Landbouw

Voorafgaand aan de onafhankelijkheid van Haïti op 1 januari 1804, hielden de rebellerende slaven een voodoo ceremonie waarbij geesten werden aangeroepen en een pact met de duivel werd gesloten, zo zegt men. Sommigen noemen dit als een van de redenen dat Haïti in de daaropvolgende 210 jaar, tot op de dag van vandaag, onheil over zich heeft uitgeroepen. Feit is dat magie en mystiek een prominente rol blijven spelen in de Haïtiaanse cultuur. Toen mijn collega met drie sterfgevallen van jonge vrouwen geconfronteerd werd in één week tijd, werd ook dat deels aan magie toegeschreven. Ik hoor veel en ik luister, maar het blijft een realiteit die ver van de nuchterheid van Nederland afstaat.

Dinsdag 23 september vertrokken mijn collega en ik in alle vroegte naar het Noordwesten, op bezoek bij onze nieuwe partner ADRUH (Associatie voor Rurale Ontwikkeling van Haïti ) in Lacoma. Toen we aankwamen was er net een vrachtauto materialen aan het lossen voor de bouw van 12 waterreservoirs, een prioriteit voordat het regenseizoen voorbij is. ADRUH is een landbouw organisatie, de voornaamste inkomstenbron en activiteit in de omgeving. Ze hebben een sterk team van agronomen en landbouwtechnici, van wie er twee na een stage bij ADRUH nu voor het door ons gefinancierde programma zijn genomen. De laatste twee namen ons mee naar Bouflèt. Onderweg werd al duidelijk dat de heren een grote motivatie en enthousiasme hebben voor het werk; beide zijn afkomstig uit de omgeving, hebben aan de vakschool van Raymond gestudeerd en willen graag een voorbeeld stellen en bijdragen aan een verbeterde landbouwproductie. In Bouflèt bezochten we drie gezinnen waar voorbereidingen worden getroffen voor de bouw van een waterreservoir. Water is de beperkende factor in dit droge gebied. Elk van de technici werkt met 6 gezinnen; er zullen 12 waterreservoirs gebouwd worden. Bij elk van deze families is eerst een ondergrondse composthoop aangelegd. Een tweede gat is gegraven voor niet organisch afvalmateriaal, wat van tijd tot tijd verbrand wordt. Aangezien er geen afvalverwerkingssysteem is, is dit het beste alternatief om milieuvervuiling en schade aan landbouw en veeteelt te voorkomen.

Bij elk gezin wordt een stuk grond afgeschermd door het planten van heggen om dieren op afstand te houden. Tot nu toe werden er vooral maïs en bonen geplant, aangezien het te droog is voor andere landbouw. Met de aanwezigheid van een waterreservoir kan straks ook groente verbouwd worden; daar zijn ze de grond voor aan het voorbereiden. Ook komt er bij elk gezin een kleine boomkwekerij met fruit- en houtsoorten die op het omheinde stuk land geplant zullen worden. De deelnemers geven zelf aan welke soort bomen ze graag willen planten, terwijl de technici advies geven omtrent de soort die het beste groeit op deze grond en hoe de bomen geplant en verzorgd moeten worden. De gezinnen staan niet alleen in de voorbereidingen; behalve de technici helpen ook de andere leden van de plaatselijke associatie actief mee. In een ander dorp zijn de technici begonnen met het uitleggen aan bewoners wat de werking en het nut is van microkrediet, iets nieuws voor dat dorp.

We brachten de nacht door bij de coördinator van ADRUH en togen de volgende ochtend weer op pad met de technici. Dit keer begonnen we in Giyèt, waar we niet alleen een gezin bezochten waar voorbereidingen plaatsvinden, maar ook iemand die in een eerder project een waterreservoir heeft gebouwd. Een mooi voorbeeld. Een paar muilezels stonden vastgebonden onder de bomen. De uitwerpselen van de dieren dienen als natuurlijke meststof. Een mooi, netjes, afgeschermd stuk grond vol bomen wordt gebruikt als vergaderplaats en ontspanning voor de jeugd. Boompjes groeiden in een kleine kwekerij, bewaterd met water uit het reservoir en een naburig ravijn. Een mooi stuk landbouwgrond bewees het belang van water. Na een derde gezin in Giyèt reden we naar Nan Fig (In de Banaan), waar een reservoir gebouwd zal worden bij een huis op een helling die uitziet tot aan de bergen aan de horizon waarachter de zee ligt. Tot slot gingen we naar Dèyè Mòn (Achter de Bergen), waar we een achttal mensen aantroffen die zich in het zweet werkten onder de brandende zon; ook daar werd een stuk grond klaargemaakt voor een groentetuin.

Het team van ADRUH geeft blijk van een transparante manier van werken, vertrouwen, respect en motivatie, zowel van de kant van de technici als de deelnemers. Een bemoedigend bezoek.
Tegen de middag vingen we de terugreis aan naar Port-au-Prince, eerst gedurig glibberend door de modder tussen Lacoma, Kaphilip en Babpanyol. Het hoeft niet veel te regenen om de weg moeilijk begaanbaar te maken.

De volgende ochtend schoof ik aan bij een vergadering van ACT Alliance; een internationaal netwerk van christelijke organisaties. Met elkaar werken we aan een plan dat geactiveerd kan worden in geval van een noodsituatie; bijvoorbeeld orkaan, droogte, of aardbeving. Vandaar haalde ik een cameraman op om het werk van onze partnerorganisatie SSID te filmen (Sociale Dienst van Dominicaanse Kerken). Eind deze maand vindt de jaarvergadering van ACT Alliance plaats in de Dominicaanse Republiek. De organisaties van Haïti willen daarbij het werk van hun leden presenteren, waaronder de samenwerking van vijf ACT Alliance leden in Boen en Ganthier. In Boen interviewden we de coördinator van het plaatselijke comité en een aantal deelnemers. De eerste had een geit aan een touw bij zich. Deze geit heeft ze ontvangen in het kader van een landbouwproject; de eerste jongen worden aan andere dorpsbewoners gegeven en de rest is voor henzelf. Deze kunnen worden verkocht in geval van financiële nood, of geslacht als toevoeging op de dagelijkse maaltijd.

Een tweede deelneemster vertelde over haar nieuwe huis en het nut van microkrediet, waarmee ze een handel in tweedehands kleren draaiende houdt, die haar helpt in de aankoop van dagelijkse behoeften en betalen van schoolgeld. We troffen een horde spelende kinderen aan bij haar huis; eigen kinderen en buurtkinderen, die zich vermaakten met een stuk touw dat vastgebonden aan een boom dienst deed als schommel. Een derde vrouw nam ons mee naar haar huis; zij woont nog steeds in een tent. Haar man is overleden tijdens de aardbeving en ze bleef achter met zeven kinderen. Ze nam ons eveneens mee naar een stuk grond dat ze pacht; via SSID heeft ze zaden gekregen om maïs, rijst en andere producten te planten. Een deel van de oogst betaalt ze als pacht, de rest gebruikt ze om haar kinderen van voedsel te voorzien en voor de verkoop om zo geld te verdienen voor het betalen van andere dagelijkse behoeften. Een andere man sprak over en toonde ons zijn huis, een nieuw onderkomen waar hij met zijn gezin woont. Dat is van onmeetbaar belang voor mensen die alles kwijtraakten in de aardbeving en geen mogelijkheid zagen om ooit weer hun huis op te bouwen. Wat een opluchting om dan weer een waardig en veilig onderkomen te hebben dat beschermt tegen weer en wind.

Een ander lid van ACT Alliance, MISSEH, heeft een programma in Balan. Aangezien dat niet ver bij Boen vandaan is, ging de cameraman ook daar gelijk naartoe, een onverhard pad in vlak buiten Ganthier. We bezochten een boomkwekerij en spraken met een aantal families die geiten, zaden en bomen hebben ontvangen. Het rommelde echter in de lucht en algauw begon het te regenen, dus we moesten maken dat we wegkwamen voordat de regen ons de weg zou versperren. Nog voordat we bij de doorgaande weg in Ganthier waren, was het pad al in een rivier veranderd en de bodem niet langer zichtbaar. Het stortregende. In Croix-des-Bouquets stonden we stil; regen betekent files. Rond vijven waren we vertrokken uit Balan, maar pas om half tien 's avonds was ik thuis, ondanks de relatief korte afstand.

In het algemeen proberen we ons werk met partners te coördineren met andere financierders. Zo ook met ASR. Ik maakte kennis met Free the Slaves, een organisatie die kiest voor een gemeenschapsmodel; zij gaan naar de bron vanwaar kinderen naar de stad worden gezonden als huishoudelijke hulp/kindslaven. We gaan bekijken op wat voor manier we elkaar kunnen aanvullen in de samenwerking met ASR en op andere gebieden. Kinderbescherming staat niet los van voedselveiligheid of andere programma's.

Na de aardbeving hebben mijn voormalige werkgever MCC en huidige werkgever CWS gezamenlijk een project gefinancierd van reparatie van woningen voor gehandicapten. Nu, een paar jaar later, zullen we een deel van de huizen opnieuw bezoeken, evenals gezinnen die steun hebben ontvangen in de vorm van een handel. Dit om te zien wat voor impact het project heeft gehad, wat voor verandering het teweeg heeft gebracht en hoe het nu is, een aantal jaren later. We zijn begonnen met het opstellen van een vragenlijst en volgende week zullen de bezoeken beginnen.

In november vindt er in Washington DC een conferentie plaats over de woningsituatie in Haïti, aangezien we bijna vijf jaar verder zijn sinds de aardbeving. Ook dit is een gezamenlijke activiteit van MCC en CWS, waarvoor we mensen uit Haïti uitnodigen om naar Washington DC af te reizen. Onze afgevaardigde van Ayiti Kale Je/Haiti Grassroots Watch die onafhankelijk onderzoek hebben gedaan naar huizenprojecten, een journalist, is naar de Amerikaanse ambassade geweest om een visum aan te vragen; de aanvraag is goedgekeurd. De afgevaardigde van SSID wacht nog op een paspoort, aangezien hij onder de categorie Dominicanen valt wiens ouders buiten de Dominicaanse Republiek zijn geboren, waardoor hij na 50 jaar opeens geen nationaliteit meer heeft.

Van deze zelfde collega had ik al lange tijd een uitnodiging staan om eens een weekend naar Santo Domingo te komen, kennis te maken met zijn gezin en mee te gaan naar de kerk waar hij predikant is. Aangezien ik volgende week maandag t/m woensdag een conferentie bij zal wonen in Santo Domingo, leek het een goede gelegenheid om het weekend eraan voorafgaand mee te gaan. Met z'n drieën reden we zo donderdag aan het eind van de dag naar Santo Domingo, waar we om tien uur 's avonds nog mensen op het kantoor van SSID aantroffen. Een half uur later waren in Santo Domingo Norte, waar ik me opnieuw verwonderde over de gastvrijheid waarmee we ontvangen werden.

Dit weekend is er een conferentie gaande van de Templos Bilicos, de kerk waar onze collega predikant is. Vandaar dat hij ons maar mee heeft uitgenodigd in plaats van ons in Santo Domingo achter te laten, dus zo vertrokken we gisteren tegen de middag met z'n negenen in de richting van Santiago, met als eindebestemming Puerto Plata. Een gezellige boel. Zo'n 150 deelnemers van verschillende gemeentes komen bijeen onder het thema 'het belang van de plaatselijke kerk', de zesde jaarlijkse bijeenkomst van hun kerken. Puerto Plata ligt aan de noordkust en is een toeristische bestemming. We verblijven bij Puerto Plata Village, een all-inclusive hotel met allerlei huizen/gebouwen op het terrein voor slaapplaatsen, vergaderzalen, een zwembad, restaurant en het strand vlakbij. De overdaad van onbeperkt eten en drinken is weer een groot contrast. Het land ook; de verschillen tussen beide landen vallen gelijk weer op.

Terwijl de rest van de aanwezigen in de vergaderzaal bijeenkomen, zitten wij aan zee. Het hotel heeft kajaks beschikbaar, dus voor de verandering eens kajakken op zee. Een mooi zandstrand, palmbomen, de bergen van Puerto Plata in de verte. Een tropisch eiland.