Voedselveiligheid

De scholen zijn weer begonnen, met een maand vertraging; maandag 1 oktober kleurden de straten weer vol schooluniformen en stond het verkeer weer vast met de vele leerlingen reizend per taptap. Onze zomer logés zijn weer naar huis en ook een van mijn huisgenoten heeft haar school weer opgepakt, nieuwe schooluniformen genaaid door onze buurvrouw.

Op kantoor hebben we enkele dagen zonder stroom gezeten. Dat is thuis vervelend, maar op een kantoor is het helemaal lastig. We hebben een elektriciën erbij gehaald en die ontdekte uiteindelijk dat het probleem van de elektriciteitsmast kwam; er zat een draadje los. Als we daarmee op het elektriciteitsbedrijf van de staat hadden gewacht (EDH; Elektriciteit van Haïti), dan hadden we lang kunnen wachten.

Nu ik een collega heb in het Haïti kantoor, kan ik wat afspraken en werk overdoen. We proberen onze kantoorgenoot Wozo te koppelen aan onze partners en kijken of daar een samenwerking mogelijk is. Verder de nodige bijeenkomsten, vergaderingen, een sollicitatiegesprek, etc.

Zaterdag 13 oktober hertrouwde de predikant van Eglise de Dieu de Boulard. Zijn vrouw is overleden tijdens de aardbeving. Ik kon niet bij de trouwerij zijn, want die dag vertrok ik naar Guatemala. Samen met mijn collega ging ik ‘s ochtends eerst nog langs een artiestenmarkt georganiseerd door SCH, waar gehandicapte artiesten hun werk tentoonstelden; pottenbakkerswerk, schilderijen, sieraden, naaiwerk, etc. Toen door naar het vliegveld. Via Miami vloog ik naar Guatemala stad, waar ik ‘s avonds werd opgewacht door een collega die net een half uur eerder dan ik was aangekomen, plus drie medewerkers van onze partners in Guatemala. We werden naar het Airport Hotel gebracht, vlakbij het vliegveld zoals de naam doet vermoeden.

De volgende ochtend begon een week van ontbijt en avondeten met eieren, bruine bonen en zoete bakbananen/plantanen, de standaard maaltijd hier. We begonnen de dag rustig, in gesprek met z’n tweeën. Gedurende de dag kwamen onze collega’s uit Argentinië en Amerika aan, plus een delegatie uit Nicaragua en Honduras. Ik dacht een eindje te gaan wandelen, maar dat werd me afgeraden in verband met onveiligheid van de stad. In plaats daarvan heb ik de stad maar vanaf het dakterras bekeken. De woningbouw is hier evenals in Haïti met betonblokken. De hoofdstad kent hoogbouw, ook hier watertanken op de woningen, de was hing op de daken te drogen, en ook hier de stad omringd door bergen.

Toen de rest was aangekomen, aten we samen om vervolgens een rondrit door de stad te maken. We bezochten het paleis en de kathedraal in het oude stadscentrum. Wat is de wereld toch een wonderlijke plaats, met al haar landen, volken, culturen, gewoonten en talen. Hier veel Maya klederdracht, maar ook grote winkelcentra zoals in Amerika, en onveiligheid; ontvoeringen, geweld. ’s Avonds een introductie bijeenkomst, voorstelronde, doornemen agenda, gebed. Hoewel ik die avond nog van een warme douche kon genieten, voor mij een luxe, kwam er de volgende ochtend geen water uit de kraan. De tank was leeg. Geen wonder met zoveel gasten.

We reden met z’n allen naar Hotel Pan America voor een persconferentie. Het doel van ons bezoek hier is het bijwonen van een uitwisseling tussen de Centraal Amerikaanse landen Guatemala, Nicaragua en Honduras, plus het bezoeken van het werk van de partners van Church World Service hier en het leren daarvan voor het werk dat wij in andere landen doen. Het thema is voedselveiligheid. Daar ging ook de persconferentie over. Verschillende vertegenwoordigers van de drie landen spraken over welbekende problemen, die ook in Haïti spelen; landbouw beïnvloed door geen regen, hoge rente percentages voor leningen die mensen hun huizen en grond doen verliezen.

Na de persconferentie laadden we de bagage in om naar Totonicapán te reizen, een uur of 4, 5 rijden. Een bekende route; in 2009 heb ik een aantal weken in Quetzaltenango doorgebracht, niet ver bij Totonicapán vandaan. De weg is sindsdien opnieuw geasfalteerd en leidt door een mooie omgeving; veel bomen in de bergen hier, in de verte het bekende meer van Atitlan, vulkanen. We reden in een busje plus twee auto’s. Wij stopten ergens om water te halen en raakten daardoor de rest kwijt, die verderop aan de kant van de weg op ons stond te wachten. Toen we later stopten voor de lunch, vroegen ze of we de aardbeving ook hadden gevoeld. Aardbeving?! Doordat wij reden hadden wij het niet gevoeld. Zij wel, aangezien zij op dat moment stilstonden en op ons wachtten. Ik vroeg maar even of er veel aardbevingen voorkomen en hoe dat zit met de woningbouw, aangezien ik ook hoogbouw had gezien. Onze Guatemalteekse partner vertelde dat er best regelmatig aardbevingen voorkomen (deze was 4 op de schaal van Richter zei hij), maar sinds een zware aardbeving in 1976 veel schade heeft aangericht en duizenden mensen gedood, worden de huizen op een andere manier gebouwd, zodat ze kunnen weerstaan aan de aardbevingen. Hopelijk gebeurt dat ook in Haïti.
Aan het eind van de middag kwamen we aan bij Hotel Hacienda Grande, in de buurt van het kruispunt Cuatro Caminos (Vier Wegen), Totonicapán. Daar zitten we te bibberen van de kou; het is fris hier hoog in de bergen.

Dinsdagochtend togen we met z’n allen (een gezelschap inmiddels uitgegroeid tot 21 personen) naar het centrum van Totonicapán. Een mooie kathedraal en theater staan aan het stadsplein Miguel. We liepen naar het plein tegenover het gemeentehuis, waar een zwarte vlag halfstok hing en een standbeeld gehuld was in een eveneens zwarte toga. Kransen lagen rondom het beeld. Op dit plein zijn 4 oktober mensen omgekomen in wat een vreedzame demonstratie had moeten zijn van de oorspronkelijke bevolking. Dit bloedbad heeft vele vragen opgeroepen. Wij kwamen er 12 dagen later; het gebeurde zat nog vers in het geheugen. Wat doen wij mensen elkaar toch vreselijke dingen aan, in heel de wereld. Waar zijn we mee bezig? Guatemala is zo’n prachtig land, maar de onveiligheid maakt het ook een heel moeilijk land.

We liepen een ronde over de markt, waar behalve de traditionele, gekleurde stoffen ook allerlei etenswaar wordt aangeboden; bananen, tomaten, verse kruiden, vlees, vis, enz. Vandaar liepen we naar het theater, een mooi gebouw. Hier vond een forum plaats over voedselveiligheid. Dit in het kader van deze dag, 16 oktober, die is uitgeroepen als internationale dag voor de voedselveiligheid. Het forum werd begonnen met een minuut stilte voor de gevallen ‘martelaars’ van 4 oktober. Vervolgens werd de Guatemalteekse vlag binnengedragen en het nationale volkslied gezongen. Onder de aanwezigen veel vrouwen uit de Maya gemeenschappen in de omgeving, hun jonge kinderen aan de hand of op hun rug gebonden.

Diverse sprekers kwamen aan het woord, die elk een ander perspectief boden op het probleem van ondervoeding van kinderen onder de 5 jaar in de omgeving van Totonicapán. Er werd een algemeen beeld gegeven over de situatie in Guatemala, vertegenwoordigers van het Ministerie van gezondheid kwamen aan het woord. Schrikbarende statistieken; maar liefst 82.2% van kinderen onder de 5 jaar in Totonicapán leidt aan chronische ondervoeding, het hoogste percentage van het hele land. Iemand anders sprak over een overheidsplan om de honger en ondervoeding tegen te gaan, ‘pact nul honger’ genaamd, dat gedurende 1000 dagen zal worden uitgevoerd. Een ander sprak over werkgelegenheid en twee Maya vrouwen spraken over voedselveiligheid gebaseerd op duurzame landbouw in deze streken. Tot slot kwamen ook de delegaties uit Nicaragua en Honduras aan het woord. Een eerste stap in samenwerking, ook tussen de overheid en organisaties, om een belangrijk vraagstuk aan te pakken.

We reden terug naar het hotel, waar we na een late lunch begonnen met de regionale PRESSAN vergadering. De aanwezige organisaties plus Church World Service maken samen deel uit van PRESSAN. De vergadering werd geopend met devotie, gevolgd door presentaties door alle aanwezige organisaties over hun programma’s. De meeste zijn werkzaam op het platteland, ver van de hoofdstad verwijderd, net als wij in het Noordwesten van Haïti. Interessant om te leren van andere organisaties in de regio die met soortgelijke problemen kampen, hoewel de situatie in Haïti toch meer complex lijkt te zijn en extra worstelt door een zwakke overheid.

Vandaag begonnen we gezamenlijk met devotie; we lazen een Bijbelgedeelte, dachten na over hoe de mens vaak alles alleen wil doen en onafhankelijk zijn (‘ik kan het zelf wel’), zongen een lied en eindigden met gebed. Daarna bleef een deel van de groep ter plaatse voor de PRESSAN vergadering, terwijl een ander deel op pad ging om projecten te bezoeken. We bezochten een gebied genaamd Casa Blanca. De route was weer schitterend mooi, door prachtig gebergte. We bezochten vier gemeenschappen waar een partner van Church World Service projecten uitvoert op het gebied van voedselveiligheid. Het eerste gezin heeft kippen en een kas waar tomaten groeien. Ook wordt in de maïsvelden een andere plant meegeplant voor de waterregeling. Maïs groeit hier veel en in allerlei soorten; het wordt gebruikt om tortillas te maken, onderdeel van de dagelijkse maaltijd. Een ander gezin in een tweede gemeenschap heeft eveneens een kas voor tomaten. We bezochten ook hun moestuin/landbouwgrond. Elk land heeft z’n eigen specifieke groenten en vruchten. Een donkere kleur maïs, een vrucht die geen van ons thuis kon brengen maar smaakte naar een soort zure appel. Op onze derde bestemming werden we opgewacht door een groep vrouwen (en kinderen), waar zowaar vertaling aan te pas kwam, aangezien deze groep Quiche sprak, een van de andere 23 officiële talen van Guatemala. Vertaling van Quiche naar Spaans dus. De vrouwen vertelden hoe het project hun capaciteiten doet toenemen, hoe het helpt met het planten in hun tuinen en eveneens lieten ze ons een boomkwekerij zien. Deze bomen worden op hun individuele stukken land geplant. In dit gebied worden veel bomen gekapt, vandaar de herbebossing. Daarnaast hebben ze kippen en konijnen, eveneens onderdeel van het project. Ook bij de vierde gemeenschap wachtte ons een groep vrouwen en kinderen op. Het project stelt ze in staat om o.a. bloemkool te planten, moestuinen te hebben, kippen en konijnen te fokken, wat geld te sparen om suiker en andere benodigdheden te kopen, groenten in hun eigen gemeenschap te kopen in plaats van in Totonicapán, en hun capaciteiten te vergroten. Dit laatste op het gebied van gelijke rechten tussen mannen en vrouwen, handel, risico’s, voedseladvies, etc. We bezochten ook hier een kas waar tomaten gegroeid worden voor eigen gebruik en voor verkoop.

Toen we aan het eind van de middag terugkwamen bij het hotel, konden we daar aanschuiven bij de vergadering. Gisteren presenteerden de andere partners hun programma’s en vandaag was de beurt aan het CWS team; programma’s in Haïti, programma van kinderen in Latijns Amerika, en tot slot het programma in de Chacho, een gebied in Argentinië, Paraguay en Bolivia. Een interessant gezelschap uit diverse landen in de regio, waarbij we mogen leren van elkaars problemen en aanpak op het gebied van voedselveiligheid en eveneens op andere gebieden.