Computers Grand Anse, bergen Okade, teamuitje zee

In acht jaar Haïti heb ik al heel wat mensen zien komen en gaan. Ik blijf goed contact houden met mijn voormalige werkgever, MCC. Ook daar komt en gaat het personeel. Het nieuwe directeursechtpaar nodigde me bij hen thuis uit voor een avondmaaltijd. Een sympathiek stel, in een nieuw land begonnen, hier bevallen van hun eerste kind en goede energie meebrengend.

’s Ochtends is het altijd een strijd om door de markt van Fermathe te komen; verkopers staan aan beide kanten op de weg, met prei, tomaat, kool of andere producten, mandenvol, verkeer kan er niet langs. De handelaars geven er de voorkeur aan om op de weg te staan in plaats van op een markt, denkend zo meer te verkopen. Afgelopen week is iedereen echter weggehaald, dus nu is de weg weer meer weg. Op een ochtend was er een boom omgevallen, waarop we een tijdlang stonden te wachten todat er een deel van de boom weggekapt was, breed genoeg om verkeer door te laten. Jongemannen vroegen geld voor hun werk, maar de burgemeester hoorde dat en zei dat de gemeente het al onder controle had.

In augustus op bezoek bij onze beide partners die met kinderen werken. Het was een drukte van belang bij FOPJ in Carrefour Feuilles; 400 kinderen in het zomerkamp. Het netwerk ASR blijft lobbyen voor betere bescherming van kinderrechten, met name kinderen die als ‘huishoudelijke hulp’ elders wonen dan bij hun ouders.

We hadden een tafel en stoelen nodig voor kantoor. De meeste handel vindt hier plaats op of langs de weg en zo ook meubels. Aan de weg Lalue staan tafels, kasten en andere meubelstukken. Mijn collega stapte uit en ging onderhandelen over een prijs. Pas toen die beklonken was, kwam ik in beeld, aangezien de aanwezigheid van een blank persoon de prijs gelijk een stuk doet stijgen. De stoelen achterin de auto, de tafel op het dak gebonden en zo konden we terug naar kantoor. Onderweg werden we aangehouden door de politie, voor een van de vele regelmatige controles.

Via het familiebedrijf van de Greef, genaamd Greefa, hebben we een reeks computers geschonken gekregen, met schermen, toetsenborden en muizen afkomstig van andere gulle gevers. De eerste drie computers hebben als bestemming Grand Anse gekregen en ben ik tijdens een weekend wezen installeren.

De reis naar Grand Anse was zoals gewoonlijk lang en niet zonder slag of stoot. Ik was nog maar in Fermathe toen een truck ons raakte in de drukke markt. Tegen het beschermende ijzerwerk gelukkig, dat duidelijk niet voor niks op de auto zit. Onderweg pikte ik deze en gene op. Het is altijd een plezier om hartelijk ontvangen te worden met kinderarmen die om me heen geslagen worden. Toen ons reisgezelschap compleet was, ging een van de passagiers voor in gebed. Nog tijdens haar gebed werden we voor de tweede keer die dag aangereden, nu van achteren. Gelukkig wederom tegen het ijzerwerk, maar je wordt er nog steeds niet vrolijk van. Er waren een aantal wegen afgesloten rondom Champs Mars, waardoor we een alternatieve route moesten zoeken, met druk verkeer. In Carrefour ook weer veel verkeer. Ondanks vroeg vertrek, waren we pas in de middag in Les Cayes, waar een en ander opgehaald moest worden voordat we verder konden. We stopten in Camp Perin voor een maaltijd, waarbij ik tot twee keer toe een hete peper in m’n banaan met groente en kip voor de kiezen kreeg. Al mijn passagiers maken deel uit van een koor en op het laatste deel van de reis zongen ze een aantal liederen. De omgeving blijf mooi, maar ik was behoorlijk moe tegen de tijd dat we in Pestel aankwamen. Het liep al tegen de avond inmiddels (10.5 uur onderweg) en eigenlijk zouden we nog naar de kerk in Corail, maar uiteindelijk besloten we toch maar niet te gaan, want dat zou nog een aantal uren duren heen en terug.

We installeerden de eerste computer bij de directeur van Lycee Pestel, de middelbare school van Pestel. Een helikopter van de VN vloog iets te laag over de school en heeft het gebouw deels vernield, dus daar kan nog geen computer geïnstalleerd worden. De computer zal gebruikt worden voor het voorbereiden van teksten en examens en om gegevens van lessen en leerlingen digitaal beschikbaar te stellen. De energievoorziening bestaat uit een zonnepaneel. Hoewel informatica deel uitmaakt van het nationaal onderwijscurriculum, stelt de overheid er geen materiaal voor beschikbaar, noch docenten.

Terug bij het huis waar we overnachtten zag ik dat de keuken uit elkaar begint te vallen; grote openingen in de muren van takken. Ik constateerde een nieuwe douche. Later gingen mijn gedachten daar nog eens naar terug; vier palen in de grond, een zeildoek eromheen, een vitrage als ingang, een plank erin om een teil water erop te zetten. Dat staat natuurlijk in geen vergelijking met een betegeld vertrek met een badkuip, doorspoel wc en douchekop, maar wat meer heb je nodig dan een afgeschermde plaats waar water is om je lichaam schoon te schrobben?

De volgende ochtend kregen we een groot bord spaghetti met avocado en gekookte eieren voorgezet. De kippen tokten er lustig op los rondom huis. Daarna vertrokken we naar Corail, waar een conventie plaatsvond van Eglise de Dieu van het district Corail/Pestel. Mooi uitzicht, maar het laatste stuk heel slecht, over vele rotsen. Een klein dorp, Corail, wel met een groot ziekenhuis (hoewel niet volledig en goed ingereicht), een plein/park, straatjes met huizen en veranda’s. We parkeerden bij Eglise de Dieu de Corail, waarachter een school staat. Er waren maar liefst 15 kerken bijeen. We begonnen de conventie gezamenlijk met zang en daarna splitsten we op in groepen; getrouwde vrouwen, jongeren, diakenen, kinderen. Ik werd ingedeeld bij de jongeren groep (toch fijn als je in de dertig nog als jongere beschouwd wordt... ongetrouwd staat gelijk aan jongere), waar het ging over ‘een weerbare/veerkrachtige jeugd onder een wind van tegenslag’. We dachten na over wat ‘jongere’ defineert, wat de rol van jongeren is in de gemeenschap, ook denkend aan ‘samen staan we sterk’ en het probleem van zoveel jongeren die hun dorp en land verlaten. Er werd gesproken over factoren die bijdragen aan weerbaarheid/veerkracht; motivatie, wilskracht, een goed evenwicht in het leven, verschillende voorbeelden van ‘tegenslag’ (problemen, moeites).

Na het ochtendprogramma zaten we bijeen op de veranda van een van de huizen waar de jeugd sliep. Vanaf de veranda is de zee zichtbaar. Zowel de dames en heren zien er keurig uit. Ze kleedden zich om om water te halen en de tonnen te vullen. Terwijl we rijst met zeeschelp (‘conch’) en gebakken banaan zaten te eten, zat een van de jongedames er triest bij. Zij had eindexamen gedaan in Port-au-Prince, maar de docenten waren in staking en hebben niet alle examens gecorrigeerd. Twee van haar vakken waren zonder score teruggekomen. Hier moeten de leerlingen een minimum totaalscore behalen, ongeacht de score per vak. Zonder deze twee vakken was haar score uiteraard te laag, waardoor ze als gezakt is genoteerd. Dat was voor haar zeer ontmoedigend, aangezien het heel goed mogelijk was dat ze geslaagd zou zijn als de twee ontbrekende vakken wel waren gecorrigeerd. De staking in de ziekenhuizen is eindelijk opgeheven, na maar liefst vijf maanden.

De vrouwen en meisjes zaten elkaars haar te doen. Wij gingen een eindje rijden langs de kust van Corail. Ik was stomverbaasd te zien dat de mensen hun huizen bijna in de zee hebben gebouwd, midden tussen de mangroves. Ze hebben enkel een partij stenen in het water gedeponeerd en daarop hun huizen gebouwd. Duidelijk gebrek aan controle. We reden in de richting van Kanpech, even een verkoelende wind zoekend bij een rivier, want het was ontzettend warm. ’s Middags was er een gastspreker en ’s avonds een dienst. De kerk zat stampvol en wij zaten buiten. De predikant had eindelijk even tijd voor ons, dus we gingen gauw de computer installeren, terwijl de dienst al begonnen was. Het was ontzettend warm in zijn kantoor, het zweet brak ons uit. Deze computer gaat gebruikt worden voor de kerk en de school, om documenten voor de kerk voor te bereiden, maar ook leerlingen van de school en jongeren van de kerk zullen de computer kunnen gebruiken om hun computervaardigheden te oefenen. Verder is het de bedoeling dat er een programma geïnstalleerd wordt waarmee de leerlingen hun Engelse luistervaardigheden kunnen oefenen. De kerk en school halen hun stroomvoorziening uit een generator.

Ik nam plaats bij de delegatie van Pestel, nu gekleed in hun blauwe uniformen. Er was maar 1 bankje voor ons allen, dus we zaten op het zitvlak en het schrijfvlak en op een boomstam en stenen en zo. Schriftlezing was Mattheüs 15:1-13, over de dwaze en wijze maagden met hun olielampen. Uiteindelijk werd er buiten een televisiescherm geïnstalleerd zodat we mee konden kijken wat er binnen gebeurde, wat gefilmd werd. Verschillende kerken zongen. Het is moeilijk alles goed mee te krijgen als je buiten zit. Toch was het mooi en goed om er te zijn. In het donker vertrokken we voor het einde van de dienst, aangezien we nog ruim een uur rijden voor de boeg hadden. Na een gekookte banaan en visje kropen we in bed.

De volgende ochtend vroeg weer terug naar Corail, de ongeveer 18 kilometer afleggend in een uur tijd. Roze stenen, prachtige bergen met groene struiken en grijze rotsen en zicht op Cayemites eilanden, dan afdalen naar Coaril aan zee, de laatste 3 kilometer heel slecht, vol grote rotsen.

De dienst was al om zes uur begonnen, met zondagschool. De eigenlijke dienst begon net toen wij aankwamen. De kerk zat stampvol en ook buiten stonden en zaten al veel mensen. Na een poosje wachten, werd er plaats voor ons gemaakt binnen. Ik kreeg een plaatsje naast de cameraman; zo konden de mensen buiten ook meekijken naar binnen, met beeld geprojecteerd op een scherm buiten. Er werd gezongen en gebeden en daarna begon het muzikale programma: liederen gezongen door de diverse aanwezige kerken. Na twee kerken was het de beurt aan de kerk van Pestel/Lafièvre. Het is niet de eerste keer dat ik hen heb horen zingen, maar ik was diep onder de indruk. Het lijkt wel alsof ze steeds beter worden. Ik kreeg letterlijk kippenvel en zat van ‘wauw’. In beide liederen had een jongedame (twee verschillende dames) de leidstem, met de rest van het koor op de achtergrond. Wat een stemmen, ongelooflijk. Ook de tekst heel duidelijk verstaanbaar en mooi. Het tweede lied ook met een geweldig indrukwekkende en zuivere stem, over zonde. Alleen voor die 15 minuten van twee liederen van dit koor was het de reis al waard. Er ging een enthousiast applaus op en de burgemeester van Corail die naast me zat, zei: “Geweldig, zij zouden een CD uit moeten brengen, Eglise de Dieu heeft talent.” Dat kan ik niet anders dan beamen.

Na Lafièvre kwam Corail aan de beurt. In 2012 nam ik deel aan een training van Wozo en een van de trainers had toen zijn gitaar bij zich. Hij is lid van de kerk in Corail, dus kon ik hem eindelijk weer zien en horen spelen.

Aangezien wij diezelfde dag terug zouden reizen naar Port-au-Prince, hadden we afgesproken dat we na het optreden van het koor zouden vertrokken. Ik vroeg dus of we weggingen, maar het antwoord was ‘straks’. Het werd me algauw duidelijk waarom; de predikant kondigde aan dat hij twee bedankkaarten had en de eerste was voor zuster Margot. Dus ik werd naar voren geroepen en de dominee las de kaart voor, afkomstig van l’église de Dieu de Lafièvre. Ik nam de kaart in ontvangst en daarna vertrokken we. De rotsen weer op van de echt bar slechte weg. Vreemd, want het voornaamste ziekenhuis van het gebied is in Corail. Hoe moet een patiënt daar komen over zulke wegen?

De derde computer installeerden we bij een diaken en jeugdleider van Eglise de Dieu de Lafièvre, die ook via zonnepanelen aan energie komt. De computer zal gebruikt worden voor het voorbereiden van documenten van de kerk en ook beschikbaar zijn voor de jeugd om hun computervaardigheden uit te breiden.

Na een maaltijd van gekookte banaan met vis en rijst met bonensaus vertrokken we naar Port-au-Prince. Dit zijn mooie weekenden, met de jeugd van de kerk en die prachtige muziek en natuur en bergen en gastvrijheid. We zijn in een keer doorgereden. Weer 682 kilometer gereden. Ze hielden het onderweg wel pratende, wat een groot verschil maakt. In Port-au-Prince een ieder weer bij huis afgezet. Daarna zelf naar huis, met flinke regen in Fermathe. We hebben een prettig en ontspannen weekend gehad. Ik word altijd hartelijk ontvangen in Pestel en kreeg een zak met sinaasappels, grapefruit en avocado mee naar huis.

Ondanks de hoge temperaturen (35 graden) kreeg ik het voor elkaar om verkouden te worden. Een collega plukte gelijk wat citroenen van de boom naast ons kantoor, voor citroensap met honing...

In augustus en september hebben we veel verjaardagen op kantoor; maar liefst zeven personen in deze twee maanden. Een van hen werkt ’s nachts, dus ontbeten we met hem voordat hij vertrok. Ook buiten het kantoor meerdere verjaardagen, inclusief kinderverjaardagen. Vorige week was het bij een daarvan groot feest, met volop kinderen die me enthousiast om de hals vlogen toen ik eraan kwam. De kinderen werden om tafel gezet, zongen samen, een van hen ging met zijn 9 jaar voor in een gebed dat een volwassene niet beter had kunnen doen, speciaal voor de jarige. Een ander zong een lied. Deze week was het nichtje van de jarige jarig, maar bij haar was het anders; toen ik daar aanklopte en een kus op haar mooie hoofd drukte om haar te feliciteren, was de reactie: oh, is ze vandaag jarig?

Bij de kerkdiensten heeft hier elke week iemand anders de leiding bij het ‘aanbidden’ deel met gezang, Schriftlezing en gebed. Het jongerenkoor trad op, een jongedame zong een lied als dank voor haar slagen, een dokter gaf informatie over een ziekte en riep op dat serieus te nemen in plaats van zelf zogenaamde oplossingen te zoeken. De predikant die elke vierde zondag van de maand preekt, gaf dit keer de microfoon aan zijn vrouw, die sprak over geloof en vervolging. Ze had het eveneens over valse getuigenissen. Soms kunnen mensen inderdaad leugens verspreiden naar of over een ander en iemand daar erg zeer mee doen.

Tijdens een weekend besloten we de omgeving van Aux-Cadets te verkennen, een onverhard pad in vanaf Fort Jacques dat we nog niet kenden, richting de bergen waarop we zicht hebben vanuit Kenscoff/Guibert. Die weg mag met recht slecht genoemd worden; diepe geulen gegraven door de regen, rotsen, stenen, continu in de 1e versnelling en remmend afdalen. Maar een prachtig uitzicht. Wat een land. Een uitzicht dat je doet begrijpen dat Haïti het land van bergen wordt genoemd. Aan de linkerkant de vallei met Port-au-Prince en Mon Kabrit aan de overkant en de bergen die we normaalgesproken van de andere kant zien, achter Pernier. Rechts verscheen ook een prachtig gebergte, kale bergen. Een dorpje in de verte. Het pad met wit gesteente slingerde zich door de bergen, langs een kerk. Bij een kruispunt in Okade/Aux Cadets sloegen we af naar beneden, naar Levout. We volgden de weg net zo ver totdat we bij de rivierbedding kwamen die ook langs Guibert loopt. Lege markstalletjes in de bedding, water in de rivier.

We reden terug omhoog. Mooie gele bloemen, ‘pit’ (lange, groene stekels waravan ik de naam in het Nederlands niet ken). We sloegen nu af de andere kant op, naar Desgourdes. Bij een afslag kozen we het pad dat het meest op een weg leek, maar algauw werd het smaller, ging onder laaghangende takken door, totdat het een eensporig pad werd. Bij een sorghum (gierst) tuin keerden we om, aangezien ons werd gezegd dat we verderop niet meer konden keren. De lucht werd donkergrijs, wat een heel ander beeld gaf nu. Van de scherp afgetekende bergen en vergezichten ging het naar grijs en bewolkt. Wat een indrukwekkende natuur weer, heel mooi. Tegelijkertijd lijken de inwoners van dit gebied vergeten, al valt het onder de gemeente van Pétion-Ville. Ook telefoonbereik is er niet.

Afgelopen week kregen we bezoek van Lutheran World Federation, een andere organisatie die net als wij huizen hebben gebouwd, alleen zij in de vorm van een dorp en wij op individuele grond van de eigenaars. In het kader van een evaluatie van hun programma spraken we over wat er goed gaat en wat er anders moet. Wederom vergadering met het platform voor lobby voor toegang tot een veilig onderkomen, nu om een persbericht en conferentie voor te bereiden in het kader van Wereldhabitatdag op 3 oktober, gecombineerd met de geplande verkiezingen op 9 oktober. Een gesprek met SSID over problemen met leiders in de dorpen waar we werken, die hun positie van macht als dictators verdedigen. Een donateur werkzaam op het gebeid van kinderbescherming liet ons weten dat ze wegens omstandigheden de deuren sluiten. Een van onze andere partners ondergaat momenteel ook problemen en conflicten. Een lunchbijeenkomst met een andere donateur bij Portofino in Pétion-Ville. De buren op kantoor lijken weinig aan ons te denken; tot twee keer toe deze week hebben ze afval verbrand op hun terrein, waarop ons kantoor volledig onder dichte rook stond en we met tranende ogen achter ons bureau zaten.

Vorig weekend is een delegatie van KDRe naar KRCLJ geweest in Lamontay. KDRe hoopt binnenkort een nieuw herbebossingsprogramma op te zetten in de omgeving van Lamontay. Ook in Mayonbe gaat de herbebossing door. We komen regelmatig bijeen als team van KDRe, dat nu uit zes personen bestaat. We zijn dankbaar voor de Rehoboth school in Ridderkerk die een jaar lang mede voor KDRe geld zullen inzamelen.

Voor het eerst in mijn vijf jaar bij Church World Servie hebben we een teamuitje georganiseerd met de staf van CWS plus gezinnen. We hebben maar een klein team; mijn collega Rony met zijn vrouw en hun drie zoons, Roseline met haar man, zoon en dochter, nieuwe collega Anne Carine en ik. In twee auto’s reden we achter elkaar naar Montrouis. Voor twee van de kinderen was het de allereerste keer dat ze Port-au-Prince verlieten en naar zee gingen. Dat leverde dus mooie uitspraken op onderweg: Kijk, een muilezel! Kijk, de zee! Wat is de zee mooi!

Halverwege de middag parkeerden we bij Royal Decameron, het overgenomen Club Indigo dat nu all-inclusive is met ruim 400 kamers. Het enige negatieve: de check-in. Dat duurde maar liefst drie kwartier. Uiteindelijk waren de formulieren ondertekend, alle namen opgeschreven, armband om, kopie van identiteitspapieren. Toen naar onze kamers, die naast elkaar lagen. Mooie grasvelden, opgeknapte gebouwen, een voetbalveld achter onze kamers. We liepen helemaal naar de andere kant van het terrein, naar een restaurant waar buiten maaltijduren eten te krijgen is (snack). Er is een houten vlonder gebouwd boven het water. Het blijft een mooie locatie en heeft toch wel iets ontspannends, aan zee, ook al kan de zee ook erg gevaarlijk zijn. Bootjes op het water, met hun zeilen. Het heldere, mooie water, de bergen, het mooie zandstrand, vele stoelen eraan, het grasveld. Ik liep langs het strand helemaal naar het andere einde, langs een spa/massage/fitness/jacuzzi centrum, langs kano’s en ‘scuba driving’ (interessante spelfout) en een ander restaurant, met zeevruchten (in totaal zijn er drie restaurants) en langs het voetbalveld terug naar onze kamer. Vervolgens gingen we naar zee. De zonsondergang is altijd prachtig mooi op deze locatie, met het eiland La Gonâve, de prachtige ondergaande zon over de zee, mooie kleuren, gouden gloed. Kano’s in het water, die zeevruchten of kokosnoten verkopen.

We waren compleet. De kinderen die voor het eerst aan zee waren, leken eerst bang, maar vonden het later prachtig en wouden steeds verder. De golven sloegen om ons heen, zittend in het water op het zand. Het water is helder en aangenaam. Ik had een van de kleine jongens naast me in zee, een lach op zijn gezicht. Samen werden we door het water omgedraaid. We hebben heerlijk genoten. Het was het eind van de middag, zonder hete zon. De kinderen wilden naar het zwembad, dus toen het donker werd liepen we naar het verlichte (en verwarmde) zwembad. Er is nu een tweede zwembad, bij de snackbar. De kinderen hebben hun eigen pierebad en personeel houdt ze in de gaten. Wat baantjes getrokken in het zwembad en onderling praten. We hebben het aangenaam en prettig gehad, goede sfeer, goede groep, op z’n tijd ook geplaag en grapjes erbij. We hebben de dag goed benut en sloten af met een gezamenlijk maaltijd in het restaurant. Daarna was er een programma/feest op het strand, waar werd gedanst en bewogen op muziek.

De volgende ochtend stond er een uitgebreid ontbijtbuffet in het restaurant, met onvoorstelbare keus. Dubbel in een land met honger en voedselonzekerheid. Na het ontbijt zat ik aan het strand, wachtend op de rest. Zo mooi, een wuifende palmboom aan het gele zand, het eiland afgetekend, de heldere zee. We hebben een groepsfoto gemaakt aan het strand en zijn de hele verdere ochtend in zee gebleven. De oudste van de kinderen (9) klom gedurig op mijn rug zodat hij wat dieper met me mee kon gaan en hij vroeg me hem te leren zwemmen, bewegend met z’n armen en benen. Ook de andere kinderen op hun buik gehouden en mee het water in, alle vijf. In de verte ging een speedboat met een banaan erachter met mensen erop. Kano’s dobberen rondom, zeevruchten en kokosnoten te koop. We vermaakten ons prima en ja, dat is ontspanning. Het was het dubbel en dwars waard. Voor de kinderen, de volwassenen, teambuilding. Het was mooi en goed.

Na het middagmaal liep ik een eindje over het terrein achter het tweede zwembad. Daar is een tennisbaan, basketbal, midgetgolf en verspreid over de velden fitnessapparaten. Ik nam plaats op een ligstoel aan zee, luisterend naar de golven, kijkend naar het water, de bergen, het eiland, het strand. Zo mooi. Toen de rest ook uitgegeten was, zouden we nog even naar het zwembad en dan vertrekken. Dat vertrek werd echter uitgesteld. Een van mijn collega’s meldde dat Arcahaie geblokkeerd was wegens een conflict over de grens tussen Arcahaie en Cabaret. Er was echter een delegatie uit Costa Rica in Decameron, die de voetbalwedstrijd tussen Costa Rica en Haïti bij moest wonen, gespeeld ter voorbereiding op de world cup van 2018. Via de contacten van mijn collega zouden wij in konvooi met de delegatie mee kunnen rijden om zo hopelijk door de blokkade te komen.

In afwachting van ons vertrek, vermaakten we ons nog even in het zwembad. De kinderen in het ondiepe bad, de volwassenen in het diepe bad. Decameron heeft nu personeel voor activiteiten en ons werd gevraagd of we water polo wilden spelen. Dat kenden we niet, maar goed, we waren er wel voor te vinden. En wat hebben we ons vermaakt! We leerden dat je de bal minstens 3 keer over moet gooien in je eigen team voordat je kunt scoren. Er staat een doel op de kant, de heren speelden de rol van keeper en we kregen er wat extra spelers en verdediging bij. Een soort voetbal in het water. Dat valt nog niet mee, want je komt niet snel vooruit in het water. We hebben heerlijk ontspannen en gelachen en genoten. De kinderen werden in de gaten gehouden door een staflid en zij kregen ook een bal om mee te spelen.

Mijn collega kwam melden dat het konvooi zich gereedmaakte voor vertrek, dus na een leuk vermaak kleedden we ons om. Tijdens het wachten op vertrek, zaten we op de schommel en de wipwap. We blijven kinderen... Uiteindelijk vertrokken we om half vijf met een konvooi van drie bussen en een aantal politieauto’s. Wij zaten tussen twee bussen in. Ironisch dat ik als totaal niet voetbalfan bescherming kreeg van een voetbalkonvooi... Eenmaal in Arcaheei stonden we een hele tijd stil. Een lange rij auto’s stond er al geblokkeerd. Uiteindelijk reden we een stuk door, aan de linkerkant van de weg, totdat we weer stilstonden. De weg bleek geblokkeerd te zijn met zeecontainers, die dus eerst weggehaald moesten worden. Na een hele poos reden we verder, bumper aan bumper met de bus voor en achter ons. Een andere auto had zich tussen ons gevoegd, maar werd weggehaald. Toen werd mijn collega echter ook weggehaald en achter de bus geplaatst. Ik zat dus als enige tussen twee bussen in. Ons nummerbord werd genoteerd als ‘horend bij het konvooi’. Langzaam reden we verder, totdat ik een derde bus onze richting uit zag komen. Ik boog me uit het raam om te kunnen horen wat hij tegen de andere buschauffeur zei. Hij was omgedraaid omdat er werd geschoten op de auto’s. Mijn collega draaide ook om en volgde de bus, maar ik zat klem tussen de andere beide bussen. Aangezien het de bussen en de politieauto waren die ons bescherming boden, bleven wij doorrijden zolang zij ook doorgingen. Alleen teruggaan zou bovendien betekenen dat we niet meer door de blokkade terug konden komen. We reden nog een stukje verder en hoorden inderdaad schoten. Ik vroeg mijn passagiers om te bukken. Nog meer schoten volgden en toen draaide de politieauto die voorop reed pardoes om, waarop ook beide bussen rechtsomkeert maakten en ik in het midden. De chauffeurs leken onder druk te staan en reden zo snel mogelijk luid claxonerend terug. Ik zat nog steeds in het midden tussen beide bussen in. Agressief rijden want vele auto’s, vrachtauto’s en busjes probeerden zich tussen ons te wurmen. Ik moest dus pal aan de bumper van de bus voor me blijven hangen en andere auto’s er tussenuit houden, terwijl de bus achter ons pal aan mijn bumper zat. Zo reden we door een meute wachtende auto’s terug, mensen rennend om ons heen.

Toen we een eind verder waren, werden we gestopt en moesten wij voor de bussen rijden, maar er klommen twee mannen op onze achterbumper, dus even later stopte ik om ze af te laten stappen. De bussen reden zonder ons verder. Ik haalde ze algauw weer bij, maar voor het zover was, kwamen we weer achter mijn collega terecht dus toen waren we weer bij elkaar. Ik voelde me vooral heel triest en verdrietig. Dit is wat het negatieve imago van Haïti bevestigt en versterkt. De delegatie van Costa Rica onthoudt niet het mooie Decameron, maar het feit dat ze niet bij de voetbalwedstrijd konden komen door blokkades en schoten. Ondanks hun afwezigheid heeft Costa Rica Haïti echter wel verslagen... Waar gaan we nu naartoe? vroegen mijn collega’s. We besloten naar Saint Marc te rijden om dan de volgende dag via een andere route alsnog naar Port-au-Prince terug te keren. Om acht uur waren we in Saint Marc. Dat is wat je noemt ‘onvoorzien’...

De volgende dag waren we al vroeg weer op pad. We reden naar Desarmes, langs de rijstvelden en de mooie bergen. Na een ontbijt van spaghetti of gekookte banaan reden we verder langs de rivier Artibonite naar Saut d’Eau. We maakten van de onvoorziene wending van gebeurtenissen gebruik om de waterval van Saut d’Eau te bezoeken, waarbij ik in mijn eentje als buitenlander maar liefst net zoveel moest betalen als de andere tien samen. Dat ging tegen mijn principes in, maar de rest wou niet naar binnen zonder mij. Dus gezamenlijk daalden we de traptreden af naar onderaan de waterval. Het was mooi om het enthousiasme te zien van jong en oud, aangezien het voor 9 van de 10 de eerste keer was dat ze een waterval bezochten. De schoenen gingen uit en ze klommen de rotsen op in het water. Ze genoten, dat was duidelijk. Een nieuw fenomeen, een natuurverschijnsel dat ze nog niet kenden. We hebben een hele mooie tijd gehad aan zee en ondanks de droevige ervaring op de terugreis mag dat de pret niet drukken. De kinderen vatten het gelukkig positief op, die constateerden enkel toen we bij het hotel in Saint Marc aankwamen ‘dit is niet thuis’ en zeiden bij thuiskomst: wat mooi dat we zoveel verschillende plaatsen hebben bezocht!

We staken de bergen over naar Titanyen, totdat de zee weer in zicht kwam. Haïti is en blijft een schitterend mooi land. Eenmaal in Port-au-Prince een ieder weer thuis afgezet. Ik kwam rood verbrand thuis en ben nu nog aan het vervellen. De familie poes trof ik in goede gezondheid aan. Mijn poes is weer bevallen, op 28 augustus. Als locatie koos ze dit keer mijn boekenkastje, waarop ik dus maar de boeken verwijderd heb en een handdoek erin gelegd heb om een huisje voor de familie van vier te creëren... Het lijkt mooi, Krich die d’r kleintjes in de bek neemt om ze terug in het kastje te leggen als ze eruit rollen en niet terug kunnen komen, of haar pootjes om hen heen slaat en tegen hun kopjes kroelt.

Elk land heeft z’n problemen. En ja, ook hier zien en horen we veel, des te meer aangezien ik elke dag in en nabij de hoofdstad ben. Een dode langs de weg hier in Kenscoff, die voor het tribunaal werkte en soms op gewelddadige wijze mensen arresteerde, wat hem zijn leven heeft gekost. De zus van een vriend werd beroofd toen ze op klaarlichte dag van de kerk naar huis liep. Op de weg van Pétion-Ville naar Fermathe lagen/zaten drie mensen aan de kant van de weg, een auto met z’n neus in de muur geboord, een motor ernaast op de grond. In Kenscoff was een Canter/laadwagen achteruit een helling opgedenderd. Op Montagne Noir is een auto over een geul gevlogen en met z’n snoet in de struiken beland. Dan heeft hij nog geluk gehad, want een paar meter verderop is een afgrond. De ingenieur van SSID kreeg de schrik van zij leven toen hij ’s ochtends vroeg wakker werd en constateerde dat een laptop, telefoons, ventilator en schoenen gestolen waren, terwijl alle deuren en ramen dicht en op slot zaten. Ook bij twee buurwoningen was ingebroken. Dat zijn vreemde diefstallen. Er gaan eveneens verhalen over geld dat gestolen wordt zonder dat de dief het aanraakt. Zelfs in het huis in Pestel waar ik regelmatig te gast ben, was ingebroken, van servies tot ondergoed. Wat gebeurt er met ons mensen dat we zomaar nemen wat niet van ons is? Nabij Fort Jacques is iemand die betrapt werd op het stelen van uien (en al vaker had gestolen van de akkers) gemarteld en gedood door omwonenden. Het recht wordt in eigen handen genomen, wraak. Het lichaam van een andere man die vermoord werd aangetroffen, bleef twee dagen op dezelfde plaats liggen. Toen de kinderen uiteindelijk hun vader begroeven, werden ze een paar dagen later gearresteerd; volgens de politie hadden ze het recht niet om het lichaam van hun vader weg te halen en te begraven. Het verkeer is agressief, chauffeurs doen waar ze zin in hebben, gooien de auto ervoor, komen op de weghelft van de tegenligger en kijken je nog lelijk aan ook.

In mijn verhalen probeer ik een gebalanceerd beeld te gevan van Haïti. Het nieuws dat andere landen bereikt over Haïti is vaak alleen maar negatief. Ja, er gebeuren ongelukken en overvallen, maar elk land kent criminaliteit, helaas. Het negatieve blijft vaak meer hangen dan het positieve. Laten we niet vergeten ook te kijken en luisteren naar het mooie, niet alleen hier in Haïti, maar overal op deze aardbol.

Zondag luisterde ik de dienst van Drogeham mee. Ondanks dat er momenteel geen eigen predikant is en ik al jarenlang weg ben, blijft de gemeente in gebed aan Haïti denken. Wat een steun. Aansluitend naar de kerk op loopafstand, hier in Guibert. Mooi om te zien dat jongelui de ‘worship’ leiden, mooi gezongen en goede muzikale begeleiding. De schoolkinderen en docenten werden naar voren geroepen om een zegenbede voor het nieuwe schooljaar. Zelfs bij Decameron had ik een kort gesprek over Gods volk, met schoonmakers die ik in een toiletruimte aantrof en die het hadden over het uitverkoren volk Israël en andere volkeren. Een bijzonder voorbeeld van hoe mooi en open het geloof ter sprake kan komen.

’s Middags ging ik op bezoek bij mijn petekind en haar moeder en zusje. Ik werd enthousiast ontvangen en kreeg de haarlinten en broodtrommels te zien die klaarliggen voor het nieuwe schooljaar. Hun neefje kwam op bezoek en groette me ook enthousiast. Het was fijn er te zijn, een gemoedelijke middag.