Ik heb een tante in Haïti en die komt

Op 12 januari 2010 veranderde het leven van vele Haïtianen. De wereld werd op zijn kop gezet. Vier dagen later, op 16 januari 2010, veranderde het leven van mijn broer en schoonzus door de geboorte van hun eerste kind, Ariane. Onze levens zijn totaal verschillend, onze leefwerelden zijn werelden van verschil. Ariane heeft een tante in Haïti, die telefonisch onbereikbaar was toen zij geboren werd, doordat alles platlag in het land. Twee en een halve maand na haar geboorte kon ik mijn nichtje voor het eerst in mijn armen houden. Ariane heeft een tante in Haïti die nu even in Nederland is. Alle medewerkers van MCC Haïti worden geacht twee weken met verlof te gaan en nu is de beurt aan mij.
Het was stressen voor mijn vertrek. Ik vond (en vind) het moeilijk om weg te gaan, midden uit onze werkzaamheden. Ik blijf me bezighouden met hulpgoederen en distributies. Contact met het hoofdkantoor van MCC in Akron, Amerika, over welke goederen er verzonden worden, wat Haïti nodig heeft, wanneer welke containers verscheept worden. In Haïti bij aankomst van de containers een procedure om ze door de douane te krijgen. Een planning maken voor de distributie van de goederen. Coördineren van twee chauffeurs en hun team mannen die helpen laden en lossen. Distribueren van voedsel, krukken, looprekken, baby pakketten, sanitaire benodigdheden, dekens, waterfilters, tenten. Nieuwe hulpaanvragen behandelen. Documenten voorbereiden. Rapport uitbrengen; verantwoording afleggen voor de hoeveelheid gedistribueerde spullen, de locaties, het aantal begunstigden, hun situaties. Berekenen hoeveel voedsel er nodig is en ingekocht moet worden. Vertaalwerk coördineren. Lijsten opstellen van binnengekomen medische spullen en die verdelen bij ziekenhuizen. Teamvergaderingen bijwonen, die zijn verdeeld in ‘staand’ en ‘zittend’; staand voor kort overleg, zittend voor langer overleg.
Gedurende drie dagen vond er een vergadering plaats met ‘hoge heren’ van MCC uit Amerika en Canada. In februari is er een evaluatieteam geweest om aanbevelingen op te stellen voor het beleid van MCC Haïti voor de komende jaren. Dat werd gedurende deze drie dagen besproken. Ook het plaatselijke MCC team was aanwezig, voor zover mogelijk. Verder ontvangt MCC nog steeds ingenieurs, zowel voor het inspecteren van gebouwen als het geven van trainingen. Inspecties gaan in coördinatie met de Verenigde Naties en de overheid, die nu ook een inspectieprogramma is begonnen. De ingenieurs van MCC zijn nu ook diverse woonwijken aan het inspecteren, waar MCC betrokken is bij distributies. Na een medisch team uit Canada was er nu een team uit Amerika aanwezig. Ook andere korte termijn vrijwilligers komen de helpende hand bieden. Een van hen heeft de bibliotheek weer op orde gebracht, na de chaos die daar was ontstaan.
Onze wekelijkse devoties blijven doorgang vinden. Laatst stonden we stil bij 1 Corinthiërs 13; liefde. Zonder liefde kunnen we niets, zijn we niets, stelt het niets voor wat we doen. Liefde in alles. Diezelfde week werd de liefde tussen twee mensen bevestigd in een huwelijk tussen mijn collega Myriam en haar man Gary. Hun trouwdag stond al sinds voor de aardbeving gepland op 27 maart. De datum bleef hetzelfde, maar het liep allemaal anders dan verwacht. Het kostte veel moeite om een kerk te vinden waar het huwelijk bevestigd kon worden. Zijn kerk is volledig met de grond gelijk gemaakt. Beide predikanten zijn overleden. Haar kerk is deels ingestort. Uiteindelijk werd er een ongeschonden gebouw gevonden, met golfplaten dak (stuk lichter dan beton). Uiteraard was het MCC team rijk vertegenwoordigd. Een mooi moment. Het is goed dat ook dit soort dingen doorgaan. Het leven gaat door. Twee mensen die hun leven willen delen; nu belangrijker dan ooit, er samen voor gaan.
Samen niet alleen in huwelijk of op het werk, maar ook in woonwijken en buurten. Ik kroop weer eens op mijn plaats in onze tent, toen het lang en hard ging regenen. Er zat een klein gaatje boven mijn slaapplaats. De buren konden natuurlijk niet toelaten dat ik nat werd. Een van de heren ging een stuk kauwgum halen uit de boetiek, iemand anders kauwde er goed op en nummer drie, de langste van het stel, plakte het stuk kauwgum op het gaatje boven mijn bed. En zo sliep ik droog die nacht. Het was tegelijk mijn laatste nacht in de tent. Inmiddels is het gezin bij wie ik verblijf weer binnen gaan slapen en ik met hen.
Op een zondagmiddag gingen we met een aantal collega’s op ziekenbezoek bij Hervé, die door buiktyfus enkele weken uit de running was. Samen met zijn vrouw en hun vier kinderen woont hij in een huis dat bestaat uit 1 vertrek. Ze zijn er twee weken voor de aardbeving ingetrokken. Het huis waar ze voorheen woonden, is volledig verwoest. De nieuwe bewoners zijn overleden.
Twee weken geleden was ik op bezoek in Duvier, een dorp buiten Port-au-Prince. Alle huizen in dat dorp zijn volledig met de grond gelijk gemaakt. Er staat niets meer overeind. De woningen hadden golfplaten daken, dus men heeft de golfplaten gebruikt om min of meer een onderkomen van te bouwen. Grote stapels stenen liggen naast wat eens de fundering was van hun huizen. De moeder en een paar broers van een collega wonen in dat dorp. Een week later was ik in de huizen van mijn eigen vader en moeder en van mijn broer en schoonzus. Ongrijpbaar. Onvoorstelbaar. Wat moet het verschrikkelijk moeilijk zijn om je moeder en broers onder zulke omstandigheden te zien leven, terwijl je niets kunt doen en machteloos staat, al werk je dan ook bij een ontwikkelingsorganisatie. Afgelopen week is er een training gehouden in Duvier, wat gefinancierd is vanuit de giften. Men wil werken voor de ontwikkeling van eigen dorp.
Donderdag 1 april heb ik Haïti even achter me gelaten. Het is nog nooit zo moeilijk voor me geweest om weg te gaan, een gevoel van mensen verlaten, van werk waar je middenin zit. Op Goede Vrijdag kwam ik aan in Nederland, opgewacht door mijn ouders en uiteraard zonder koffer, die zoals gewoonlijk vertraagd was. Nog dezelfde middag zag ik eindelijk mijn broer en schoonzus weer en kon ik voor het eerst Ariane in mijn armen nemen. Mijn andere broer was de volgende dag jarig. Nederland; een bekende wereld, mijn vaderland. Tegelijk een wereld van verschil. Pas kort voor vertrek ben ik begonnen met het doornemen van foto’s van na de aardbeving. Een moeilijk proces. De realiteit is niet te vatten. Toch heb ik geprobeerd via foto’s en een verhaal iets weer te geven van de realiteit zoals die door mijn collega’s en mij is en wordt ervaren. Dit vond plaats in de christelijke gereformeerde kerk te Drogeham. Via deze weg een ieder nogmaals dank voor jullie komst, inzet, gebed, giften en betrokkenheid.
Na de dood kwam er de opstanding. Na Goede Vrijdag kwam Pasen. Met Pasen kwam ook de doop van mijn nichtje. Wat prachtig om daarbij te kunnen zijn. Wat mooi ook om haar te zien liggen in haar Haïtiaanse wieg/mand. Mooi om het koor weer te horen zingen, om tijd door te brengen met familie, om naar de eigen kerk te kunnen gaan. Fijn ook om weer even te kunnen motorrijden. Mijn werk en leven zijn nu in Haïti, maar dat wil niet zeggen dat het niet moeilijk is om familie achter te laten. Het was moeilijk om Haïti te verlaten, het zal straks moeilijk zijn om Nederland weer te verlaten. Ik ben meer een schrijver dan een prater. Ik laat niet makkelijk merken wat er in me omgaat. Van binnen huil ik om alle verwoesting in Haïti, alle leed en verdriet, de zware lasten die men draagt, de mensonwaardige omstandigheden waaronder men leeft. Tegelijk put ik moed uit de bewonderenswaardige levenshouding van het volk, dat zelf de moed niet opgeeft aangezien je daarmee geen stap verder komt. Ik hoop dat internationale organisaties zullen luisteren naar de stem en inbreng van Haïtianen, om op een juiste manier het land te herbouwen. Het is goed bedoeld als men vanuit Nederland of elders schoenen of pindakaas of wat dan ook naar Haïti wil sturen, maar vaak realiseert men zich niet dat dat negatieve gevolgen heeft voor lokale productie. Werkgelegenheid is de sleutel tot economische zelfstandigheid en ontwikkeling. Geïmporteerde rijst die door subsidies goedkoper wordt gehouden dan lokaal geproduceerde rijst, creëert een oneerlijke concurrentiestrijd voor de nationale landbouw, de belangrijkste bron van inkomsten. Ontwikkelingswerk is complex, helpen is moeilijk. We denken het vaak zo goed te weten, maar laten we in plaats van te spreken eens luisteren, in plaats van onderwijzen leren, in plaats van geven ontvangen, met respect en waardigheid, in vrede en liefde.