Zaterdag in Cabaret

Het is vandaag zaterdag 18 juli. Weekend, zomervakantie? Niet echt. Het 4e weekend op rij dat ik doorwerk. Eigenlijk had ik andere plannen voor mijn zaterdag, maar UMCOR had CWS en onze partner SSID gevraagd of wij hen willen begeleiden in het voor hen nieuwe proces van huizenbouw voor individuele gezinnen in Cabaret, gezien de ervaring van CWS en SSID in gemeenschapsontwikkeling en huizenbouw met gezinnen in Ganthier en Boen. Op naar Cabaret dus, ten noorden van Port-au-Prince.

We bezochten eerst een basisschool in aanbouw, gefinancierd door UMCOR; een solide gebouw met 6 lokalen verdeeld over de begane grond en een verdieping, plus in vrolijke kleuren geschilderde sanitaire voorzieningen. Een voor mij nieuwe bouwstijl: geen betonblokken, maar volledig in beton gestort.

Vervolgens spraken we een eerste gezin, een van de 25 die tot nu toe door UMCOR geselecteerd zijn om in aanmerking te komen voor een nieuwe woning. De eigenares van het stuk grond legde ons uit dat haar huurhuis instortte tijdens de aardbeving. Daarna trok ze tijdelijk in bij een neef en vervolgens zette ze een onderkomen van zeildoeken op haar stuk grond. Nu huurt UMCOR tijdelijk een huis voor haar en haar 3 kinderen. Haar man voorzag in een inkomen van akkerbouw, maar toen hij 3 jaar geleden stierf, moest de grond verkocht worden om de kosten van de begrafenis te betalen. Haar kinderen gaan niet naar school. In al onze programma's is deelname van de mensen zelf van groot belang. Ook huizen worden niet voor, maar met de gezinnen gebouwd. Deze vrouw zei na enig nadenken dat ze water kan bijdragen, stenen, en haar zoon kan helpen in het werk, met beton mixen en andere taken. Ze leeft van een kleine handel in peper, citroen, sinaasappels, uien, etc.

We liepen verder de kale hellingen op, waar de warme zon in rap tempo mijn blanke huid rood kleurde. Blij met wat schaduw namen we plaats op een stapel rotsen/stenen onder een boom naast een golfplaten woning. We spraken met de eigenaar en bewoner ervan, die samen met zijn vrouw, hun vijf kinderen en een broer in dit onderkomen woont. De stenen liggen al 2 jaar op de grond, in de hoop om ooit een huis te bouwen. De kleine handel bij huis en de akkerbouw van bananen, maniok en zoete aardappelen zorgen voor een maandelijks inkomen van zo'n 65 euro. Aangezien de akkerbouw niet op eigen land is, moet de helft ingeleverd worden aan de eigenaar. Van de 5 kinderen gaat alleen de oudste naar school; 15 jaar is ze. Soms deelt ze iets van wat ze leert met haar broers en zussen van 12, 13 en 14 jaar, die nog nooit een stap in school gezet hebben. Het is schrijnend duidelijk dat dit gezin echt niet meer kan doen dan water bijdragen, de stenen die al op hun erf liggen, plus arbeid. Verbijsterd loop ik verder. Ik ben gewend aan de situatie in het Noordwesten van het land, een geïsoleerd, afgelegen gebied, maar dit is Cabaret, een uurtje verwijderd van Port-au-Prince. Ik wist niet dat de situatie ook hier zo nijpend is. Deze mensen verdienen een huis, en een manier om in hun inkomen te voorzien. Deze kinderen verdienen het om naar school te gaan.

De derde persoon die we bezoeken is een alleenstaande moeder van 4 kinderen. Ze is de was aan het doen, met water die ze koopt bij een pomp. Het is zomer in Nederland; een mooie gelegenheid om met water te spelen, een zwembad in de tuin misschien. Geniet van het voorrecht van die beschikbaarheid tot water. Het is absoluut geen vanzelfsprekendheid. De vrouw die we spreken is duidelijk een sterke vrouw die van aanpakken weet. Ze heeft zelf haar grond gelijkgemaakt, die ze met een pikhouweel te lijf is gegaan. Al haar 4 kinderen zitten op school. Ze handelt in kippen en houtskool en heeft 5 geiten rondlopen. Met haar handel heeft ze telkens een paar centen weten te sparen, net zolang totdat ze dit stuk grond kon kopen. Na de aardbeving kocht ze een tent om daarin te wonen op haar eigen stuk grond, toen haar huurhuis instortte. Nu staat er een onderkomen van zeildoek en golfplaat op de grond. Ze neemt gerust weer de pikhouweel ter hand om stenen op te graven uit de grond en zal met alle plezier de afstand naar de rivier lopen om emmers water op haar hoofd naar haar grond te dragen, als dat ertoe kan bijdragen om een huis te bouwen. Een vrouw die al een en ander heeft meegemaakt. Voor de aardbeving was ze al eens overvallen door water in haar huis. Buren hebben haar toentertijd weg moeten dragen.

We steken over naar de buren; een echtpaar en vijf kinderen. Hij verbouwt bananen, maïs en maniok, zij handelt in tweedehands kleding, rijst en andere producten die enigszins verkopen. Ze woonden in Leogane ten tijde van de aardbeving. Hun huis overleefde de aardbeving niet en daarop kwamen ze naar Cabaret, waar ze al eerder hadden gewoond. Vorig jaar vlak voordat de scholen zouden beginnen, stierf de moeder van de man. Al hun geld ging op aan de begrafenis. Daardoor kon slechts 1 van hun kinderen dit jaar naar school.

De laatste persoon die we bezochten was wederom een alleenstaande moeder, die met 5 van haar 8 kinderen, plus 2 kleinkinderen en een broer een huis deelt. Achter het onderkomen van zeildoek en golfplaat staan de brokstukken van wat eens hun huis was, vernield in de aardbeving. UMCOR heeft ook voor hen tijdelijk een huis gehuurd. Ze verkoopt bonen en houtskool om in haar levensonderhoud te voorzien. Haar akkerbouw is in de bergen, op enige afstand van haar huis. Trots vertelt ze hoe juist haar dove zoon de eerste was om haar van een onderkomen te voorzien, een intelligent persoon, harde werker, en geliefd door zijn vrienden en familie.

We reden naar een tweede school, waar UMCOR kort geleden is begonnen met bouwen. Ook daar zullen 6 klaslokalen bijgebouwd worden naast het reeds bestaande gebouw van deze overheidsschool. Tot slot bezochten we een dorp gebouwd door SKDE en MCC; vijftig 2-onder-1-kap woningen, een kerk, kliniek, school, sportveld, speeltuin, markt. De kerk runt een bakkerij; vers brood gebakken in een simpel gasfornuis. Dankbaar kochten we wat van het nog warme brood. Dat ging er wel in, het was al laat. In het dorp is geen stroom. We liepen een ronde langs de woningen, elk voorzien van een watertank, latrine en doucheruimte. Maar ook hier zijn nog mensen zonder huis; vlak naast het dorp wonen een tiental gezinnen in onderkomens van zeildoek, sommige van hen hebben kippen naast huis, gekregen van UMCOR.

Eigenlijk was ik niet zo blij dat ik moest werken vandaag. Ik had mijn collega gevraagd of hij in mijn plaats kon gaan, zodat ik wat andere achterstallige dingen kon regelen, wetend dat ik ook volgend weekend weer moet werken. Hij kon niet, dus ging ik toch maar zelf mee. Nu is het avond, een kaars verlicht het donkere huis. De stroom ligt er al een aantal dagen af en dat kan nog wel een paar weken duren; de transformator is doorgebrand. Beschaamd bedenk ik dat ik eigenlijk niet had willen gaan, terwijl ik terug ben gekomen met nieuwe overtuiging en moed om ons ook voor deze mensen in te zetten. Een nederig makende ervaring. Dit was mijn zaterdag, een dag uit het leven in Haïti.