Goed weerzien in Haïti

De Dominicaanse Republiek heeft besloten om de grens met Haïti te openen voor handel. Dat klinkt als eigenbelang, aangezien ze nu met hun producten blijven zitten. Tegelijk worden er geen nieuwe visa uitgegeven voor Haïtianen om naar de Dominicaanse Republiek te reizen. Ook de export van elektronische producten, cement, betonijzer en andere bouwmaterialen naar Haïti is verboden, om de voortgang van de aanleg van het kanaal tegen te houden. Vanwege dit embargo worden er nu bouwmaterialen aangeleverd vanuit Turkije, Brazilië en China. Het irrigatiekanaal bestrijkt een afstand van 3 km. 30 oktober is het luchtruim weer opengegaan voor vluchten tussen de buurlanden. Haïti reageert op de restricties van de Dominicaanse Republiek. Vanaf 14 november hebben het Ministerie van Handel en provinciale kantoren van het Noordoosten formeel de import van producten uit de Dominicaanse Republiek verboden.

Er zijn inmiddels een aantal personen die schuld hebben bekend bij betrokkenheid op de moord van president Jovenel Moïse, tijdens rechtszaken in Amerika. Hieronder zijn een ex-senator die auto’s en andere materialen beschikbaar stelde en een voormalige medewerker van Drug Enforcement Administration, een Amerikaan van Haïtiaanse komaf.

Volgens CARDH hebben er sinds januari meer dan 900 ontvoeringen plaatsgevonden en meer dan 1.560 moorden. Dat de cijfers onduidelijk zijn, blijkt uit de tegenstrijdige berichten. Volgens een ander rapport, ingediend bij de veiligheidsraad, zijn er in de periode van juli-september alleen al 1.239 moorden gepleegd en 701 ontvoeringen. Ook zijn er 395 personen gelyncht door de bevolking.

In Saint Raphaël werd zelfs een kind van 2 jaar ontvoerd. In La Saline zijn tientallen leerlingen vastgehouden door bendeleden. Een kind van de directeur van de school in Grande Source, in het Noordwesten, is eveneens ontvoerd. Ook een hele familie werd ontvoerd. De vader is vrijgelaten om losgeld te regelen voor zijn vrouw en een 3-maanden oude baby. Kippenvel. Vijf medewerkers van het Hooggerechtshof van Boekhouding en Administratieve Geschillen zijn ontvoerd bij Tara’s/Laboule. Twee medewerkers van de bank BRH werden ontvoerd in het centrum van Port-au-Prince. In Tiburon (Zuid) is een entrepreneur gedood door zijn ontvoerders, ondanks het feit dat er een som losgeld was betaald. In een ander geval werd de persoon die het losgeld bracht voor de chauffeur van de secretaris generaal van het transitie comité vermoord door de ontvoerders omdat het bedrag lager was dan geëist.

Een medewerker van OBRED, een organisatie in het Noordwesten van het land, reisde naar Port-au-Prince voor de begrafenis van zijn zus. Hij reisde samen met z’n oom en tante. Onderweg in de bus van Gonaïves naar Port-au-Prince werden zijn oom en hij ontvoerd. Daar zijn geen woorden voor.

Op 18 oktober zijn minstens vier mensen gedood en 19 gewond geraakt bij een fusillade in Bel-Air. Een minibus die transport verzorgt tussen Port-au-Prince en Gonaïves werd beschoten nabij Carrefour Peigne, waarbij minstens drie doden vielen en zes gewonden. In de eerste twee weken van november telde IOM 507 gezinnen (2.487 personen) die hun huis moesten verlaten wegens geweld in Mariani. De situatie in Cité Soleil is recent verslechterd in een strijd tussen bendes, met name in een poging om het gebied over te nemen van een bende wiens leider is gestorven. Alsof alle bendegeweld nog niet erg genoeg is, wordt er ook bij conflicten over grondgebied gestreden. In Arcahaie zijn hierbij tientallen doden en gewonden gevallen en huizen in brand gestoken.

Er zijn drie keer zoveel bendeleden als actieve politieagenten in Haïti. Het aantal bendes wordt geschat op 300, met een totaal van 9.000 bendeleden. De internationale missie die door Kenia geleid zal worden, zal ook militairen van 11 andere landen bevatten. Kenia heeft echter te kennen gegeven geen troepen te sturen zolang het geld voor training, administratie, transport, onderdak, materiaal, etc. niet vrijgegeven is. Bovendien is er een geschil tussen het parlement van Kenia, dat het uitzenden van troepen goedgekeurd heeft, en het hooggerechtshof, dat het er niet mee eens is.

82% van gevangenen in Port-au-Prince, Jacmel, Saint Marc, Les Cayes en Cap Haïtien zitten vast zonder ooit in een rechtbank verschenen te zijn. Volgens de wereldindex van straffeloosheid, van het comité voor bescherming van journalisten, is Haïti het 3^e land ter wereld met de grootste straffeloosheid wat betreft moorden op journalisten, na Syrië en Somalië.

Om naar Nicaragua te gaan, hebben Haïtianen geen visum nodig. De laatste tijd zijn daar dan ook veel Haïtianen naartoe gereisd, om te proberen in Amerika te komen. De vluchten zijn inmiddels stopgezet. Sinds januari zijn al 99.110 Haïtianen als onderdeel van het humanitaire programma van president Biden naar Amerika vertrokken.

Ook op persoonlijk vlak kwam er weer slecht nieuws. Een familie die al zo vaak aan het graf van een jong iemand heeft gestaan, kreeg opnieuw te maken met rouw. Een jongeman van 29, pianist, was van huis gegaan om te musiceren maar niet thuisgekomen. Uiteindelijk is zijn lichaam gevonden in een mortuarium. Hij is het slachtoffer geworden van een schietpartij.

De kerk in Laboule had een week van gebed, voorafgaand aan het hervatten van alle activiteiten. Iedere middag kwam een groep mensen samen om voor een bepaald onderwerp te bidden. Ik kreeg de gebedspunten dagelijks door, zodat ik van afstand mee kon bidden. Dat kerken geen leed bespaard blijft, bleek ook weer in oktober, toen een zondagse kerkdienst in Delmas 75 werd verstoord door bendeleden.

De bouw van de school in Dos d’Âne gaat met grote sprongen vooruit. Het tweede gebouw van drie lokalen is inmiddels ook van start gegaan. De fundering is gegraven, de betonvloer gestort, de muren van betonblokken zijn gebouwd, de dwarsbalken zijn gelegd, de pilaren gestort en de muren gestuukt.

Vrijdag 3 november hadden we weer de gelegenheid om als gemeente van Drogeham bijeen te komen om gezamenlijk te eten en iets te horen en zien over de situatie en het werk in Haïti, dat mogelijk gemaakt wordt door giften die binnenkomen via de gemeente.

Donderdag 9 november brak voor mij een lang verwacht moment aan. Eindelijk kon ik terugkeren naar Haïti. Het moment dat ik bij mijn vader in de auto stapte om naar Schiphol te gaan, verscheen er een glimlach op mijn gezicht. Toen ik bij de gate zat voor mijn eerste vlucht, werd aangekondigd dat die geannuleerd werd. Na enige tijd werd ik omgeboekt. In plaats van naar London, vloog ik nu naar New York. Ik moest opnieuw inchecken, dus ik kon m’n bagage ophalen en naar de aankomsthal, om vervolgens weer het hele traject van inchecken en controle door te gaan. Na een aantal rondes en een hele dag op Schiphol kon ik dan eindelijk toch echt vertrekken. In New York werd bij de British Airways balie een hotelovernachting voor me geregeld nabij het vliegveld, hoewel ze me eigenlijk de hele nacht op het vliegveld wilden laten zitten. Na een korte nacht kon ik verder vliegen naar Miami en vandaar naar Port-au-Prince. De zon begon te schijnen, het werd warmer.

Naarmate ik dichterbij kwam, werd mijn glimlach steeds breder. Daar verscheen Haïti weer in beeld! We kwamen aanvliegen over Môle Saint Nicolas, Gonaïves, Martissant. Om 13:15 uur landden we in Port-au-Prince. Het voelde gelijk goed om hier weer te zijn. Ik werd opgewacht door Samuel en Ewald. Ons een weg banend door het chaotische verkeer, bereikten we onze eerste stop: Pelerin. Eindelijk kon ik weer binnenlopen bij familie Nelson. Ze zijn zo vaak in mijn gedachten. Een hartelijk en goed weerzien met de hele familie. We gingen gewoon verder waar we gebleven waren. Ik mocht gelijk een ballon helpen opblazen (met een gat erin...). Het was weer als vanouds, spontaan, natuurlijk, als vanzelf, een grap en een serieuze noot. Nog steeds even eigen met elkaar.

Steven bracht me verder naar huis, samen met Samuel en Ewald. Een hele entourage. Onderweg kwamen we een bekende tegen, die vroeg thuisgekomen was uit z’n werk omdat er werd geschoten. De realiteit dient zich direct weer aan.

Aan het eind van de middag was ik thuis. Oost west, thuis best! De buren hadden samen het huis en de tuin onder handen genomen. Dus ik kwam thuis in een schoon huis, met een netjes geveegd erf en eten op tafel.

Er waren niet veel mensen die wisten dat ik zou komen, gezien alle onzekerheid. Elke keer als ik iemand bel, wordt er lachend opgenomen. Het feit dat ik vanaf mijn Haïtaanse nummer bel, zegt al dat ik weer in het land ben. Mijn buurjongetje stond gelijk bij me in huis, met een brede grijns. Er zijn een aantal vrienden uit Grande Savanne in Guibert komen wonen, dus het is nu maar een paar minuten lopen in plaats van anderhalf uur om bij elkaar te komen. Hun huizen zijn geleegd door bendeleden. Een van de kinderen was in het ziekenhuis opgenomen de dag dat ik aankwam. De anderen zijn al bij me thuis geweest.

De krekels zingen weer als het donker wordt. Een heldere sterrenlucht strekt zich boven me uit. De jas kan uit. Het contact met mijn naasten in Haïti zit te diep om verloren te gaan. We pakken de draad gewoon weer op. Ook tijdens de maanden dat ik in Nederland ben geweest, bleef het contact goed.

Zaterdagochtend zat ik al vroeg bij de buren, met ook daar een warm welkom. Mijn buurjongetje van 3 jaar weet precies welke sleutel bij welke deur hoort in mijn huis, dus hij bracht me thuis en bleef gelijk het grootste deel van de dag bij me. Later voegde een andere buurjongen (zijn neef) zich bij ons. Ze speelden wat en hielpen zelfs met vegen.

Zondagochtend kon ik eindelijk weer achterop de motor van een buurman naar de kerk afdalen, over de bochtige wegen met de mooie uitzichten. De onverharde paden zijn geen ideale ondergrond voor krukken. Die nam ik aan elkaar vastgeknoopt mee in de hand achterop de motor. Vanaf de kansel werd ik direct hartelijk verwelkomd. Ik zat weer te genieten van de prachtige zang. Ik voelde me weer op mijn plaats. Er werd gelezen uit Psalm 121, een Psalm die ik al op vele plaatsen en in diverse talen heb horen voorlezen. Toepasselijk. Ronald preekte, degene die we vrijdag tegen waren gekomen, uit Romeinen 13:11-14. De preek hakte er gelijk wel weer in. Hij legde uit wat hem is overkomen in de afgelopen weken. Auto’s die achter hem reden, werden geraakt door geweerschoten of overvallen en beroofd. Hij ontkwam ongedeerd. De realiteit doet zich gelijk weer voor. De dag voordat ik hem tegenkwam, is een collega van hem ontvoerd. Ze zouden tegelijk vertrekken, maar de collega zei dat hij nog iets af wou maken, dus Ronald vertrok eerder. Het kwam flink binnen. Aan het eind van de dienst werd gezongen ‘Dit is de dag die de Heer ons geeft.’ Zo voelt het momenteel inderdaad.

Na het gebed en de zegen groette ik deze en gene. Er was nog een bijeenkomst na de dienst, dus ik kon rustig wachten totdat ik opgehaald werd door de motor taxi. En heel wat handdrukken, kussen op de wang en omhelzingen in ontvangst nemen.

Terug thuis kwamen er weer wat buren op bezoek en ook ben ik zelf op bezoek geweest. Mijn petekind kwam met uitgestrekte armen op me afgerend. In zowel Grande Savanne als Duvier is geen huis meer bewoond. Inwoners hebben hun huizen moeten ontvluchten en alles achtergelaten. Scholen en kerken blijven gesloten. Zelfs de kleding van de priester is gestolen. Onvoorstelbaar, ik heb in beide dorpen menig mooie wandeling gemaakt, gelogeerd, genoten van de vreedzaamheid, van de prachtige natuur en uitzichten, van goed gezelschap.

Bij de bank kun je niet meer dan $ 100 per keer opnemen. Alles is hier ingewikkeld. Internet in huis werkte niet meer. Inmiddels is de internet provider al twee keer geweest, de eerste keer om te kijken wat het probleem was en de tweede keer om het probleem op te lossen. De poort gaat stroef, dus een buurman komt er wat olie op smeren.

Iedere dag mag ik weer mee-eten met de buren. Iedere middag hoor ik de kinderen weer langslopen als ze uit school komen, hier vlakbij. Soms kloppen ze hier aan, mijn kleine vrienden en petekinderen, om even een praatje te maken. Het is een vreugde om hier te zijn. Als vanouds kwam Patrick een dagdeel bij me. Ik mag hem nog steeds helpen dus we werkten samen aan enkele plannen. Hij bracht gelijk drinkwater voor me mee. De stroopwafels en pepernoten vinden hier gretig aftrek. De sfeer is uitmuntend, het is goed zo.

Vrijdag regende het de hele dag. Dat is hier ongebruikelijk en gebeurt eigenlijk alleen als er een storm, depressie, of orkaan over het land gaat. Dat is dan ook het geval. De school hier verderop bleef gesloten. Geen zon betekent geen stroom, dus zuinig aan met de elektriciteit.

Zaterdag waaide het nog flink, maar het lukte me om droog bij familie Nelson te komen. Een mooie dag gehad bij de familie. Bijpraten met jong en oud. Samen eten. De blijdschap van het weerzien wordt gemeten in de hoeveelheid eten, teveel om te verwerken.

Vandaag regent het nog steeds. Het is gelukt om naar de kerk te gaan, al kwamen we nat terug. De bergen zijn onzichtbaar, verdwenen in de wolken. Ik denk aan gezinnen die in een lekkend huis wonen en niet kunnen slapen als het regent. Het is zo’n mooi land, met zoveel goede mensen, maar ook zoveel strijd, eigenbelang, corruptie, jaloezie. Niet te vatten.