Herder in Haïti

Ook ik leen deze titel, die vorige week drie keer in het Reformatorisch Dagblad is verschenen. Ds. H.K. Sok schreef over zijn belevenissen in Haïti. Vrijdag 14 juni kwam hij samen met ds. G. Drayer en dr. R. Vletter aan op het vliegveld van Port-au-Prince. Afgevaardigden van deputaten CGK en comité Woord en Daad KDRe Haïti kwamen het werk van KDRe bezoeken. Na een welkomstlunch vertrokken we gelijk naar Gros Morne, Artibonite; de drie bezoekers plus drie man van KDRe. Tegen de tijd dat we aankwamen, zette de ondergaande zon de bergen in een mooi avondlicht.

De volgende dag was het vroeg opstaan; om vijf uur verzamelden we ons voor vertrek. We stonden echter algauw weer stil, aangezien een truck de oversteek van een rivier blokkeerde. Aan beide kanten was een aantal auto’s al trouw in de rij aangesloten, maar wij reden om de rij heen tot vooraan en de situatie werd eens goed bekeken. Een aanwezige droeg iemand van ons team op de schouders door het water naar de overkant. Iemand anders werd met een machete aan het werk gezet om de steile wal wat bij te schaven. Met enige moeite kwamen we zo strak langs de truck de kant op.
De reis verliep verder zonder problemen. We parkeerden de auto in Pendu en gingen te voet de berg op naar Mayonbe, de een met wat meer moeite dan de ander. Genietend van het prachtige uitzicht bereikten we het dorp, waar ontbijt voor ons klaarstond in het nieuwe schoolgebouw. Vervolgens klonk er gezang; de kinderen stonden in hun schooluniformen voor het gebouw in de rij, een groep vrouwen liep langs ze, twee boompjes in de handen, zingend over bomen planten in Mayonbe. Ook de kinderen kregen boompjes uitgereikt in de kwekerij en liepen zingend naar de helling die bewerkt was om die dag beplant te worden. Intussen bekeken wij hoe de boompjes groeien op andere hellingen, waar al eerder geplant is. Het gezang bereikte ons vanaf de helling. We voegden ons bij de kinderen en volwassenen, die een hele helling beplantten. Met een pikhouweel werden gaten gegraven, waarna de boompjes erin geplaatst werden. Ook vanuit een tweede kwekerij werden boompjes uitgeplant. Herbebossing; het is iets dat absoluut geen korte termijn resultaten geeft, maar wel iets dat van groot belang is om de omgeving te beschermen tegen erosie, stormen, regen, enz. De bomen brengen eveneens een bron van inkomsten.
Toen de hele helling beplant was, kwamen de kinderen bijeen in de school. Dankzij de gemeente van de christelijke gereformeerde kerk in Opperdoes die ijverig taarten hebben gebakken, kon ds. Sok zes kinderen een geit overhandigen. De bedoeling is dat de kinderen eventuele jongen doorgeven aan andere kinderen. Herder in Haïti!
We kwamen met het comité van de corporatie bijeen en spraken over hun schoolgebouw en de herbebossing. Ook het schoolgebouw blijft een bewonderenswaardige prestatie, met alle materialen te voet die berg opgesjouwd. Het gebouw alleen is echter niet genoeg; het blijft een uitdaging om lesmaterialen en boeken te verkrijgen.

We daalden de berg weer af, stapten in de auto en reden naar Gonaïves, de bestemming voor de nacht. De volgende ochtend vertrokken we naar Lamontay, in het Noordwesten. Wegens vertraging bij vertrek en een miscommunicatie kwamen we helaas bij de kerkdienst in Lamontay aan op het moment dat de zegen werd uitgesproken. Dat is wel een heel klein deel van de dienst meekrijgen. Na de 3,5 uur durende dienst vond men het echter geen enkel probleem om nog wat langer te blijven om kennis met het bezoek te maken en nog een paar liederen te zingen. En zo spraken we nog even met elkaar en mocht ik zowaar vertalen in een kerk voor twee dominees en een dokter uit Nederland. We kregen ‘verse kokosnoot van de boom’ en daarna bekeken we de vier klaslokalen die naast de kerk zijn gebouwd en spraken met mensen van wie hun huis is gerepareerd. Ook bezochten we enkele van die woningen, die van lemen huizen zijn veranderd in huizen met stevige, stenen muren. Latrines zijn een ander probleem; veel mensen hebben het geld niet om een betonnen fundering en ‘pot’ te plaatsen op een diep gat, dus wat ze doen is een gat graven met hout erop om het af te dekken, maar het hout verrot en zo’n gat is niet langer dan een jaar te gebruiken.
Onder een dreigende lucht reden we van Lamontay naar Mole St Nicolas, waar we ‘s avonds rustig aan het strand konden zitten en verse vis eten.

Zo werden we maandag wakker met het geluid van de golven aan het strand. Dat was een hele dag van reizen; we doorkruisten Noordwest, Artibonite, Noord en Noordoost. Haïti is een klein land qua oppervlak, maar door de vorm en door de slechte wegen kun je lang reizen. Elk departement is anders en biedt een eigen, bijzonder mooie omgeving. We moesten eerst terug naar Gonaïves, via Bombardopolis en Baie-de-Henne, om vandaar de weg in te slaan naar Cap Haïtien. Weer een ander gebergte door; van cactusbomen en zoutvlaktes via een kustroute naar groene bergen oversteken, met de was ‘op de bleek’. Voor het zover was, moest er echter eerst wat pech verholpen worden; de stenen op de slechte wegen waren iets teveel geworden voor de auto. De heren van KDRe namen de auto mee voor reparatie in Gonaïves en de heren uit Nederland stapten in een taptap om in een restaurant te wachten totdat we verder konden.

Cap Haïtien is na Port-au-Prince de grootste stad van het land, maar heel anders, zowel qua bouw als indeling en atmosfeer. Een stad vol leven, bruisend, geuren, kleuren, gebeurtenissen. Huizen met houten gevels en veranda’s op de verdiepingen, genummerde straten en monumenten. Een van de monumenten herinnert aan de slag bij Vertieres, het begin van de onafhankelijkheidsstrijd. Cap Haïtien was eens de hoofdstad van de noordelijke helft van het land, onder Henri Christophe. In diezelfde tijd heeft hij het Citadel laten bouwen, een wereldwonder gebouwd met bloed van slaven.
We verlieten de stad, keken er in de diepte op neer en reden naar Labadie, een privé strand enkel toegankelijk voor cruiseschip toeristen die het strand niet af kunnen, terwijl mensen van buitenaf er niet op kunnen. We parkeerden de auto aan een klein strand en huurden daar een bootje. We voeren langs het strand van Labadie (er was op dat moment geen schip), met allemaal materiaal voor vermaak in het water en meerden aan in het dorp Labadie, dat enkel per water te bereiken is. Een mooi tochtje, een klein dorp met kleurrijke huizen. Ook de boten zijn voorzien van bijzondere (religieuze) teksten, net zoals auto’s. Terug het mooie, blauwe water op en weer in de auto. In Okap reden we langs de kathedraal, om vandaar onze weg te vervolgen naar Ouanaminthe, waar we pal aan de grens met de Dominicaanse Republiek sliepen. Onderweg naar Ouanaminthe kwamen we langs Limonade, een plaats waar kort geleden een nieuwe universiteit in gebruik is genomen, gebouwd door de Dominicaanse Republiek. Het werd donker en de vele dieren langs de weg (koeien, geiten) plus akelig moeilijk zichtbare drempels maakten het laatste stuk van de rit lastig.

De volgende ochtend stonden we voor de poort naar het buurland, een paar meter van de plaats Dajabon. Een voetgangersbrug is in twee kleuren geschilderd; de ene helft is Haïtiaans, de andere helft Dominicaans. Onze bestemming lag echter in Bois-de-Laurence, elders in het Noordoosten. De wegen er naartoe zijn slecht, de auto moest goed z’n best doen op de steile rotsweg. Opnieuw een mooie omgeving, opnieuw anders. Meer houten huizen. Weer andere bergen. De mango bomen hingen vol vruchten. We reden door Mont Organise en Carice en kwamen zo in Bwadlorens, waar het marktdag was; koeien, paarden en geiten op de weg, mensen die kwamen verkopen en inkopen. In Bois-de-Laurence ontmoetten we het comité van een vrij jonge corporatie. Deze corporatie heeft vlak na de oogst bonen opgekocht van de leden, die worden verkocht op het moment dat de bonenprijs gestegen is. De leden kunnen de bonen tegen een lagere prijs dan marktprijs kopen, maar nog altijd hoog genoeg voor de corporatie om er winst op te maken. Voorheen ging dit naar mensen van buiten de gemeenschap die de bonen opkochten, maar nu blijft het binnen de gemeenschap. Met dit geld zal de corporatie te zijner tijd microkredieten verstrekken aan haar leden, of in andere initiatieven investeren. Op dit moment hebben ze de bonen zelf, in nature, als lening aan de leden gegeven, aangezien het plantseizoen weer is aangebroken. Het veld met bonen naast de ruimte waar wij bijeenkwamen was er bewijs van. Ze spraken eveneens over bescherming van de leefomgeving, vooral het belang van herbebossing op de bergtoppen. Een van de leden noemde het probleem van voodoo priesters in de omgeving. De corporatie is open voor iedereen, of het nu katholiek, protestant of voodoo is. Alleen willen voodoo priesters nog wel eens zieken bij hen in huis houden, onder het mom van genezing. De zieke moet hiervoor betalen, maar wordt er vaak niet beter van.

Vanuit Bois-de-Laurence togen we naar Hinche, in het departement Centre. De weg lijkt zo nu en dan bijna onbegaanbaar te zijn. Rots/gesteente, de raarste vormen en steil, modder, gaten, goed voor de wielen kijken om te zien waar ze precies terecht komen. Hele groene bergen nu na de regen in mei, alweer anders en alweer mooi. Veel riviertjes door. Bij een daarvan zijn nog hierogliefen te zien van voor de koloniale tijd, die Taino indianen daar hebben aangebracht. Dit zijn de oorspronkelijke inwoners van Haïti.

Woensdagochtend reden we van Hinche naar Duvier. Opnieuw in gesprek, nu met mensen die in de aardbeving hun woning verloren hadden en die sindsdien hebben herbouwd. Uit hun woorden en daarna uit het bezoek aan hun huizen bleek de zorg die men aan de woningen besteedt; keurig netjes onderhouden. Tomaten, paprika’s en kool groeien op het land naast de woningen, zowel voor eigen consumptie bedoeld als voor verkoop in de hoofdstad.

Na 6 departementen doorkruist te hebben, kwamen we dan eindelijk aan in Port-au-Prince. ‘s Avonds nog een afsluitende maaltijd en donderdag vertrokken onze bezoekers weer naar Nederland. Het einde van een bijzonder bezoek, een mooie tijd samen, bijzondere ontmoetingen en gesprekken, vele afwisselende landschappen. Herder in Haïti; huisbezoek bij een veraf wonend gemeentelid. Een groot plezier om de predikant in Haïti te kunnen ontvangen die mij vijf jaar geleden heeft uitgezonden vanuit de gemeente van Drogeham, samen met afgevaardigden van deputaten. Heel bijzonder. Onderweg vele goede gesprekken. Een van de dingen die we opnieuw constateren is het verschil tussen materiële en spirituele rijkdom en armoede. In Nederland vertrouwen we steeds meer op de wetenschap. Er zijn veel waarden die we verliezen. Er is geloof dat we kwijtraken. We leven steeds individualistischer. We hebben veel te leren.

Vanaf het vliegveld reed ik rechtstreeks naar een vergadering. Tijdens onze reis waren er drie collega’s in het land gekomen en een dag later ben ik met hen naar de Dominicaanse Republiek vertrokken. Daar bevinden we ons nu in Juan Dolio, voor onze halfjaarlijkse regio vergadering. Een vergadering met zicht op palmbomen aan zee.