Vrede

Vrede. Dat was het thema van het MCC team uitje dit jaar. Met elkaar hebben we 3 dagen doorgebracht bij Club Indigo, een strandverblijf in de buurt van Montrouis, zo’n 2 uur rijden vanaf Port-au-Prince. In colonne reden we achter elkaar aan, wij vanuit Port-au-Prince en de rest van het team vanuit Dezam. Voor het eerst sinds de orkanen van augustus 2008 is de brug bij Montrouis weer begaanbaar. Vrede, het leek zowaar even te bestaan. Heerlijk onbezorgd genieten gedurende drie dagen, omringd door collega’s en hun families; 54 personen in totaal. Het deed me enorm goed om te zien hoe er schaterlachen op de gezichten van mijn collega’s en hun gezinnen verschenen, hoe we plezier hadden met elkaar in de zee, op het strand, in het zwembad, op het voetbalveld, aan tafel. Tijdens een eigen dienst op het strand dachten we na over het thema vrede. De vrouw van een collega leerde ons een lied over vrede, ik hield een overdenking en ging voor in gebed, de man van een andere collega hield een meditatie. Vrede; het doordringt alle aspecten van het leven. Vaak laten we innerlijke vrede afhangen van uiterlijke omstandigheden, van de situatie waarin we ons bevinden. Drie dagen Club Indigo kan ons op dat moment een vreedzaam gevoel geven, maar het is niet blijvend. Echte vrede moet van binnenuit komen en niet van omstandigheden afhangen. Makkelijker gezegd dan gedaan. Vrede in de mens, vrede met de mens, vrede met God.
Tijdens ons verblijf in Club Indigo leek het even alsof er geen armoede bestaat in dit land. Even, totdat er een zanger kwam optreden die zong over de situatie in Haïti. En totdat ik werd gewezen op de minister van binnenlandse zaken, die vlakbij stond. Politiek gezien is er weinig vrede momenteel. Vorige week is de minister president van Haïti afgetreden, evenals het voltallige kabinet. Het lijkt erop dat de aanleiding een persoonlijk geschil is tussen de president, Rene Preval, en de minister president. Dit alles gebeurt net op het moment dat een groep buitenlandse investeerders overwoog om naar Haïti te komen. We wachten af.
Het was een weekend van zingen op het zand, zitten op het strand, zwemmen in zee en zwembad (alhoewel weinig Haïtianen daadwerkelijk kunnen zwemmen), wandelen langs de zee, opdrukken op het gras voor straf na een doelpunt bij het voetballen, genieten van de prachtige zonsondergang, al dobberend in het zeewater, de contouren van de bergen donker wordend, het zweet van het voetballen van ons afspoelend. Er waren veel kinderen, van wie ik er telkens wel een paar op sleeptouw had, hetzij op m’n rug in het water, hetzij aan de hand op het strand. Op een heel andere manier bij elkaar dan enkel in onze werkzaamheden.

Toen ik thuis kwam van ons uitje naar Club Indigo, lag er een brief op me te wachten die door iemand was afgegeven. Een buurtbewoner had die gebracht. De inhoud van de brief bracht me weer terug in de werkelijkheid. De schrijver vroeg me of ik hem aan een baan kon helpen. Die vraag krijg ik vaak van mensen die me aanspreken als ik aan de wandel ben. Een brief is iets nieuws. Ik probeer me voor te stellen hoe het zou zijn als ik als Nederlander in Nederland een buitenlander die in de minderheid is zou vragen om me aan werk te helpen omdat ik weet dat hij meer macht heeft dan ik, al is het mijn vaderland. Vrede?

’s Ochtends als ik mijn huis verlaat, staan mijn buren buiten te douchen met een teil water. Hun kleine woning bevat geen badkamer. Vrede?

Wat het werk betreft heb ik de laatste twee partneroganisaties van MCC bezocht om te praten over hulpmaterialen. De ene organisatie, FOPJ, richt zich op het geven van onderwijs aan kinderen die als huishoudelijke sloof worden gebruikt en bij families wonen die niet hun eigen gezinnen zijn. Ze staan als eerste op, gaan als laatste naar bed, moeten alle huishoudelijke taken verrichten, krijgen nauwelijks eten en hebben weinig kans om naar school te gaan. Een uitdagende taak dus voor FOPJ. De andere organisatie, SKDE, werkt voornamelijk via kerken en locale organisaties. Verder een vergadering gehad van het MCC Port-au-Prince team en een vergadering met de partners van Défi Michée, zoals gebruikelijk eens in de zoveel tijd. Daarnaast weer een seminar bijgewoond van Tearfund, wat vier keer per jaar gebeurt. Dit keer was het onderwerp advocacy (pleiten), waar we gedurende vier dagen nader over spraken, mede in het licht van kwetsbaarheid en risico’s omtrent natuurrampen.

Ik bracht een weekend door bij een collega die diverse epilepsieaanvallen heeft gehad en door gewijzigde medicijnen niet alleen kan zijn. Hoewel ziekte natuurlijk zorgwekkend is, brengt het mensen tegelijk dichterbij elkaar en kan het positief uitwerken, zo zei ook zij zelf, evenals een andere collega die nog steeds te kampen heeft met de gevolgen van buiktyfus.

We hadden tijdelijk weer een vol gastenverblijf bij MCC, door het bezoek van een groep Amerikanen afkomstig uit diverse gemeentes van de Church of the Brethren. Dit kerkgenootschap financiert de bouw van enkele tientallen woningen in Gonaïves, waaraan ik inmiddels twee evaluatiebezoeken gebracht heb. Aan mij de taak om de groep te ontvangen. Ze hadden een bezoek aan Fond Cheval op de planning staan, waar 41 woningen en een kerk gebouwd zijn door hun kerkgenootschap gefinancierd. Ik werd uitgenodigd om mee te gaan naar de inauguratie van de kerk en tevens op te treden als chauffeur van een van de drie auto’s. De kerk is een keurig, klein gebouw. Tijdens de ceremonie kwamen er vele sprekers aan het woord, werd er een kind gepresenteerd en opgedragen aan God, gedankt en geloofd, gezongen door solo zangers en een koor, plaatsgemaakt voor de gasten. De kerk kon alle mensen niet herbergen. Het beste probleem dat een kerk kan hebben, merkte iemand op. Na afloop bezochten we de oude ‘kerk’; boomstammen dienend als bankjes onder een afdak van de bladeren van een kokosboom. Er ontstond spontaan een tweede ‘zangdienst’ in deze oude ‘kerk’. Vervolgens bleken we aan de wandel te gaan. Fond Cheval ligt ergens in de bergen, de woningen her en der verspreid, een smal pad vol rotsen en stenen, dat uiteindelijk enkel nog te voet begaanbaar is. De materialen voor de woningen zijn van verre op hoofd en schouders gedragen tijdens de bouw. Ik genoot van de imposante bergen, de prachtige natuur, gele bloemen, grote vruchten. Voor de bewoners echter betekent het ver verwijderd zijn van scholen en klinieken. Een van de mensen demonstreerde ons hoe ze maïs vermalen, met een eigen gemaakte handmolen. Bij een van de huizen die herbouwd zijn door Brethren Disaster Ministries lag een 15 jarige jongen op een mat buiten. Hij blijkt al bijna een jaar ziek te zijn. De medicijnen helpen niks, hij gaat alleen maar achteruit. Soms krijg ik kippenvel in dit tropische land. Kippenvel van machteloosheid, van verdriet, van zo graag willen helpen omdat het vaak gaat om behandelbare ziektes. We schaarden ons om de jongen heen en baden om zijn genezing.

Laatst mailde ik iemand een gedachtegang over mijn verblijf hier in Haïti. Een deel ervan wil ik hier met jullie delen. Ik blijf veel nadenken over alle armoede en ellende, dat laat me niet los. Vaak vraag ik me af of mijn aanwezigheid hier in Haïti wel iets goeds doet, of meer in het algemeen de aanwezigheid van buitenlanders. Mij doet het veel goed en ik leer ontzettend veel en ontmoet geweldige mensen en geniet van de prachtige natuur en van vele andere dingen. Maar is het voor Haïti ook goed dat ik hier ben? Maakt het daadwerkelijk een verschil? Al die verhalen die mensen me vertellen. Je kunt je er niks bij voorstellen om je kind geen eten te kunnen geven, of niet met hem naar de dokter te kunnen, of geen huis te hebben, of geen auto, of dat ze niet naar school zouden kunnen of geen schoon drinkwater hebben. Al woon ik nu hier in Haïti, ik zal niet de zorgen en noden kennen van mijn Haïtiaanse medemens. Ja, ik weet ervan, maar ik ken ze niet uit eigen ervaring. Ik heb geen zorgen over een woning, over genoeg eten en drinken, dokterskosten, etc. Niet alleen dat, maar ook kan ik in principe op elk willekeurig moment dat ik wil al deze armoede en worstelingen en corruptie achter me laten en teruggaan naar het ‘zorgeloze’ bestaan in Nederland (met ‘zorgeloos’ als in de zin van basisbehoeften; natuurlijk zijn daar wel weer andere zorgen).
Zoals al eerder gezegd: ontwikkelingswerk is complex. Het zou niet zo moeten zijn, zei een collega laatst nog tegen me, maar het is de waarheid. Soms denk je goed te doen, terwijl je juist dingen kapot maakt. Tegelijk maak ik ook een persoonlijke ontwikkeling door. Ik word met mezelf geconfronteerd, hier in dit totaal andere land, in een totaal andere cultuur, waar ik op een strand sta te spreken en lezen uit een Bijbel in een taal die ik de eerste 24 jaar van mijn leven niet sprak, bij een ‘familie’ mensen die ik de eerste 24 jaar van mijn leven niet kende, die tegen dingen aanlopen die voor mij de eerste 24 jaar van mijn leven zo vanzelfsprekend leken. Ik heb best wel eens slapeloze nachten. En dan schrijf ik dit alles op een website die door ieder Nederlands sprekend individu gelezen kan worden. Je kwetsbaar opstellen, het is zo moeilijk.