Impact van coronavirus in Haïti

Beste lezers,

De wereld bevindt zich in een ongekende situatie. Er is al veel gebeurd in de wereldgeschiedenis, maar vaak betreft het een aantal landen of een specifieke regio. Dit keer bevindt heel de wereld zich in een situatie van onzekerheid, angst en gezondheidszorgen, al heeft het coronavirus op verschillende plaatsen en in verschillende landen een andere impact.

Ook wij werken zoveel mogelijk van huis uit. Daar ging echter wel enige voorbereiding aan vooraf, aangezien we geen elektriciteit noch internet hebben. Dus zijn er zonnepanelen geïnstalleerd die overdag accu’s opladen en ons zo van stroom voorzien. Ook is er een internetverbinding aangebracht. Het is nog wel mogelijk en toegestaan om naar kantoor te gaan en dat doen we dan ook op basis van behoefte. Het is thuis in ieder geval rustiger werken, want op kantoor is er de herrie van de generator van de buren, hun irritant blaffende honden, een radio waarvan het volume regelmatig omhoog gaat, een motor die continu op en neer rijdt op de weg voor het kantoor, en de geur van brandend afval. Als een van ons die een auto heeft naar kantoor gaat, halen we Roseline thuis op, zodat ze niet met de taptap hoeft. Tegenwoordig mogen er niet meer dan 4 personen per bank zitten in een taptap, niet meer dan 2 per bank in een busje en niet meer dan één passagier op een motortaxi. Het betekent wel dat de klant een dubbele prijs betaalt. De overheid zegt dat ze ‘kwetsbare families’ een bedrag van 3,000 gourdes gaan geven. De wisselkoers blijft stijgen en de gourde wordt steeds minder waard. Op dit moment staat 3,000 gourdes gelijk aan ongeveer € 26.

De markt mag nu maar 3 dagen in de week functioneren, wat protesten oplevert van de verkopers. Er is echter geen limiet op het aantal aanwezigen op de markt, dus men loopt nog steeds dicht op elkaar. Toen ik inkt moest halen voor de printer bij Thompson, stonden er stoelen in de gang, netjes op 1.5 meter afstand van elkaar, waar we moesten wachten omdat er niet meer dan een bepaald aantal klanten tegelijk in de winkel mag zijn. Mondkapjes zijn hier verplicht en er staat een boete op het niet dragen ervan. Zonder mondkapje kom je niet binnen bij de supermarkt, de telefoonmaatschappij Digicel om een rekening te betalen, de bouwmarkt, de bank, het Rode Kruis om bloed te doneren, etc. Veel bedrijven hebben een emmer water voor de deur staan waar klanten eerst hun handen moeten wassen voordat ze naar binnen mogen. Net als in Nederland zijn ook hier stickers aangebracht op de grond om 1.5 meter afstand te bewaren. Ook wij hebben mondkapjes gekocht en emmers water met zeep bij kantoor en bij huis neergezet. Verder worden er extra waterflessen aangeschaft, aangezien het drinkwater hier per fles van 5 gallon gekocht wordt, evenals een extra propaantank, omdat de gasfornuizen werken op tanks.

Maar dit is de hoofdstad. Elders in het land is de situatie heel anders. Daar hoort men de toespraken van de president en de verlenging van de maatregelen en de noodsituatie met nog een maand (19 april-19 mei). Men hoort spreken over mondkapjes maar heeft er nog niet een gezien. De textielindustrie mocht 20 april weer open, met 30% van het personeel en met inachtname van de nodige maatregelen, hoewel de medewerkers in groepen samendromden bij de ingang van de fabrieken. Daar worden nu onder andere mondkapjes gemaakt. De overheid had gezegd die gratis beschikbaar te zullen stellen. De avondklok blijft ook van kracht, van 8 uur ’s avonds tot 5 uur ’s ochtends.

Men heeft geen vertrouwen in de overheid. Dat leidt er ook toe dat velen tot op heden niet geloven dat de informatie correct is, dat er echt coronavirus is in Haïti. Velen denken dat het een politieke zet is om de noodsituatie uit te roepen en zo toegang te krijgen tot extra geld.

Er is veel extra werk nu, gerelateerd aan COVID-19. Onze partner organisaties bellen en schrijven ons om te vragen wat er gedaan kan worden. Ze dienen verzoeken in, maar onze middelen zijn beperkt. Binnenkort hopen we met drie van hen een eerste steun te bieden. Corporatie KED wil verpleegkundigen toevoegen aan hun team van mensen die de dorpen rondgaan om informatie te verstrekken en mensen op te roepen voorzichtig te zijn. Ze hopen hiermee het ongeloof van mensen aan te pakken, als er medisch personeel bij betrokken is. Ze zullen een draagbare radio gebruiken om radiospots van het Ministerie van Gezondheid te draaien. Ook zullen er chloor, tabletten om water te zuiveren, zeep, sanitizer en emmers beschikbaar gesteld worden voor de leden van KED in Baie-de-Henne.

Evenals KED zal ook AGEHPMDNG emmers, zuiveringstabletten, zeep, sanitizer en chloor verstrekken aan families in Jean Rabel. GRADAID zal op verzoek van het provinciale kantoor van het Ministerie van Gezondheid een voorraad mondkapjes, handschoenen en sanitizer inkopen, die aan ziekenhuizen verstrekt zullen worden. En ook zij zullen chloor en zeep verstrekken aan gezinnen in Môle Saint Nicolas.

De situatie in het Noordwesten is extreem moeilijk en zorgwekkend. Wat een gevoel van machteloosheid als ik per telefoon hoor van oud-collega Anouce hoe het gaat met KED in Baie-de-Henne. Het Noordwesten kent momenteel een periode van droogte. Het regent niet en dus drogen de bronnen op. Daardoor kan er ook niet vaak of meer handen gewassen worden. De prioriteit voor het gebruik van water is om te koken en douchen. Normaal wordt er in februari, maart of april geplant maar het heeft niet voldoende geregend. Activiteiten zijn stopgezet wegens coronavirus en dus zijn er geen inkomsten. Families hebben grote problemen om te functioneren. De zaden die op voorraad lagen om geplant te worden, worden nu opgegeten. De dieren vermageren dus leveren ook weinig op bij verkoop. Mensen kopen crediet en maken schulden. Als er zout in het eten zit, heet het eten. Ik probeer erachter te komen hoe vaak ze per dag eten en wat ze eten. Er is schaarste aan lokale producten en ook import en de prijzen zijn gestegen. Het is niet een kwestie van hoe vaak, het is per wonder dat ze eten. Volwassen mensen komen Anouce 50 gourdes (€ 0,44) vragen omdat hun situatie zo slecht is. Ouders huilen omdat ze hun kinderen geen eten kunnen geven.

Bij een (virtuele) vergadering van CNSA, de Nationale Coördinatie van Voedselveiligheid, werd ook gesproken over de hogere prijzen, de droogte, de voedselcrisis, de verminderde koopkracht. In een verslag van voedselcrises staat Haïti vermeld onder de 10 ergste voedselcrises wereldwijd van 2019.

Mijn collega die verantwoordelijk is voor communicatie had me gevraagd een video op te nemen om uit te leggen wat voor impact COVID-19 heeft op de programma’s van Church World Service. Die video is hier te zien: https://www.facebook.com/watch/?v=256235582186474. Haïti kende al een landelijke politieke crisis en een voedselcrisis in het Noordwesten voorafgaand aan coronavirus en dat wordt nu alleen maar erger. De president beseft dat hij niet van het volk kan verlangen of vragen om thuis te blijven, aangezien de meeste mensen bij de dag leven. Ze moeten elke dag op pad om eten op tafel te kunnen zetten. Een dag niet gewerkt is een dag geen eten. Ze willen in principe wel thuis blijven, maar moeten kiezen tussen het lopen van een risico om coronavirus te krijgen, of honger lijden.

Growing Hope Globally is al jarenlange een trouwe donateur van onze landbouwprogramma’s in het Noordwesten. Ze hielden een webinar over het ‘Groeien van gezonde gemeenschappen: de link tussen gezondheid en voedselveiligheid’. Een goede uiteenzetting met voorbeelden van hun programma’s in Azië en Latijns Amerika, omtrent water, gezondheid, gezondheid van moeders en jonge kinderen, COVID-19. Onze partners doen hun best om ook het reguliere werk zoveel mogelijk door te laten gaan. Daarvoor zoeken ze creatieve manieren. Zo waren er boompjes in de boomkwekerij van AGEHPMDNG gereed om uitgeplant te worden. Normaalgesproken komen groepen mensen de boompjes ophalen, maar nu kwamen ze individueel, een voor een. Zo konden de boompjes toch verstrekt en geplant worden.

Hoewel het luchtverkeer stilligt, gaat Amerika wel door met het deporteren van immigranten en zo ook Haïtianen, ondanks de risico’s en een gebrekkige controle op coronavirus. Er zijn al meerdere vluchten met gedeporteerden aangekomen in Haïti. De passagiers moeten na aankomst twee weken in quarantaine verblijven in hotels nabij het vliegveld, op kosten van de overheid. Ook vanuit de Dominicaanse Republiek komen vele Haïtianen terug naar Haïti. In een maand tijd zijn er 10,501 Haïtianen teruggekeerd. Een geschat totaal van 150,000 Haïtianen zijn hun werkvergunning in de Dominicaanse Republiek kwijtgeraakt nu het werk stilligt en ze komen niet in aanmerking voor subsidies van de Dominicaanse overheid. Daarom keren ze terug naar huis. Het aantal corona gevallen is op dit moment vele malen hoger in de Dominicaanse Republiek dan in Haïti. Tot op heden zijn er 7.578 zieken en 326 doden in de Dominicaanse Republiek, terwijl Haïti 85 zieken en 8 doden heeft geteld. Daarbij is het echter wel zo dat Haïti te maken heeft met zeer gebrekkige testcapaciteit.

Aan het coronavirus is een stigma verbonden. Omwonenden willen niet dat er behandelcentra geopend worden in hun nabije omgeving. Tot nu toe zijn er slechts drie ziekenhuizen in heel Haïti die corona patiënten kunnen opvangen; een in het Noorden (Milot), een in Centre (Mirebalais), een in het Westen (Port-au-Prince).

Elke donderdag neem ik deel aan een informatiebijeenkomst van OCHA (Kantoor van de Verenigde Naties voor Coördinatie van Humanitaire Zaken). De normaal maandelijkse bijeenkomsten van ACT Alliance zijn nu ook wekelijks. Het is de bedoeling om samen met de ACT Alliance leden in de Dominicaanse Republiek en Cuba een plan in te dienen namens het Caribisch gebied en om zo gezamenlijk het coronavirus het hoofd proberen te bieden. Ondanks dat nu alle gesprekken via internet plaatsvinden, komen mensen nog steeds te laat, met het verschil dat ze nu niet het verkeer de schuld kunnen geven...

Het voltallige team van Church World Service in Latijns Amerika werkt nu thuis. Argentinië verkeert al sinds 20 maart in volledige quarantaine. Op diezelfde dag werd bij collega Luciano een zoon geboren, die tot op heden nog geen kennis heeft kunnen maken met zijn grootouders.

Intussen blijven er ook zorgen omtrent de algemene veiligheid. De wijk Village de Dieu blijft een hotspot voor ontvoeringen. De politie heeft nu de weg daar afgesloten zodat er geen vrachtverkeer met goederen meer in beslag genomen kunnen worden door de bandieten.

In Milot is een kathedraal in vlammen opgegaan. Deze kathedraal was gebouwd tussen 1810 en 1813, een historisch pand en UNESCO erfgoed. De kathedraal is gevestigd naast het paleis Sans Souci, aan de voet van het pad naar de Citadel.

Pasen is hier de belangrijkste religieuze viering. Er zouden mensen gedoopt worden en er zou feest zijn in de kerk, maar dat kon nu allemaal niet doorgaan.

Toch proberen we ook zoveel mogelijk ons reguliere werk voort te zetten. Zo hadden we een gesprek met de directrice van GOALS Haiti, al was er coronavirus bij haar geconstateerd. GOALS Haiti werkt met 400 kinderen van 12 voetbalteams, in de leeftijd van 7-18 jaar, in de buurt van Leogane. Ze hebben een sportprogramma, bestaande uit voetbal, materialen en training voor coaches. Tevens verschaffen ze onderwijs, inclusief alfabetisering, gezondheid en studiebeurzen. En tot slot moedigen ze vrijwilligerswerk aan in de gemeenschap, bijvoorbeeld door afval in te zamelen. Nu er geen groepen kinderen bij elkaar mogen komen, blijven ze de kinderen van warme maaltijden voorzien per vijftal. Ook verstrekken ze springtouwen zodat de kinderen thuis kunnen sporten, zeep, mondkapjes en juiste informatie omtrent COVID-19.

We hadden tevens een gesprek met Bethany Global, die zich voorheen voornamelijk bezighielden met internationale adoptie maar zijn overgestapt op pleegzorg en het bijeenhouden van gezinnen. Ook zij zetten zich in om kinderen bij hun ouders op te laten groeien, in plaats van in weeshuizen. Mensen die weeshuizen steunen verdedigen vaak ‘hun weeshuis’ omdat het ‘beter, anders, christelijk’ is. Mensen willen wel geld geven voor weeshuizen, maar niet voor familiehereniging, dat ‘verkoopt’ niet zo goed. En kerken willen groepen sturen naar weeshuizen om te ‘helpen’. Het is een strijd om kerken bewust te maken van dingen die ze eigenlijk niet willen horen omdat ze ingaan tegen hun goede bedoelingen, maar feit is dat een kind beter af is in een gezin dan in een tehuis.

De banken hebben net als veel andere bedrijven en winkels aangepaste openingstijden. Dit betekent dat de rijen extra lang zijn. Ik moest een brief inleveren bij de bank, wat me een hele ochtend gekost heeft. Eerst naar een vestiging in Pétion-Ville, buiten in de rij staan, netjes op 1.5 meter afstand van elkaar, binnen zitten wachten. Toen ik aan de beurt was, werd ik verwezen naar een andere locatie. Daar kreeg ik te horen dat ik de brief moest indienen bij weer een andere locatie. Dus naar een derde locatie, waar ik anderhalf uur buiten in de zon heb staan wachten. Hier werd de afstand niet gerespecteerd. Iedereen wou in het stukje schaduw op de veranda staan. Een auto reed van de parkeerplaats achteruit tegen een andere aan, dus we volgden de ontwikkelingen van de botsing. Uiteindelijk werden we binnengelaten en kon ik de brief afgeven. Daar zou na 2 dagen gevolg aan gegeven worden. Inmiddels zijn we twee weken verder en wacht ik nog steeds. Alles schijnt hier veel tijd en veel moeite te kosten.

Dat geldt ook voor het Ministerie van Planning. Hun service is momenteel eveneens gesloten dus verwijzen ze organisaties die een dossier in beoordeling hebben naar een emailadres, waar ze echter niet op reageren, ongeacht hoe vaak je ze schrijft.

De verkiezingsbelofte van de president om 24 uur per dag elektriciteit te verschaffen, schijnt niet alleen niet waar te zijn maar eerder het tegenovergestelde; het wordt alleen maar minder in plaats van meer. Gemiddeld is er niet vaker dan eens per week stroom bij huis en dan enkel een paar uur midden in de nacht als iedereen ligt te slapen dus dan kun je er nog weinig mee.

De buurvrouw probeert ook meer thuis te blijven. Zo nu en dan heeft ze bananen te koop, die ze van haar bomen haalt. Ik help ze verkopen aan de collega’s, die allemaal wel van bananen houden. Zo hoeft zij niet op pad en is iedereen blij. Ik heb ze netjes thuisgebracht bij Patrick en Wisly. Van andere bananen een cake gebakken en gedeeld met de collega’s. Roseline op haar beurt had koekjes gebakken genaamd ‘aspiral’, die ze met ons deelde. Normaalgesproken eten we op kantoor. Dat is nu dus ook allemaal anders. Als ik in de buurt ben, dan nog zorgt Roseline dat er eten voor me klaarstaat, al is het bij haar thuis. Zo haalde ik samen met Wisly een speciaal recept bij haar op. Blij weerzien voor hen beiden. Wisly is inmiddels volledig hersteld van zijn motorongeluk. Zijn zus stuurde me een pan ‘tchaka’, een soort soep van bonen, maïs en geitenvlees dat maar weinig mensen weten te bereiden. Inmiddels is Wisly aangenomen als nachtwaker op kantoor.

Verder werken we onze plannen uit voor het verstrekken van schapen en varkens, hoewel de uitvoering ervan is uitgesteld wegens coronavirus. We spraken met IOM Bahamas over de voortgang van het werk met (Haïtiaanse) migranten in de Bahamas. Het is de bedoeling hen te helpen aan nieuwe documenten zodat ze geen problemen meer hebben met hun verblijfsvergunning. Week of Compassion, een donateur van Church World Service, sprak ons om meer te vragen over de situatie in Haïti, waar de grootste behoefte aan is maar ook wat hoop geeft.

De vader van een collega in North Carolina is overleden aan het coronavirus. De moeder van een vriend hier in Haïti zou twee weken op bezoek bij haar kinderen in Amerika maar kon wegens geannuleerde vluchten niet terug naar Haïti en is uiteindelijk van stress en bezorgdheid en angst in Amerika gestorven.

Ondanks alle informatie die verstrekt wordt via radio of aanplakbiljetten, zijn er mensen die de maatregelen aan hun laars lappen. Zo is er de afgelopen periode twee keer feest geweest bij een net nieuw geopende boetiek vlakbij huis. Dan klinkt er luide muziek en een oproep om te komen eten en feesten, ondanks een verbod op samenkomsten en de avondklok. Er zijn mensen die het coronavirus niet serieus nemen. Er zijn ook mensen die positief getest zijn en wegvluchtten uit het ziekenhuis. Zo brengen we elkaar in gevaar.

Wees voorzichtig mensen en pas goed op jezelf en op elkaar.