Nederland bouwt in Haïti

Een aantal weken geleden werd ik blij verrast met een bericht van de christelijke gereformeerde kerken in Nederland. Ze bieden financiële steun voor de slachtoffers van de orkanen. Een geweldige gift. Tegelijk ook een hele verantwoordelijkheid. Er zijn zoveel mensen ontheemd na de orkanen; we zouden iedereen wel willen helpen, maar dat is niet mogelijk. Gelukkig betekent dat niet dat we niemand kunnen helpen, hoe moeilijk het ook is om mensen te selecteren en tegen anderen nee te moeten zeggen. Wat is het echter mooi dat er met hulp vanuit Nederland gebouwd kan worden in Haïti!
We hebben besloten het geld te gebruiken om te helpen met de herbouw van vernielde woningen in het Noordwesten en Westen van het land. Dit helpt mensen zowel op de korte als de lange termijn. Wat is een thuis belangrijk; een veilige en geborgen plaats, een dak boven het hoofd van ouders en kinderen, een plaats om te slapen, te eten en om in de nabijheid een tuin aan te leggen; een basis om verder te gaan met het leven en de draad weer op te pakken.
We togen naar het Noordwesten van het land, een van de tien departementen van Haïti. Tevens een van de armste gebieden. Een lange autorit voerde ons over zulke slechte wegen dat ze de naam weg nauwelijks verdienen. Zelfs bij een ‘snelheid’ van 5 km per uur wordt het gezelschap nog door elkaar gehutseld. We passeerden Gonaïves en verbijsterden ons over de enorme puinhoop die deze stad nog steeds is. Onderweg blijkt dat zelfs naar de wc gaan en eten vinden niet vanzelfsprekend is. Op de een of andere manier reis ik telkens in gezelschap van mannen, die weinig moeite hebben met het vinden van een manier om naar de wc te gaan onderweg. Voor mij is het iets lastiger. Een van de heren is bekend in Gonaïves, dus we stoppen bij een gezin dat hij kent, waar hij vraagt of ik van de wc gebruik mag maken. Er wordt naarstig gezocht naar wc papier, maar dat is er niet. Ik krijg een paar beschreven schriftblaadjes mee en wordt verwezen naar een hoek in de tuin, waar een half opgetrokken muurtje net m’n onderlijf aan het zicht onttrekt. Ook hier heeft het water tot dakhoogte gestaan. De tuin bestaat uit een dikke laag gebarsten modder.
Als ik vertel dat we in Nederland een afstand van 200 km in twee uur tijd kunnen afleggen, worden me verbaasde blikken toegeworpen. Daar doen we in Haïti een uur of acht over... Onze driedaagse reis is een evaluatie van drie zones in het Noordwesten. We hadden een lijst met 255 namen gekregen van families met vernielde dan wel verloren woningen. De woningen zijn niet per auto bereikbaar, dus hebben we veel gewandeld. Toen we het gebied van onze bestemming binnenreden, keken mijn collega en ik elkaar onzeker aan. De natuur is schitterend, de omgeving is groen, er zijn vele fruitbomen; is hier echt hard hulp nodig? We werden duidelijk misleid. Zodra we uitstapten en te voet onze lokale gidsen volgden over smalle paadjes, kregen we de andere kant van het plaatje te zien; bittere armoede. Een jong kind zat op z’n hurken naast de overblijfselen van een huis. Dat wil zeggen; alleen de vorm van de woning was nog te zien. Waar slapen de mensen nu? Bij familie, vrienden of in een klein hutje. Betonblokken woningen zijn hier niet. Het zijn huizen gemaakt van boomtakken en een mix van aarde en water (leem), met daken van stro. Het probleem ligt hier duidelijk dieper dan alleen bij de orkanen. Het is een kwestie van uiterst diepe armoede, waardoor mensen geen woningen kunnen bouwen die bestand zijn tegen regen of wind. Het is duidelijk dat het geld hier goed op z’n plaats komt.
Muren staan op instorten of vertonen grote gaten, complete huizen zijn vernield, scholen en kerken omvergewaaid, daken gelicht. Gescheurde muren worden gestut door boomtakken. Soms wonen de gezinnen nog steeds in hun huizen, ondanks het gevaar op instorten. Waar moeten ze anders naartoe? Ze hebben geen keus.
Kinderen van 7 jaar gaan nog niet naar school. Een alleenstaande moeder met 6 kinderen kan nauwelijks het hoofd boven water houden. Haar man is overleden en geen enkele van haar kinderen gaat naar school. Er is geen geld voor. Ergens ligt een zieke vrouw op een dunne deken op de vloer. Ze is broodmager, zwak en niet in staat om te eten. Aan het eind van de dag zijn mijn collega en ik zwaar vermoeid, niet zozeer lichamelijk als wel mentaal. Hij is Haïtiaan en komt voor het eerst in dit deel van het land. “Wat een nood is hier,” zegt ook hij. “Wat is dit land vernield.” De volgende ochtend zijn we weer vroeg uit de veren. We hebben weinig geslapen. Zoveel indrukken, zoveel om over na te denken, zoveel nood. Een school die gesloten is omdat er geen geld is om de docenten te betalen. 125 kinderen kunnen niet naar school, 3 docenten zijn hun baan kwijt. Doordat de oogsten verloren zijn gegaan, hebben de ouders geen inkomsten om de school te betalen. We vragen wat het salaris is, in de hoop om te kunnen helpen. $ 300 per maand, is het antwoord. Dat is erg weinig, denk ik bij mezelf. Even later helpt iemand me uit de droom. 300 Haïtiaanse dollars, niet Amerikaanse. Dat wil zeggen: $ 40 per maand. Veertig dollar! Voor een leraar. Het is dus echt waar; men moet van ongeveer een euro per dag zien rond te komen. Verbijsterd en triest verlaten we de school en lopen verder, nog meer ellende tegemoet.
Eens temeer wordt duidelijk dat niets vanzelfsprekend is. Wat moet het verschrikkelijk zijn voor ouders om niet in staat zijn je kinderen eten te kunnen geven, ze naar school te kunnen laten gaan, of met ze naar de dokter te gaan als ze ziek zijn. Er is geen schoon water, geen elektriciteit, er zijn geen wegen. Hoewel het een vruchtbaar gebied is, ontbreekt de infrastructuur voor transport naar andere delen van het land (of export). Een onbereikbare markt. We kunnen geen restaurants vinden waar we eten kunnen kopen. We kopen aan de kant van de weg bij wat marktmensen wat bananen, avocado’s en een soort brood. Bij een paar families worden met een machete een aantal kokosnoten van de boom gehakt voor ons. De bovenkant wordt eraf gehakt, zodat we de kokosmelk kunnen drinken en daarna de kokos eten. We eten puur natuur en puur lokaal.
Een paar dagen later brachten we een gelijksoortig bezoek aan het departement West, waar ook Port-au-Prince onder valt. We reden de bergen in naar Fermathe. Daar is momenteel een World Servants groep bij de Baptist Haiti Mission. Zij zijn woningen aan het herbouwen die in de orkanen verloren zijn gegaan. In Fermathe en omgeving gaat de armoede schuil achter de gevels van grote woningen van enkele welgestelde mensen. Maar als we de zijpaden inslaan, wordt het algauw duidelijk dat ook hier de nood hoog is. In beide gebieden waar we komen, zijn weinig andere organisaties actief. In Fort Jacques en omgeving, boven Fermathe, bezoeken we wederom diverse families. Hier zijn meer woningen van steen, ook met ingestorte muren of lekkende golfplaten daken, of volledig vernielde huizen. En ook hier gaan kinderen niet naar school, omdat er geen geld voor is. Mensen lopen ons achterna en vragen ons ook bij hun huis te komen kijken. Ze hebben zelf geen middelen voor wederopbouw en zoeken hulp. Wederom komt er een moedeloos gevoel over ons. Wat is helpen moeilijk! En wat is het zwaar om nee te moeten zeggen. We moeten een selectie maken, we kunnen niet iedereen helpen. De diepe ellende vreet aan ons.
Een paar dagen na terugkomst uit het Noordwesten krijgen we een telefoontje. Beide scholen die gesloten waren, zijn geopend en het is groot feest in het dorp! Wat een geweldig goed nieuws. Mensen bedankt! Dankzij jullie kunnen er weer 250 kinderen naar school en zijn er weer 6 leraren aan het werk.

Een verantwoordelijkheid tegenover onze medemens, een verantwoordelijkheid tegenover de christelijke gereformeerde kerken in Nederland. Daarnaast blijft er natuurlijk de verantwoordelijkheid in mijn werk bij Défi Michée. Afgelopen zondag was het Micha zondag, zowel in Haïti als in Nederland als in andere landen. De week ervoor had Défi Michée samen met Compassion International een concert georganiseerd. Een volle kerk luisterde naar de Franse zanger Pierre Lachat, die verbonden is aan de Micha Campagne in Frankrijk. Er waren problemen met de elektriciteit, dus het concert begon anderhalf uur later dan gepland. Dat mocht de sfeer niet drukken. Aanstaande zondag is het reformatie zondag en ook voor die dag en de dagen eraan voorafgaand staan diverse activiteiten op het programma. Verder komt Défi Michée regelmatig in een radio uitzending. Vorige week ben ik ook mee geweest naar de studio. Ik heb me nog maar even op de achtergrond gehouden en hoorde plotseling mijn naam noemen op Radio Lumière, een van de grootste stations in Haïti.
Voor Défi Michée heb ik deelgenomen aan een seminar dat werd georganiseerd door Tearfund (in Nederland beter bekend als Tear Nederland). Het onderwerp was hiv/aids, een groot probleem in Haïti. Wat een verhalen kwamen er los en wat een discussie. Goed om een taboe te doorbreken. De locatie van het seminar was een super-de-luxe hotel met airconditioning gekoelde ruimte, die me een week keelpijn bezorgde.
Het kantoor van Défi Michée verhuist. We zijn tot nu toe aan Delmas 19 gevestigd, maar het huurcontract wordt niet verlengd. De nieuwe verblijfplaats is een ruimte in het kantoor van MCC. Voor mij ideaal; zo is mijn werk voor beide organisaties nog beter te combineren.

Het is momenteel een periode van veel verantwoordelijkheden. Behalve bovengenoemde bezigheden, ben ik op dit moment waarnemend country representative van MCC Haïti. De huidige eindverantwoordelijke verblijft een maand bij MCC in Amerika, vandaar dat ik zijn taken waarneem, in samenwerking met een andere collega. Een interessante uitdaging. Deze zelfde collega heeft me gevraagd of ik bij zijn gezin in huis wilde komen tijdens zijn afwezigheid, dus daar zit ik nu aan tafel dit te schrijven (‘nu’ is maandagavond; er is hier geen internet om het bericht te plaatsen). Ik leer weer van alles, zowel in werk als in familieleven. Haïtiaans eten koken, kinderen verzorgen, strak inparkeren en ellendig slechte, smalle wegen rijden met een grote pick-up truck, etc. Het is fijn om zo betrokken te zijn bij Haïtiaanse vrienden, niet alleen bij andere buitenlanders. Ik verwonder me nog steeds over de vriendschap en acceptatie die ik hier vind.

Iets anders waar ik momenteel mee bezig ben, mede namens vele giften vanuit de kerk in Drogeham en van andere betrokkenen, is het steunen van een kleinschalig project hier. De regering is hier zo slecht georganiseerd dat ze zelfs geen verantwoordelijkheid nemen voor de aanleg van wegen of elektriciteit. Dat moeten bewoners zelf maar op zien te lossen. Zo kreeg ik een verzoek om hulp bij de financiering van de aanleg van een weg in een woonwijk. De aanleg van de weg is een vereiste om elektriciteit en water in de wijk te krijgen. Een deel van de giften is aan dit project toegezegd. Nederland bouwt echt in Haïti! Binnenkort via foto’s hopelijk verslag van hoe het nu is en hoe het wordt.