Met Nicolien en Sietze in Haïti

Het is een tijdje stil geweest op de website. We gaan terug naar de maand juni.

Elke tweede zondag van juni is het kinderdag. De kinderen kwamen die dag gezamenlijk de kerk binnen, de jongens in zwarte pantalon, wit overhemd met blauwe strik, de meisjes in witte jurk met een blauwe sjaal om de hals. Er was eveneens een delegatie van twee bezoekende kerken. De groepen kinderen zongen en dansten.

Dinsdag 13 juni kwamen Nicolien en Sietze aan uit Nederland. Voor Nicolien een terugkomst, voor Sietze een eerste bezoek. Geheel in stijl was de bagage zoekgeraakt (tot op heden...) Lang leve de flexibiliteit. Handig om behulpzame collega’s te hebben die met ons meegingen naar een winkel om wat benodigdheden te kopen. De vakantie van Nicolien en Sietze begon met een verblijf in Furcy. Intussen was ik aan het werk. Er stond weer een vergadering met ACT Alliance op het programma.

15 juni was een nationale feestdag. Ik haalde Nicolien en Sietze op uit Furcy. Witte lakens hingen aan de kant van de weg en bloempatronen werden uitgelegd op de weg, waar ik voorzichtig langs probeerde te rijden. We legden die dag diverse bezoeken af, oude bekenden van Nicolien. Eerst naar Fort Jacques, toen via Duvier naar Meyot en tot slot naar Pelerin, waar mijn petekind ons dolblij ontving en zorgde voor de nodige animatie.

De volgende dag vertrokken we naar het Noorden van het land. Een collega en zijn jarige vriendin reden mee. We waren nog maar op Delmas toen we al een lekke band hadden. Toen moesten er nog kleren gekocht worden en een taart voor de jarige. Uiteindelijk hadden we alles en iedereen in de auto. Al voor Arcahaie begon het te regenen. Een stop in Gonaïves voor een maaltijd en vandaar ging het in de regen verder. Er wordt flink aan de weg gewerkt in de bergen van Bilboro, waar de weg verbreed wordt. Helaas was het bewolkt met beperkt uitzicht. Van Plaisance via Limbe ging het verder naar Cap Haïtien. In het pikkedonker was het lastig om ons hotel te vinden.

Zaterdag reden we naar Milot voor een bezoek aan het Citadel. Het blijft een indrukwekkend bouwwerk en een geweldig mooie omgeving. We kwamen boven bij de kanonskogels en het geweldige uitzicht en liepen het koele Citadel in met z’n dikke muren en vele kannonnen, waarvan sommige gemaakt uit brons in 1742, in hele goede staat en mooi bewerkt. Opslag van kruit. Een bakkerij. Kanonsgaten, mooie uitzichten, de latrines die niet vol raken, slaapvertrekken, de koninklijke zaal, gevangenis eronder, waterreservoirs/baden, graftombe van de koningin. Een hogere verdieping is in de aardbeving van 1842 vernield. Al rond 1780 is begonnen met de bouw van de burcht, afgerond na de onafhankelijkheid toen er in elke provincie een burcht gebouwd moest worden.

We liepen terug naar beneden en reden naar Palais Sans Souci, dat vernield is in de aardbeving van 1842. Het was duidelijk een heel mooi paleis, met vele trappen en vertrekken en verdiepingen. Het paleis van de koningin staat erachter. Er zitten gaten in het dak van de eeuwenoude katholieke kerk, die evenals het Citadel en het paleis door Henry Christophe gebouwd is.

Toen reden we naar Cap Haïtien, een ronde langs het centrale plein. Ook die gebouwen zijn allemaal door Henry Christophe gebouwd; de kathedraal, universiteit (waar hij woonde), gemeentehuis en andere panden. Het is een mooie stad, met typerende architectuur, houtbouw en balkonnen op de bovenverdiepingen van de huizen.

Er wordt aan de weg naar Labadie gewerkt, die wordt verbreed en geasfalteerd. Een heel verschil met de vorige keer. In Labadie meren een aantal keren per week cruiseschepen aan. Vandaar namen we een bootje naar Belly Beach, waar we verse vis aten en zwommen in de zee. Het water is daar helder. In Cap Haïtien liggen tonnen afval langs de zee en ook aan de nieuwe boulevard in de stad is nog steeds niets gedaan. Toen we terugvoeren naar Labadie, werd er net een boot met geiten geladen. Die moesten ook naar de overkant, voor de nacht...

De volgende dag reden we via een andere route terug naar Kenscoff. De vader en dochter van een collega reden met ons mee. In Grande Rivière du Nord pikten we onze andere collega en z’n vriendin weer op. Het was een mooie route. Bij Dondon zicht op het Citadel, hoog en indrukwekkend gelegen in de bergen. Door Saint Raphaël, Pignon en Bohoc richting Hinche. Mooie bergen, uitzichten, groen, een rivier in het dal. Bij Hinche sloegen we af naar Bassin Zim, voor de meerderheid een eerste bezoek aan deze waterval en de daarbij gelegen grot. Ook onze Haïtiaanse reisgenoten waren onder de indruk van de onophoudelijke waterstroom. Toen ging het verder naar Cange en langs het mooie meer, de bergen door bij Mirebalais, Mon Kabrit, uitzicht op de meren en de stad Port-au-Prince. We zetten de grootvader en kleindochter af bij Smith, die voor het eerst sinds zijn motorongeluk van afgelopen december eindelijk zijn vader weer ontmoette.

Na een nacht in Kenscoff vertrokken we de volgende dag vroeg richting het Noordwesten, op Nicolien haar verjaardag. Via Gonaïves en Anse Rouge reden we naar corporatie KEPK om drie huizen te bezoeken. Bij de eerste waren de muren deels opgetrokken. We wachtten op de vrouw des huizes, die uiteindelijk met twee ezels aankwam. Ze was zand wezen halen in een ravijn, twee en een half uur lopen. Haar huis is met de grond gelijkgemaakt in orkaan Matthew. Daarna heeft ze een aantal dagen bij de buren geslapen en toen heeft ze een huisje gebouwd van leem. Drie van haar kinderen heeft ze naar Saint Marc moeten sturen. Behalve haar huis verloor ze ook haar oogst, drie ezels en twee koeien. Er is nog 1 ezel over.

Bij het tweede huis was alleen de vloer gestort, de muren moesten nog gebouwd worden. De dame des huizes haalt het water op haar hoofd, want haar ezel is doodgegaan in de orkaan. Bij het derde huis waren die dag de muren gebouwd. Een man was bezig stenen met een hamer kapot te slaan tot grind, een jongen duwde een kruiwagen met betonblokken. De eigenares had ook boterbonen en maïs ontvangen na de orkaan. We spraken met de metselaar van het huis, die had deelgenomen aan de training die onze ingenieurs houden voor de start van de bouw.

’s Avonds kwamen we aan in Jean Rabel en moest er nog een verslag doorgenomen worden. De volgende ochtend konden we na een ontbijt van gekookte plantanen en geitenvlees weer op pad. We bezochten vijf huizen die met GRADAID gebouwd worden. Ze werken snel en de muren waren al gebouwd en de bovenste dwarsbalk gelegd. Het was bemoedigend te horen dat andere leden van GRADAID de families komen helpen in het werk. Zelf dragen ze stenen bij, water, grind en ze helpen met het graven van de fundering. Een van de vrouwen is na de orkaan naar Port-au-Prince vertrokken om werk te zoeken. Als straks hun nieuwe huis bewoonbaar is, kan zij weer terugkomen. Bij een van de huizen stond een regenton uit Almelo... Een stukje Nederland op een onverwachte plaats in Haïti.

Vandaar reden we naar corporatie KED in Dupre. Ik ging op pad met een landbouwdeskundige om akkers te bezoeken. Bij de eerste sprak ik met een 14 jarige dochter. De maïs en bonen zijn via CWS door de corporaties aan een aantal leden verstrekt, na de orkaan. Na de oogst zal een deel van de bonen opgeslagen worden voor het volgende seizoen. Een vrouw was bezig met het doppen van de bonen. Aansluitend spraken we het comité van KED, waarbij onze ingenieurs het project van huizenbouw uitlegden. Onder een donkergrijze lucht keerden we terug naar Jean Rabel, waar we tot laat in de avond werkten aan een herziene versie van een plan dat we hebben ingediend bij MCC. Inmiddels zijn de plannen goedgekeurd om twee scholen te repareren (een in het Noordwesten en een in Grand Anse) en een school in Grand Anse te herbouwen.

De volgende dag reden we naar corporatie KABM in Corail, waar we met het comité in gesprek gingen en twee huizen bezochten. De familie Ferdilus was al in het huis getrokken, ook al waren de deuren nog niet geïnstalleerd, de muren nog niet gepleisterd en de vloer nog niet afgewerkt. Twee jonge kinderen lagen binnen te slapen. De kinderen waren blij het huis te betrekken. Het andere huis stond scheef, dus ze wilden niet wachten totdat het huis op hen neer zou vallen. Dat bewijst dat ze daadwerkelijk behoefte hadden aan een nieuwe huis. We liepen eveneens langs akkers maïs en bonen. De ingenieurs testten de zandsoort die de mensen normaalgesproken voor bouw gebruiken in het dorp. Die werd afgekeurd.

Aansluitend namen we met het comité van AGEHPMDNG hun verslag door en daarna reden we naar Bombardopolis. De sfeer was goed de hele week. De heren ingenieurs nemen hun werk serieus en zijn tegelijkertijd in voor een geintje en hebben vaak een lach op hun gezicht. Het was ook erg leuk om Nicolien en Sietze in ons midden te hebben.

Donderdag ontbeten we met pompoensoep, waarna we naar corporatie CRPB reden in Plaine d’Orange. Na een gesprek met het comité bezochten we een aantal van de negen huizen die in aanbouw zijn. Het eerste huis wordt op een nieuwe plaats herbouwd. Het oude huis is volledig met de grond gelijk gemaakt. Enkel een stapel stenen toont nog aan waar het huis was. Een tweede huis heeft schade aan de muren en het dak is weggevlogen. Bij de derde woning spraken we met een zoon des huizes. Zijn moeder was met twee chronisch zieke kinderen naar Port-au-Prince. Een deel van hun huis is ingestort, muren zijn beschadigd en een deel van het dak is weg. Helaas willen mensen het gezin niet echt helpen, want als ze denken dat het een ‘project’ is met externe financiering, dan denken ze gelijk dat er veel geld te halen is. Dit gezin is 13 geiten kwijtgeraakt in de orkaan, evenals hun akkers. Na de orkaan hebben ze zaden ontvangen van CRPB om weer te planten. De latrine is ook vernield.

Een weduwe ontving ons onder een nieuw dak dat ze gekregen heeft van de kerk. De muren zijn echter volledig ingestort, dus het hele huis moet herbouwd worden. Ze verkocht suiker, bloem, rijst, olie, bonen en spaghetti, maar al haar handelswaar is verloren gegaan in de orkaan. We zagen maïs groeien op de akker die ze heeft kunnen planten met zaden ontvangen van CRPB/CWS. Ze verloor haar oogst, een ezel en 8 geiten in de orkaan. Geen enkel dier overleefde de ramp. Het volgende huis was beschadigd doordat er een boom op was gevallen. Ook deze vrouw was haar oogst en alle dieren verloren; een koe en een kalf, een muilezel en 13 geiten. En ook zij heeft dankzij zaden ontvangen via CRPB en CWS weer maïs en bonen kunnen planten.

Tot slot spraken we een vrouw die 20 geiten, 2 ezels, 2 muilezels en haar akkers verloor in de orkaan. De muren van het huis zijn beschadigd, het golfplaten dak is opgelicht en de latrine is vernield. Aangezien ze al hun ezels kwijtgeraakt zijn, moeten ze nu dieren lenen om water te halen voor de bouw. Ook rondom dit huis stonden maïs en bonen geplant. De heer des huizes is eerder getrouwd geweest. Hij verloor al zijn zeven kinderen op een en dezelfde dag toen de boot waarmee ze over wilden steken naar Amerika schipbreuk leed. Zijn vrouw stierf kort daarna en hij bleef alleen achter. Onvoorstelbaar, zoveel leed.

Van CRPB ging het naar KOKAS, waar we drie huizen bezochten. Dit was een eerste bezoek, waarbij de ingenieurs de schade opnemen en constateren wat er moet gebeuren, of reparatie mogelijk is of nieuwbouw nodig. Het eerste gezin verbleef na de orkaan een aantal dagen in de kerk. Een aantal muren zijn ingestort en het water reikte hoog, wat duidelijk te zien is aan de muren. Het water heeft de gewassen en dieren meegesleurd, inclusief zoete aardappels, bonen, maïs, een ezel en zes geiten. Het tweede gezin dat we bezochten verbleef na de orkaan in een school. Hun huis is volledig met de grond gelijk gemaakt. Het echtpaar leeft van landbouw en houtskool. Ook zij verloren al hun dieren; een ezel en vier geiten. Het enige dat nog overeind staat is hun latrine. Het derde gezin heeft maïs en bonen ontvangen van KOKAS om te planten na de orkaan. Zij verloren zeven geiten, een paard, en twee ezels. Twee geiten overleefden de orkaan. Het huis staat nog overeind, maar het is beschadigd doordat er een boom op is gevallen. Ook zij verbleven in een school na de orkaan.

Die avond in het gastenverblijf in Bombardopolis had ik een evaluatiegesprek met een van de ingenieurs. Niet helemaal geloofwaardig om je collega aan te moedigen beter op zichzelf te passen en zich niet over de kop te werken, om elf uur ’s avonds... We zijn erg tevreden en blij met zijn aanwezigheid en bijdrage in ons team.

Vrijdag reden we wederom door Citerne Remy, om het vierde huis van KOKAS te bezoeken. Ook dat was volledig met de grond gelijk gemaakt. Eer lagen alleen nog wat stenen en een stuk golfplaat. We spraken jonge moeders deze dagen. Ook deze vrouw ontving bonen en maïs na de orkaan. Ze verloor een ezel en twee geiten. Twee andere geiten overleefden de orkaan. Houtskool en dieren zijn haar bron van inkomsten. Sinds de orkaan woont ze samen met haar gezin bij haar broer.

Vandaar reden we naar KOEB in Baie-de-Henne, waar de ingenieurs de huizenbouw uitlegden aan het comité zodat ook daar binnenkort begonnen kan worden met reparatie/nieuwbouw van woningen. Nicolien zorgde voor wat avontuur op de terugreis naar Port-au-Prince door met cactusnaalden in haar benen terug te komen van een wc stop tussen de cactussen... We zetten Nicolien en Sietze onderweg af aan het strand, brachten de eerste ingenieur thuis, haalden een zusje en een nichtje op van school, brachten de tweede ingenieur thuis, en tot slot kon ik zelf naar huis.

Intussen meldden de nieuwsberichten dat Guy Philippe, verkozen senator van Grand Anse, tot 9 jaar celstraf is veroordeeld in Amerika. Hij zal dus geen senator meer kunnen worden.

Afval is hier een probleem, gezien het gebrek aan een afvalverwerkingssysteem. In Port-au-Prince staan hier en daar grote containers, dus ik neem mijn afval mee naar de stad om het weg te gooien. Nu zijn de containers echter vervangen door borden met het verzoek om het daar schoon te houden. Maar hoe doe je dat als er geen containers meer zijn om je afval in te gooien? De meeste mensen gooien hun afval in een ravijn of kanaal, wat behalve gezondheids- en milieuproblemen grote verstoppingen veroorzakt, vooral als het regent.

Ik ging kort bij Smith langs, die eindelijk therapie kreeg om z’n been te leren buigen. Vervolgens haalde ik Nicolien en Sietze op uit Montrouis om ze naar het vliegveld te brengen. Onderweg genoot ik van de mooie omgeving, de gekleurde bloemen en bergen, de diverse kleuren blauw van de zee en de lucht. Nicolien en Sietze, nogmaals bedankt voor jullie komst naar Haïti! Wij vonden het erg leuk dat jullie hier waren.

Ik las een artikel in een krant van Geldermalsen over de tornado die 50 jaar geleden veel schade in Tricht heeft aangericht en ook doden veroorzaakt. Nog datzelfde jaar waren er al nieuwe huizen voor iedereen, uit het rampenfonds. Toen al. Wat een verschil met hier.

De laatste week van juni stond in het teken van een verslag voor UMCOR over de voortgang van ons werk in Ganthier en Boen. We hadden een gesprek over een interessant verslag van Lumos over de situatie van kindertehuizen in Haïti. De meeste kinderen in ‘weeshuizen’ zijn geen wezen, maar kinderen met ouders die onder valse beloftes in een tehuis opgevangen worden, dat vaak dient om de zakken van de directeur te vullen. Het bizarre is dat Amerika en Europa decennia geleden al overgestapt zijn van weeshuizen naar gezinsopvang, maar veel kerken in beide continenten steunen buitenlandse weeshuizen. Daar gaat veel geld mee gepaard. Een weeshuis is helaas vaak een business voor de directeur en een leven van misbruik voor de kinderen. Diezelfde dag woonde ik een bijeenkomst bij UNICEF bij over wat er is gebeurd met de resultaten van een studie over kindslaven. UNICEF deelde tegelijkertijd de plannen die ze hebben voor de komende jaren naar aanleiding van de resultaten van het onderzoek.

Het einde van de maand juni betekende het einde van het contract van een van onze collega’s en verlenging voor de rest. Het betekende ook opnieuw een verhuizing, nu we eindelijk weer nieuwe kantoorruimte hebben gevonden.

Ik had de gelegenheid om deel te nemen aan een interessant interview voor De Wekker over ‘het goede leven’; hoe geniet je temidden van armoede. Een mooi maar moeilijk onderwerp. Het leven blijft dubbel.