Nederland en filmploeg in Haïti

Na twee weken Nederland ben ik weer terug in Haïti. De bezinningstijd is wat ingekort vanwege een toename in werk na orkaan Matthew, maar volgende week hoop ik weer naar Nederland te komen. Het was mooi om tien dagen na de geboorte van mijn neefje al kennis met hem te kunnen maken. Treffende preken in de kerk in Drogeham. Aan alles komt een eind, dus wees nuchter en bezonnen.

Vanuit Twijzel verder gewerkt voor Haïti. Dat geeft me de gelegenheid om me op taken te concentreren die in Haïti soms lastig ‘naast’ de rest te doen zijn. Plannen voor herstelwerkzaamheden na orkaan Matthew, plannen uitwerken voor een nieuwe fase van samenwerking met SKDE. Dit keer kon ik zelf eens deelnemen aan een vergadering van het thuisfrontcomité, met zes leden die me al ruim acht jaar trouw steunen.

Via Skype kan er ook veel besproken worden. Het contact tussen de regio’s van CWS neemt toe. Een gesprek met CWS in Tanzania over partners en fondsenwerving, een gesprek met Amerika en Myanmar met het doel om richtlijnen te ontwerpen die alle landen waarin CWS werkzaam is zullen toepassen op het gebied van toegang tot schoon water, sanitair en gedrag. Alle continenten gesproken in een dag tijd, van Afrika naar Amerika en Azië... Intussen zetten mijn collega’s in Haïti hun bezoeken voort aan Ganthier en Boen en elders. Het bleef de afgelopen weken regenen in Grand Anse en het Noordwesten, wat de herstelwerkzaamheden na de orkaan bemoeilijkte, aangezien de wegen ontoegankelijk waren en bouwmaterialen dus niet ter plaatse konden komen.

Tussen het werk door kon ik nu zowaar eens mijn eigen nichtjes van school halen. Het zijn de gewone dingen... Ik zie het mooie om me heen, de omgeving van Noord-Oost Friesland, met weilanden en hier en daar een mooie, oude boerderij, statige panden, geel-bruine herfstkleuren, mooie roze luchten en nieuwe wegen. Een groot contrast tussen de overdaad en grote huizen in Nederland en het gebrek en de vernieling in Haïti.

Via Skype deelgenomen aan de vergadering van ACT Alliance in Haïti. Volgende week wordt er als eindejaarsactiviteit een markt georganiseerd waarbij lokale producten te koop worden aangeboden. Mijn collega woonde een activiteit bij ter gelegenheid van de internationale dag van de rechten van het kind en de nationale dag tegen kindslavernij. Daarbij zou een debat georganiseerd worden tussen kinderen en kandidaten voor president en senator, maar helaas kwam geen van de acht kandidaten opdagen die hadden bevestigd. Desondanks hebben ze er toch nog een mooie activiteit van gemaakt, met de pers, kinderen en andere organisaties, nadenkend over vragen omtrent kinderen voor de regeringsleiders. Tijdens een Skype gesprek met mijn collega die zich bezighoudt met lobbyen in Amerika sprak ze de uitdagingen maar ook mogelijkheden uit in onzekere afwachting van wat de nieuwe president zal meebrengen. Via Skype eveneens verbonden met mijn leidinggevende in Argentinië.

In het weekend fietsen bij Appelscha, door het nationaal park Drents-Friese Wold, met mooie herfstkleuren, het pad bedolven onder de oranje-bruine bladeren. Bos, heide, hier en daar een watertje, gekleurde bomen. Zo nu en dan het zonlicht tussen de bomen door. Sint schoenen kleuren met de nichtjes. Fietsen in de omgeving van Twijzel, de alledaagse dingen die in Haïti niet mogelijk zijn.

Zondag 20 november vonden de lang uitgestelde verkiezingen plaats in Haïti, nadat de resultaten van de verkiezingen van oktober 2015 ongeldig waren verklaard. Jovenel Moise kreeg 55.67% van de stemmen (595.430 stemmen), Jude Celestin 19.52%, Jean Charles Moise 11.04%, Maryse Narcisse 8.99% en dan nog 24 kandidaten met allemaal minder dan 1% van de stemmen. Dat was dus een lage opkomst, op een bevolking van 10 miljoen inwoners. Als de definitieve resultaten ongewijzigd blijven, is er geen tweede ronde nodig.

Een mooie avond gehad met de gemeente van Drogeham, waarbij we onder het genot van Haïtiaanse koffie een beeld kregen van het werk van Church World Service in Haïti, de gevolgen van de orkaan, het werk van KDRe en ook het schitterende natuurschoon. Een mooie opkomst uit de kerk en van familie, een goede avond. Zoveel mensen die nog zo betrokken zijn, zoveel steun en gebed. Een bijzondere verbinding.

Op zondag uitgenodigd in de gereformeerde kerk in Twijzel, waar werd begonnen met een passend lied:

Jezus ga ons voor,
deze wereld door,
en U volgend op uw schreden
gaan wij moedig met U mede.
Leid ons aan Uw hand
naar het vaderland.

Krimpt ons angstig hart
onder eigen smart,
moet het met de ander lijden,
Jezus, geef ons kracht tot beide.
Wees Gij zelf het licht
dat ons troost en richt.

De eerste Adventszondag, waarbij ik de gelegenheid had om iets te vertellen en te laten zien van Haïti, voor mensen die ik ken van de basisschooltijd.

Maandag 28 november reisde ik per trein naar Schiphol en per vliegtuig via Philadelphia en Fort Lauderdale terug naar Port-au-Prince. Koud en helder in Nederland, sneeuw onderweg, herfstkleuren in Philadelphia en een mooie skyline van de stad en de haven, waar schepen in het dok lagen. Lichtjes in het donker in Fort Lauderdale. Het reisgezelschap naar Haïti is er makkelijk uit te halen. Volgeladen met handbagage, vrouwen met drie of vier hoeden op (het prijskaartje er nog aan), geen beheersing van Engels.

Dinsdagochtend landden we in Port-au-Prince. Mijn collega Rony haalde me op en we gingen gelijk verzekering van de auto betalen en prijsopgave halen voor Honda motoren voor een partner. Een productieve dag; gesprek met Wozo over reparatie van de daken van 13 woningen in Grand Anse, plus de middelbare school van Pestel met 300 leerlingen, na orkaan Matthew. Ook heeft Wozo waterzuiveringstabletten beschikbaar gesteld om cholera tegen te gaan. De regen heeft voor vertraging gezorgd doordat wegen onbegaanbaar waren. In het Noorden van het land heeft de regen eveneens voor overstromingen en overlast gezorgd.

Vervolgens in gesprek met ingenieur Patrick, die na de aardbeving werkzaam was bij CWS om toezicht te houden op de bouw van scholen. Nu is hij wederom lid van ons team, voor reparatie van woningen na orkaan Matthew. Toen nog in gesprek met een consultant die een evaluatie voor ons heeft verricht in het Noordwesten.

Het schakelen tussen Haïti en Nederland gaat automatisch. Het zijn twee totaal verschillende werelden, maar beide vertrouwd en bekend, beide thuis. Mijn poes verwelkomde me ’s avonds luid miauwend, verzorgd door het buurmeisje tijdens mijn afwezigheid. Er waren weer problemen met elektriciteit, dus geen stroom. Na een lange twee dagen zonder slaap, kon ik eindelijk naar bed.

De volgende ochtend naar UMCOR, een van onze donateurs. We hopen nog eens 4 huizen te bouwen in Ganthier en het waternetwerk daar uit te breiden, dankzij kostenbesparing in andere activiteiten. ’s Middags in gesprek met SKDE over plan van aanpak na de orkaan. Het is de bedoeling dat we in het Noordwesten en Grand Anse de komende maanden huizen en schooldaken gaan repareren, latrines bouwen en zaden beschikbaar stellen voor het volgende seizoen om te planten.

Donderdag reden we naar Boen. In Croix-des-Bouquets werd het nut van het ijzeren raamwerk op de auto weer eens bewezen toen er van achteren iemand tegen ons aanreed. We spraken uitgebreid met het team van SSID over het werk in Ganthier en Boen. Er zijn momenteel 13 huizen in aanbouw, waarvan we 3 bezochten in Ganthier. Bij de eerste was enkel de fundering gegraven. Een jongedame vertelde dat hun huis van betonblok in de aardbeving is ingestort. Ze hebben sindsdien een kleine ruimte ervan provisorisch herbouwd, waar ze met 11 personen woonden en daar zijn nu nog 3 bijgekomen; neefjes en nichtjes wier ouders zijn overleden en die bij hen worden opgenomen. De tweede bouwplaats is op een stuk grond net groot genoeg voor de bouw van het huis. De derde is al verder gevorderd; de muren zijn al deels gebouwd. In Boen liepen we naar akkers waar rode bieten verbouwd worden. Hoewel er na de orkaan veel gewassen verloren zijn gegaan, stond een van de velden er goed bij. Sommige akkers worden via handgegraven kanalen van water voorzien. Een van de landbouwers was bezig een doorgang te maken voor het water voor irrigatie van de bieten op zijn akker.

’s Avonds ging ik op bezoek bij mijn petekind Olivier, die zijn 6e verjaardag vierde in gezelschap van zijn neven. Op kantoor kreeg ik van een collega eigengemaakte koekjes van zijn vrouw. Een andere collega had ontbijt voor me meegenomen, omdat hij die ochtend iets kreeg waarvan hij weet dat ik het ook lekker vind. We denken aan elkaar...

Het werk gerelateerd aan de orkaan gaat nu goed van start komen. We spraken ook met FOPJ, over 23 gezinnen in Grand Anse, waar 19 huizen zijn vernield en 4 beschadigd. Ook zijn er dieren overleden, akkers en handel verloren gegaan, scholen kapot en dicht, schoolbenodigdheden kwijt. Nog een gesprek met SKDE, over het algemene plan voor het komende jaar, waarbij we kijken naar landbouw, toegang tot water, training, herbebossing en bodembescherming. In het kader daarvan nam mijn collega deel aan interviews met kandidaten voor landbouwtechnici die technische begeleiding zullen bieden.

In het weekend schoonmaak thuis en nieuwe producten kopen voor verkoop in Nederland. Opnieuw een computer van Greefa afgeleverd en geïnstalleerd, deze bij GADCOBEM in Greffin. De computer zal, samen met enkele andere, gebruikt worden om de leerlingen van de school aldaar computerles te geven. Een goed en belangrijk initiatief.

Ook bij KDRe krijgen de plannen na orkaan Matthew vorm. We beginnen met reparatie van 7 huizen in Lamontay, distributie van zaden in Pestel en bouw van latrines op het eiland La Gonave.

Zondag weer geraakt door prachtige zang in de kerk. Een groepje jongeren leidde de zang. Een van de liederen was heel treffend, over ‘blij in zon en donker. De omstandigheden kunnen weliswaar veranderen, maar dat stoort me niet, als God het zo voor me kiest, want Zijn plan is goed voor me. Wat maakt het uit als de weg slecht is? Hij weet goed wat ik kan doen, Hij heeft het zo gemaakt.’ Het dak van de kerk zit er weer op. Voorin hangen gordijnen om de schade aan de muren wat aan het zicht te onttrekken.

Op bezoek bij vrienden. Daarna zou ik naar een concert van het koor van mijn collega, maar een nicht van mijn vrienden bleek ernstig ziek in het ziekenhuis te liggen en dringend bloed nodig te hebben. De jongste van 6 wees op mijn aders en prompt werd ik als potentieel donor aangewezen... Dus het concert moest nog even wachten en in plaats daarvan reden we naar Artsen Zonder Grenzen. Er wordt eerst een beetje bloed afgenomen dat gelijk in het laboratorium wordt getest. Dat zou een half uur duren, werd me gezegd. Inmiddels ken ik de halve uren van hier, dus ik ging alsnog naar het concert van Agape Theou, waar ik genoot van mooie zang van het koor, een optreden van een dansgroep en een andere zanger. Weer bijzonder mooie muziek gehoord. Twee uur later was ik terug bij het ziekenhuis. Even later werd mijn naam pas afgeroepen voor bloeddonatie. In de stromende regen reed ik naar huis. Ze hebben aan het pad gewerkt, maar daardoor is het alleen maar gladder geworden in de modder, dus ik glibberde de helling af.

Ik bracht pepernoten, strooigoed en chocoladeletters bij de buren, met een omschrijving van het Sinterklaasfeest. Een gelegenheid om te delen... 5 december heb ik 12 pakketjes met strooigoed, netjes ingepakt in Sint papier en met een gedicht erop, op de bureaus van mijn kantoorgenoten geplaatst. Sinterklaas in Haïti.

We gaan ons orkaanplan beginnen met de reparatie van 10 woningen in La Reserve, Noordwest, in samenwerking met ICEDNO. De coördinator kwam langs om het plan te bespreken. Twee andere organisaties, eveneens in het Noordwesten, hebben een contract getekend en cheque ontvangen voor aankoop van zaden. We doen ons best om al het werk te coördineren met de betreffende overheidsinstanties, maar het contact blijft lastig en reacties blijven vaak uit.

Afgelopen maandagmiddag stond ik op het vliegveld met een papier in mijn handen om twee gasten te ontvangen die namens Week of Compassion, een donateur van CWS, ons werk kwamen filmen. Toen de dame en heer waren aangekomen, vertrokken we gelijk naar Gonaïves. Er zijn heel wat indrukken op ze afgekomen in slechts vijf dagen tijd. Mooie uitzichten onderweg. Chaotisch verkeer, motoren met veel passagiers, taptaps, bergen, zonsondergang. Helaas is hen weinig rust gegund deze week, met lange dagen.

Dinsdagochtend vertrokken we om haf zes naar Pendu. Maandag zonsondergang in de auto, dinsdag zonsopgang. Onderweg werd een go pro camera aan de auto geïnstalleerd om tijdens het rijden te filmen. Door de vele regen zijn de stapstenen in de rivier bij Pendu weggespoeld. Het was marktdag en schoolkinderen klommen bij elkaar op de rug om de rivier over te steken zodat niet iedereen natte voeten hoefde te halen.

Met de camera in de hand beklommen we de berg naar Mayonbe. De klim viel hen tegen. Er moest gedurig gerust worden in de schaduw van bomen en ook werd er onderweg gefilmd; de ezels, de geweldige uitzichten. Een pepernoot hielp het energiepeil onderweg weer omhoog... In Mayonbe werden we verwelkomd met verse bananen en avocado’s, volgens de gasten de beste die ze ooit gehad hebben. We begonnen met filmen in de school. De kinderen werden verzameld en zongen ‘God slaapt niet, Hij is er, Hij houdt toezicht’. Er werd in de klaslokalen gefilmd, wat de kinderen en docenten prima vonden, met een natuurlijke houding.

We hadden het verzoek gekregen om een specifiek iemand te volgen; Fortilus, een van de comitéleden die verantwoordelijk zijn voor de boomkwekerij. Hij gaf uitleg over de boomkwekerij waarin diverse soorten fruit- en houtbomen in plastic zakjes gezaaid waren. Samen met drie anderen was hij bezig om een zaaibed aan te leggen voor groenteproductie. Hij nam ons eveneens mee naar akkers yam, erwten, zoete aardappelen, breadfruit, etc. Mensen, kippen, varkens, geiten en ezels zijn gefilmd. We kregen een uitgebreide maaltijd van gebakken plantaan, piepers, geit, salade, rijst, yam en manioc. Voor het eerst geit voor een van de gasten. Beide hadden een open houding en namen alles met volle teugen in zich op. Goede gasten. We liepen naar een kleine markt waar een van de vrouwen vergezeld werd door haar kat met afgesneden oren om ‘m rustig te houden... We bezochten het bodembeschermingswerk (stenen muren op berghellingen en in ravijnen om erosie tegen te gaan) en liepen een paadje af naar het huis van Fortilus. De kinderen waren bezig bonen te doppen. Een mooi familieportret.

Aan het eind van de middag daalden we de helling weer af, terwijl de zon wegzakte achter de bergen. De mensen waren blij met de film, dat is toch een stukje bevestiging en aanmoediging, dat er speciaal verzocht was om daar te komen. Ook de gasten waren tevreden. Van Pendu reden we terug naar Gonaïves, waar we pas om half negen ’s avonds aankwamen. Een lange dag.

Ook woensdag vertrokken we om half zes ’s ochtends, nu naar Anse Rouge. Onderweg mooie, roze lucht bij de opgaande zon boven zee. De camera werd weer aan de auto gebonden. Voor Anse Rouge stopten we bij gebarsten grond, naast de zoutmijnen. Het leek net een grote puzzel, met grote scheuren tussen blokken modder. Ongekend gezicht. Bij Dupre in de buurt was sinds de orkaan een weg afgesloten geweest, in een ravijn. Ze waren er nog bezig; vrouwen droegen emmers en zakken stenen van een plaats in het ravijn naar de overgang voor de weg. Jongemannen gaven commentaar. Verder ging het naar Lamontay. Het waterreservoir daar gebouwd met KRCLJ zit vol water en wordt gerund door een comité van drie personen. Voor elke drie emmers water betaalt men 5 gourdes. Mensen komen graag hun water in het reservoir halen nu.

Ook hier begonnen we met filmen in verschillende klassen van de school, die een welkomstlied zongen. Vervolgens liepen we naar de bakkerij; het hoogtepunt dat centraal stond. De bakkerij was speciaal voor ons op woensdag open. En wat een enthousiasme! Iedereen wilde in de video. Twee vrouwen waren bezig deeg te bereiden, met bloem, water, boter, suiker, zout en gist. Een jongeman stopte takken in de oven. Drie andere mannen stonden bij de deegrol; twee om te draaien en de eigenlijke bakker haalde het deeg erdoor. Lijkt zwaar werk. Het deeg werd in rechte stukken gesneden, er werd met een mes een ontwerp toegevoegd, ze werden dubbelgevouwen en in kleinere stukken gesneden. Toen kwam de groep vrouwen eraan te pas, die de kleine stukken aan elkaar deden en vervolgens op een kleed legden. Ze verdrongen zich bij de bak waarin het deeg bereid wordt, enthousiast om gefilmd te worden. Het is ook wel een eer op hun werk, dat er een filmploeg komt speciaal om dit vast te leggen. Het deeg werd gekneed en ging weer door de roller. Er werden individuele portretten gemaakt van mannen en vrouwen en kinderen. Vervolgens waren de vrouwen de ijzeren bakplaten aan het invetten met olie. Er werden een aantal speciale broden gemaakt, waarin de bakker ‘KRCLJ’ schreef. Daarna stak hij het vuur aan, met een plastic gallon.

We liepen naar het kantoor van KRCLJ. Daarachter is kort geleden een boomkwekerij aangelegd, waar 10.000 zakjes gevuld zijn met grond en zaden. Na een maaltijd van gebakken piepers, zoete aardappelen, plantaan, breadfruit met salade en geit liepen we terug naar de bakkerij, waar het brood op de platen de oven inging. Vervolgens liepen we naar een begraafplaats. De omgeving is veranderd. Waar voorheen akkers maïs waren, ligt nu een bedding van witte stenen, meegenomen vanuit de bergen. In de verte zagen we bodembeschermingswerk (muren van stenen). We bezochten een vrouw wier huis totaal verwoest is, zelfs de plaats waar het huis stond is niet terug te zien. Ze slaapt nu samen met haar kinderen in een huisje ernaast. Het was een lemen woning. Ze heeft enkel de houten ramen nog liggen en een paar stukken golfplaat.

Er werd gefilmd bij de begraafplaats, met de betonnen huisjes op de graven (die soms pas veel later komen, na de begrafenis). Op de terugweg bezochten we twee huizen die beschadigd zijn in de orkaan. Bij de eerste zijn de lemen muren vernield en er was een boom op het huis gevallen. Desondanks slaapt de eigenaar er nog steeds in. Ernaast is hij nu een ander lemen huisje aan het bouwen. Het volgende huis had hetzelfde probleem; de lemen muren zijn niet sterk genoeg om een orkaan te weerstaan, het gevlochten hout met leem, zonder cement. Ook deze man is ernaast een ander lemen huisje aan het bouwen, met strodak. Hij is zijn landbouw verloren, een koe is overleden, 3 geiten en een varken.

Op de terugweg zagen we bodembeschermingswerk met vertiver (grassen). Toen weer naar de bakkerij, waar het brood inmiddels uit de oven was. De vrouwen hielden het eindproduct in hun hand en kwamen buiten weer op de film, met het brood en een liedje erbij van samenwerken. Tot slot liepen we naar een kleine markt, waar 3 broodverkopers zaten, een verkoper van suikerrietkoeken en iemand met rijst. We hebben van ieder wat gekocht en elke wilden ze graag op de foto.

Collega’s Rony en Patrick waren in de loop van de middag ook in Lamontay gekomen. We reden met hen mee terug. Tegen zevenen waren we in Anse Rouge, waar we overnachtten. Donderdag ging het verder naar Gonaïves en Kaliko beach, waar we onze gasten hebben afgezet. Daar in de buurt zouden ze nog een ander programma filmen.

Vrijdag zijn de gasten weer vertrokken en zaterdag is mijn leidinggevende aangekomen uit Argentinië.