te wachten op Jeroen en Fardau, slechts een half uur in totaal. In dat halve uur tijd kwam eerst een journalist op me af, die probeerde een gesprek met me aan te knopen. Vervolgens een tweede man, die vroeg op welke vlucht ik wachtte en in gesprek belandde met een derde man. De een legde een directe liefdesverklaring af, de ander zei dat hij meer van een indirecte wijze houdt. Nummer een zei daarop dat hij langer was dan nummer twee, wat volgens hem een voordeel was. Soms word ik best moe van al die conversaties en soms doe ik mijn best om er nog iets leuks van te maken. Beide heren vroegen mijn telefoonnummer, maar dat wilde ik niet geven. Dus hebben ze me allebei hun nummer gegeven…

Buiten MCC werkuren bezig met projecten mogelijk gemaakt door giften; herbebossing in Gwo Mon, woningbouw in Duvier. Ook in Duvier is een training gegeven over bouw bestand tegen aardbevingen en orkanen. Daar is men nu dus goed bezig om stevige huizen te bouwen. Er wordt gewerkt!