Een stukje Nederlands leven in Haïti

Het is weer zondag, twee weken na mijn vorige bericht, en ik zit weer buiten op het terras. Wat is er weer veel gebeurd in die twee weken. Er is gewerkt, gerust, er waren frustraties, er was dankbaarheid, er waren hele bijzondere momenten, er waren nieuwe ervaringen, nieuwe lessen, nieuwe wegen.

Dinsdag 18 november was een nationale vrije dag. Een zaterdaggevoel, midden in de week. Ik heb wat werkzaamheden in huis verricht en de kamers helpen voorbereiden voor de vele gasten die we verwachtten; met de boormachine in de hand overal klamboes opgehangen en ventilatoren geïnstalleerd. Een bureau in elkaar helpen zetten op het nieuwe Défi Michée kantoor dat nu hier in het MCC gebouw is. Taarten gebakken voor verjaardagen (ik schijn nu als hofbakker aangenomen te zijn). ’s Middags ben ik samen met een collega even ‘uit’ geweest. Er zijn hier niet zoveel mogelijkheden voor uitjes. Je kunt niet even naar Lauwersoog of Dokkum rijden of iets vergelijkbaars. Zelfs in de hoofdstad zijn weinig ‘recreatie’ mogelijkheden. Er is echter wel een suikerrietmuseum, waar ik nog niet geweest was. Een soort openluchtmuseum waar te zien is hoe suikerriet verwerkt wordt. Daar hebben we even rustig rondgewandeld en in het gras gezeten. Gras is op zich al een zeldzaam iets hier in de stad.

Van woensdag 19 tot en met vrijdag 21 november hadden we onze ‘konbit’ vergadering. Dat is een drie dagen durende vergadering van het volledige MCC Haïti team; zowel Port-au-Prince als Desarmes. Dit hebben we drie tot vier keer per jaar. Ik zou tussen de middag ‘even’ naar het vliegveld. Kon mooi, dachten we, ik hoefde niet veel te missen. Dat liep even iets anders. Ik stond samen met Darlain te wachten op het vliegveld. Darlain was een van de tolken van onze World Servants groep van vorig jaar. We keken vol spanning uit naar Jeroen en Fardau, die vorig jaar ook hier waren en die nu terugkomen om anderhalf jaar in het Noordwesten van het land te gaan werken, in Passe Catabois, dezelfde plaats waar we vorig jaar waren. Er ging van alles mis met hun koffers, dus we hebben zo’n twee uur op hen staan wachten, maar uiteindelijk waren ze er dan. Een bijzonder weerzien. We reden met z’n vieren naar MCC, waar we samen gegeten hebben en ik gauw de vergadering binnen ben geslopen. Jeroen en Fardau zijn een week te gast geweest in het MCC gebouw. Het was erg leuk, maar ook voor ons alledrie best wel vreemd. Ik heb een leven in Nederland en nu heb ik hier in Haïti een nieuw leven opgebouwd. Nu komt er opeens een stukje van mijn oude Nederlandse leven in mijn nieuwe Haïtiaanse leven. Bedankt voor jullie bezoek, Jeroen en Fardau! Ik twijfel er niet aan dat jullie je prima zullen redden. Gelijk de taptap instappen en sinaasappels op straat kopen, afdingen...; dat komt helemaal goed!

Terwijl ik mijn dagen in vergadering met het team doorbracht, gingen Jeroen en Fardau samen wat op pad. Het huis was vol met bezoekers en het Dezam team, dus ik verbleef weer in huis bij m’n collega Garly, waar ik de afgelopen maand ook was. Zo blijf ik heen en weer verhuizen. Vrijdag arriveerden er nog 6 bezoekers, waarvan 3 in het kader van een bezoek van MCC Canada en Honduras; de verantwoordelijken voor disaster management (noodhulpverlening). Alle teamleden die in het buitenland verbleven, zijn ook weer teruggekeerd, dus we zijn weer compleet. Elke dag begonnen we met een dagopening; zingen, Bijbellezen, of soort reflectie. Ik begeleidde de Creoolse liederen op het keyboard. En ja, nu was Jeroen er met zijn gitaar! Dus zo stonden we samen te musiceren hier in Haïti. Wie had dat nou gedacht, dat we nog eens samen muziek zouden maken bij MCC Haïti.

In het weekend hebben we met z’n drieën de stad wat onveilig gemaakt (of was het dat al?). Samen met collega Alexis naar een winkel die allerhande Haïtiaanse producten verkoopt. Daarna met de MCC bezoekers naar Fermathe, waar we Darlain ontmoetten. We kregen ook een rondleiding door het ziekenhuis daar, van Deborah Baker, die vorig jaar met World Servants bij ons was (werkzaam bij Baptist Haiti Mission). Een van de weinige ziekenhuizen die nog maaltijden verstrekken. Op de terugweg een stop bij het uitzichtpunt over de stad beneden ons in het dal. Blijft een indrukwekkend gezicht, Port-au-Prince daar ingeklemd tussen bergen en zee.

Ik kreeg een enthousiast en blij telefoontje van een nieuwe vader. Het Cubaanse echtpaar waarvoor zovele spullen vanuit Nederland geschonken zijn, heeft op zaterdag 22 november een gezonde dochter ter wereld gebracht. Haar naam is Esther. Een nieuw mensenleven.

Op deze zelfde dag vond er een orgelconcert plaats in de christelijke gereformeerde kerk in Drogeham. Het was een benefietconcert, waarvan de opbrengst bestemd was voor Julia Wisse (net als ik uitgezonden vanuit Drogeham; zij verblijft een jaar in Thailand) en mij. Ik heb enthousiaste reacties gehoord en kon zelf later via internet het concert downloaden. Prachtig orgelspel! Via deze weg wil ik André en Tjitske heel hartelijk bedanken voor hun inzet. Geweldig dat jullie dat doen!

Vorige week zondag zouden we om 6 uur ’s ochtends naar de kerk. Zoals afgesproken belde ik om half zes mijn collega Garly (wekdienst). Hij zei echter dat z’n vrouw ziek was, dus kon hij niet mee. Aangezien m’n collega Kurt en z’n vriendin hadden gevraagd of we met hen mee wilden naar de kerk (om 9 uur), besloot ik de plannen maar weer eens aan te passen. Garly had me gevraagd om een kruik voor z’n vrouw te brengen. Jeroen en Fardau hadden de creatieve oplossing om kokend water in een thermos drinkfles te doen. Toen ook gelijk maar ‘ontbijt op bed’ klaargemaakt en zo zijn we om half zeven ’s ochtends naar huize Garly getogen. Een vroege visite dus. Er zijn momenteel veel mensen ziek, vooral kinderen. Het valt me op dat er hier veel meer ziekte is dan in Nederland. Vooral gebrek aan schoon water veroorzaakt veel problemen. Ook de milieuvervuiling werkt niet bevorderlijk.
We zijn dus naar de wat latere kerkdienst geweest, waar Jeroen en Fardau en de andere bezoekers die voor het eerst kwamen, verwelkomd werden met een strikje. ’s Middags zijn we naar het stadscentrum gereden. Daar hebben we wat rondgelopen bij het nationale paleis en een aantal monumenten en hebben we lekker rustig in een park bij een fontein gezeten.

Afgelopen week ontving ik een scan van een aantal pagina’s uit het blad Doorgeven (magazine voor de christelijke gereformeerde kerken). Dat blad heb ik thuis in Nederland vaak zitten lezen, denkend dat ik zo graag ook zulk werk zou willen doen; ontwikkelingswerk. Nu staat er zowaar een bijdrage van mijzelf in. Een wens is waargemaakt.
Afgelopen dagen waren heel bijzonder voor mij, mede dankzij de christelijke gereformeerde kerk in Nederland. Onze bezoekers van MCC die komen kijken hoe noodhulpverlening er in Haïti aan toegaat, werden meegenomen naar een aantal plaatsen waar we werken. Zij drieën, mijn Colombiaanse collega Pancha, Jeroen en Fardau, Cher Frere (van onze partner organisatie SKDE) en ik togen met z’n achten op pad. Woensdagochtend om kwart over vijf verlieten we Port-au-Prince. Onze eerste bestemming was Gonaïves. Daar hebben we de plaatsen bezocht waar MCC distributies van voedsel en medicijnen heeft gedaan. Sommige wegen zijn nog steeds onbegaanbaar door water en modder. Op alle straten liggen grote bulten opgedroogde modder, die afkomstig zijn uit de woningen en andere gebouwen. De scholen zijn inmiddels weer begonnen, maar vele leerlingen kunnen niet naar school. De weinige leerlingen die wel gaan, komen veelal niet in schooluniform en hebben ook geen schoolspullen. Lesgeven zonder materiaal, zo vertelde een docent ons in zijn school, waarvan drie lokalen verloren zijn gegaan. Eer zijn slechts 24 van de 90 leerlingen momenteel. Gonaïves is drie maanden na de orkanen nog steeds in grote problemen.
We reden verder naar het Noordwesten van het land, met als volgende bestemming Passe Catabois, om daar Jeroen en Fardau naar hun nieuwe thuis te brengen. De afstand was in totaal iets van 230 km, de reis lang, vanwege de ellendig slechte wegen. Meer gat dan weg. Ook als er soms een stukje asfaltweg is, blijft het verraderlijk. Je weet nooit wanneer het asfalt plotseling ophoudt en je opeens van een scherpe richel afdendert, of wanneer er een drempel ligt (in dezelfde kleur als de rest van de weg), of een diep gat of een kuil, etc. Onder opwaaiend stof reden we verder naar het noorden, genietend van de prachtige omgeving. Wat een natuur, wat een bergen. Ik vermaakte me prima achter het stuur. Weinig verkeer op de weg, leuk sturen op onverharde wegen. Als ik tegenwoordig eens een snelheid van 70 km per uur haal, heb ik het idee dat ik vervaarlijk hard rijd. Tegelijk voelde ik me een beetje schuldig dat ik wel van dit ‘avontuur’ hield. Het is immers natuurlijk niet best dat een land geen goeie wegen en fatsoenlijke infrastructuur heeft. Dat draagt er ook aan bij dat producten uit het vruchtbare Noordwesten niet naar andere delen van het land getransporteerd en verkocht kunnen worden.
Op een gegeven moment eindigde de weg bij een rivier. We hebben heel wat rivieren overgestoken, maar dit was iets anders. Via een steile modderhelling reden we de rivier in. Drie jongens waadden voor ons in het water, om ons te wijzen waar de rivier het best begaanbaar was. We volgden de rivierstroming een tijdje parallel, voordat we aan de overkant de oever weer op konden rijden. Het water stond kniediep en op een gegeven moment had ik het idee dat de auto ‘zwom’ en de wielen van de grond kwamen. Weer een ervaring rijker.
Toen we ons een kwartier vanaf Passe Catabois bevonden, kwamen we in een modderpoel terecht. Niet de eerste van de dag, wel de diepste. We zaten muurvast en konden niet meer vooruit of achteruit. Al gauw verzamelde zich een menigte mensen om ons heen. Cher Frere moedigde de jongens en mannen aan om in de modder te stappen en de auto eruit te duwen. Dat kostte heel wat moeite, maar uiteindelijk lukte het ons om achteruit eruit te komen. Maar ja, toen nog een poging natuurlijk. We kwamen dit keer iets verder, maar zaten weer vast. Met machetes werd geprobeerd de meeste modder bij de banden weg te halen. Uiteindelijk werd de auto met een riem uit de modder getrokken. We waren inmiddels zo’n anderhalf uur verder en het was donker. Iedereen zat onder de modder. Nog tien minuten rijden en we konden een rivieroever niet opkomen. Lekke band. Die dus verwisseld en zo hebben we uiteindelijk over het laatste kwartier ruim twee uur gedaan. Best een vreemd gevoel om zo Passe Catabois weer in te rijden, het nieuwe thuis voor Jeroen en Fardau. Een beetje World Servants gevoel, om weer bij onze verblijfplaats van vorig jaar te komen. Wat kan World Servants je leven veranderen!
We hebben Jeroen en Fardau achtergelaten en zijn met ons groepje verder gereden naar onze eindbestemming van de dag; Jean Rabel. Daar kwamen we tegen negenen ’s avonds aan.
De volgende ochtend togen we richting een van de zones waar huizen herbouwd worden, gefinancierd met geld vanuit de christelijke gereformeerde kerken in Nederland. In Jean Rabel bezochten we een depot, waar cement en golfplaat opgeslagen ligt. Het was een vreemd idee te bedenken dat dat door mensen in Nederland is betaald, daar in dat kleine dorp op het platteland van Haïti. De route naar onze bestemming was weer een hele uitdaging. Het heeft de afgelopen weken veel geregend, dus de wegen zijn veranderd in modderbanen. Ergens was een weg half ingestort en slipten we vlak langs een afgrond een helling op, na met machetes en pikhouwelen de modder verwijderd te hebben. Verderop zat een scherpe bocht in de weg en de achterkant van de auto week vervaarlijk uit naar de rand van het ravijn. Maar goed, het uitzicht was weer schitterend en alles is goed en veilig verlopen. We werden flink heen en weer en op en neer geslingerd in de auto. ‘Ik voel me net een milkshake’, had Jeroen gezegd. Mooi samengevat...
Aan beide kanten zagen we de zee; we reden naar de punt van het eiland. Bij aankomst stond een muur van schoolkinderen ons aan te kijken. Vijf blanken op bezoek in deze uithoek. Het was voor mij een heel bijzonder bezoek. De vlag was gehesen bij de school, die met lakens verdeeld is in zes lokalen. 210 leerlingen gaan nu weer naar school, dankzij microkrediet financiering vanuit Nederland. Wat maakte me dat ontzettend dankbaar! Wat een verschil met mijn vorige bezoek, toen de school gesloten was. Wat had ik die ervaring graag willen delen met de gemeenteleden, met jullie allemaal die een gift gegeven hebben, met mijn ouders, mijn broers. Ik kan het alleen maar in woorden en foto’s overbrengen, maar mensen, wat is er een dankbaarheid in die zone, wat een ontwikkeling. We hebben diverse woningen bezocht. Wat was het machtig mooi om te zien dat er stevigere woningen worden herbouwd. Een echte fundering van beton, in plaats van een vloer van aangestampte aarde. Muren versterkt met cement, golfplaten daken in plaats van stro. Wat hebben veel mensen me bedankt. Ik geef hun dank door! Hartelijk dank aan ieder die een gift gegeven heeft! We bezochten een tweede school, waar nu 62 leerlingen weer lessen kunnen volgen en 3 leraren hun baan terug hebben. Het is duidelijk dat we niet alle nood kunnen verhelpen, dat we niet alle huizen kunnen repareren, maar we dragen zeker bij. Er worden 255 gezinnen in het Noordwesten geholpen aan een nieuwe of herbouwde woning. Als ze geld hadden, zouden ze ook voor mij een woning daar willen bouwen, zo zeiden ze. Een teken van respect en waardering. We eindigden ons bezoek met een maaltijd bij iemand thuis. We schoven dicht bij elkaar in een lage woning, een vertrek met een tafel, stoelen en bedden. Geen elektriciteit of stromend water in dit gebied. Planken werden met de hand gezaagd van boomstammen. Dat is de eigen bijdrage van de mensen, evenals stenen en zand, die ze allemaal in de omgeving vinden. De participatie is groot; men werkt ijverig mee.
Met een hoofd vol indrukken en een hart vol dankbaarheid liet ik dit gebied weer achter me. Ik nam het stuur weer in handen en reed ons terug naar Gonaïves en vandaar verder naar Desarmes. De prachtige natuur schonk me rust. Wat een ruimte, wat een landschap, wat een vrijheid, wat een opgelucht ademhalen. Ik blijf een plattelandsmens en geen stadsmens...
Toen we ’s avonds in Desarmes aankwamen bij het MCC kantoor daar, was het al donker. Lastig rijden is dat, want donker is echt pikkedonker. Niks straatverlichting en wel mensen die zomaar oversteken of gaten en kuilen en drempels op de weg. We kwamen veilig aan, op de dag van Amerikaanse Thanksgiving. Ik krijg hier van vele culturen wat mee. Met een Amerikaans-Canadees-Colombiaans-Haïtiaans-Nederlands gezelschap vierden we samen Thanksgiving. De maaltijd bestond uit een Haïtiaans recept van pompoensoep, plus diverse bijgerechten. Een ieder noemde waarvoor hij dankbaar was, voordat we de maaltijd begonnen. Een goed samenzijn, ook met de mensen van Dezam. Er is zoveel om dankbaar te zijn, hoewel er nog zoveel nood is in dit land. Tel uw zegeningen!
Tussendoor de nodige bijeenkomsten en gesprekken gehad. Ik trad bij alle gesprekken en bezoeken op locatie als tolk op. Goed luisteren dus om te onthouden wat de persoon zei voor wie ik vertaalde. Soms spraken we een interessante mengelmoes van Spaans-Creools-Engels. Al die talen en nationaliteiten...
Vrijdag brachten we de dag door in Dezam. ’s Ochtends hebben we een bezoek gebracht aan ziekenhuis Albert Schweitzer in Deschapelles. We kregen een rondleiding en hoorden bij de bloedbank dat de afgelopen 3 maanden maar liefst 50% van het bloed geïnfecteerd was (hiv/aids of hepatitis, etc.). In de afdeling voor ondervoede kinderen bevonden zich 40 kinderen, hoewel het er normaal gemiddeld 10 zijn. De orkanen laten duidelijk hun sporen achter.
’s Middags liepen we naar de plaatselijke markt en namen twee collega’s van MCC Dezam ons mee naar een boomplantage in Christant. We hobbelden weer over een pad en liepen verder langs diverse soorten geplante bomen en rijstvelden. Het herbebossingsprogramma in Dezam en omgeving is al enkele decennia actief en werpt zeker z’n vruchten af (letterlijk en figuurlijk). We bezochten een plantage waar de citroenboompjes al in de kweek zijn. Tegelijk werd ons uitgelegd hoe ze compost maken. Een prachtige omgeving, ook hier. Heerlijk die natuur. En ’s avonds een prachtig heldere sterrenlucht. En mieren, tarantula’s, kakkerlakken, andere grote spinnen...
Gisteren zijn we vanuit Dezam weer teruggereden naar Port-au-Prince. Daar nog een afsluitende bespreking gehad en toen maakten onze bezoekers zich op om weer naar hun respectievelijke landen af te reizen. Een indrukwekkende week dus weer.

Opmerkelijk genoeg is het sinds de dag van aankomst van Jeroen en Fardau ‘afgekoeld’. Dat wil zeggen tot een aangename temperatuur waarbij we niet de hele tijd zweten en waarbij we zelfs ’s nachts een laken over ons kunnen trekken (een graad of 25 tot 30; het is nu 29 graden).
Met deze lagere temperaturen maak ik me op om over minder drie weken naar Nederland te reizen. Op 19 december hoop ik aan te komen en 2 januari zal ik weer vertrekken. Bij deze nodig ik een ieder van harte uit om op dinsdagavond 23 december naar de christelijke gereformeerde kerk Maranatha in Drogeham te komen. Daar hoop ik wat te vertellen en laten zien over de afgelopen maanden in Haïti. Ik ben enorm verrast en overweldigd door de vele, blijvende reacties en betrokkenheid tijdens mijn wonen en werken hier. Graag zou ik jullie weer willen ontmoeten en spreken. De aanvang van de avond is om 19.30 uur. Het adres is Lytsewei 22, 9289 LB Drogeham. Van harte welkom en graag tot ziens!