MCC, Cassavon, kinderrechten, demonstraties, etc.

Het is Sinterklaas geweest en ook hier vallen de pepernoten goed in de smaak. 5 december is tevens de dag waarop Christopher Columbus voet aan land zette in Haïti, in 1492. Dat wordt nog steeds elk jaar herdacht in de plaats waar hij aan wal kwam, Mole Saint Nicolas. Sinterklaas, een mooie traditie, een feest van delen. Is dat niet precies wat het leven kleur geeft; als we met elkaar delen? Hetzij mooie momenten die je vast kunt houden als herinneringen, of het delen van een maaltijd, een lach, een grap, een gesprek, een overtuiging, kennis, hoop, liefde, een verleden, een heden, een toekomst. Delen.

Al jarenlang probeer ik via deze weg iets te delen van en over Haïti. Ik probeer op een respectvolle manier de wereld om mij heen te observeren. Ik luister, kijk, observeer en deel. Dat probeer ik te doen met liefde en waardigheid voor het land waarin ik woon. Ik hoop dat het een stukje begrip teweeg kan brengen tussen twee heel verschillende landen, twee totaal verschillende werelden; Haïti en Nederland.

Laatst was ik bij een jaarlijkse openluchtmarkt van handgemaakte, Haïtiaanse kunst bij het suikerrietmuseum. Net als vorige jaren was er ook nu weer een diversiteit aan producten uitgestald; zeepstenen beelden of schalen, figuren van klei, geborduurde kleding, kunst van papier mache, spiegels of wanddecoraties van ijzerwerk, sieraden, tassen, enz. Temidden van die kunst werd ik aangesproken door een Nederlander geboren in Haïti die mijn website volgt. Een bijzondere ontmoeting.

De afgelopen maand hebben mijn naaste twee collega’s en ik werk verzet vanaf kantoor, terwijl de overige collega’s wekelijks in het Noordwesten en Grand Anse te vinden zijn om door te gaan met bouw van huizen en scholen alsook landbouw. Zo nu en dan heeft er een auto pech of nieuwe banden nodig of een nieuwe velg (die overigens erg moeilijk te vinden is). Ook de motortaxi die mij van huis naar kantoor brengt, staat regelmatig met een lekke band. Van onze eigen motor (die in het Noordwesten is) was het kenteken verdwenen. Het is een heel proces om een nieuwe te krijgen. Naast aangifte bij de politie en ander papierwerk moet er ook een bericht in de krant geplaatst worden over het verlies van het kenteken. Het kantoor van de krant (Le Nouvelliste) is gevestigd in het stadscentrum. Er staan nog veel huizen met grote scheuren, een groot gevaar, al sinds 12 januari 2010. Tegelijk is er nieuwbouw van vooral overheidsgebouwen. Daar in de buurt moesten we ook naar de notaris om een document te ondertekenen, waarbij we uiteraard lang moesten wachten. Alles kost veel tijd.

De honden van de buren blijven elke dag blaffen en omstebeurt gaat dan hier, dan daar een radio aan. Soms vliegt er een auto uit de bocht of doen de remmen het niet meer, wat laatst gebeurde in de buurt waar ik woon. Het viel me op dat er een gat in de muur zat. Dit keer geen aardbeving maar een truck die erop in was gereden. Een andere dag stond ik in de file. Blijkbaar zat de chauffeur achter me niet op te letten want op een gegeven moment reed de auto pal tegen onze achterkant aan. Dat is dan weer het voordeel van de ijzerwerken die hier als bescherming op veel auto’s zitten; geen schade. Hoewel de huidige president nog steeds 24 uur per dag elektriciteit belooft, is daar nog weinig van te merken. Laatst was er een probleem met de stroom bij huis. Het duurde een week voordat het weer gerepareerd was en dan nog is er meestal alleen ’s nachts stroom.

MCC had ons uitgenodigd voor de viering van hun 60-jarig bestaan in Haïti. Ik was er ook bij toen ze hun 50-jarig bestaan vierden. Dit keer vond de viering in Desarmes plaats. ’s Ochtends om 6 uur was ik al aanwezig bij het kantoor van MCC in Port-au-Prince, waar ook de andere partner organisaties van MCC zich verzamelden. Per bus reisden we gezamenlijk naar Desarmes. De route leek wat onlogisch, maar later hoorden we dat de route die we eigenlijk zouden nemen, was afgesloten, waarop de route werd gewijzigd. Van Pont Sonde naar Desarmes mooi zicht op de bergen met rode hellingen en rijstvelden. Toen we uiteindelijk met vertraging aankwamen, was het programma al begonnen. Diverse organisaties, partners en personeel van MCC namen het woord. Tegelijk was het een gelegenheid voor het lanceren van een nieuwe organisatie. Het MCC team in Desarmes is nu onafhankelijk en heet voortaan Konbit Peyizan. Bijzonder is ook dat de grootvader van de huidige (Amerikaanse) directeur van MCC Haïti als een van de eersten in Haïti was namens MCC en een ziekenhuis oprichtte in Grande Rivière du Nord. Een mooi stukje geschiedenis. Het was een goed weerzien met oud-collega’s van MCC. Toch bijzonder om erbij te zijn. Het is voor mij in Haïti met MCC begonnen.

Na een gezamenlijke maaltijd keerden we terug naar Port-au-Prince. De terugreis duurde zowaar nog langer dan de heenreis. De sfeer was echter goed en de discussies werden steeds feller, luider en enthousiaster. Het begon hard te regenen in Port-au-Prince en op een gegeven moment stonden we muurvast in de file. Een van de heren in onze bus stapte uit en ging het verkeer regelen om ons door binnenwegen te loodsen. Een lange dag. De motortaxi chauffeur stond me al op te wachten bij terugkomst.

MCC heeft reparatie en herbouw van twee scholen mede-gefinancierd via CWS. Daarvoor hebben we de afgelopen weken een verslag voorbereid en ingediend, om via geschreven woord, foto’s en financiën verantwoording af te leggen en te laten zien wat er gebeurd is. Eveneens hebben we verslagen ingediend van huizenbouw gefinancierd door Evangelical Lutheran Church of America en Stichting van der Honing-Hoitinga. 29 gezinnen kunnen een veilige woning betrekken. We zien dat de woning- en scholenbouw een grote impact heeft. Gezinnen kunnen opgelucht ademhalen en met een gerust hart gaan slapen, zonder dat ze gewekt worden door regen die naar binnen stroomt of door wind die aan het dak rukt. Elke keer opnieuw word ik geraakt door de omstandigheden van gezinnen. Ook voor de leerlingen is het een grote vooruitgang, nu ze in een passende omgeving lessen kunnen volgen. Er staan nog diverse scholen en huizen op onze wachtlijst, maar het einde van de financiering komt in zicht. Na de aardbeving van 6 oktober is er weinig tot geen geld binnengekomen. Het is moeilijk voor ons om zoveel schade om ons heen te zien maar het niet te kunnen repareren doordat er geen geld beschikbaar is.

Tegelijkertijd is het positief te zien hoe de bouw van de school in Cassavon (Pestel, Grand Anse) vordert. Ik sta versteld van de inzet van de bewoners en ook van onze eigen collega’s. Collega Wisly verblijft ter plaatse. Laatst had hij op een dag 25 keer 2 emmers water gehaald, materialen gelost, betonijzer verplaatst en met de hand beton gemixt. Hij vertelde me dat er een leerling is van Cassavon die al 3 keer is blijven zitten, met gemiddelde cijfers van een 2 of 3. Na werktijd neemt Wisly nu de lessen met hem door. Bij de laatste examenronde haalde de jongen gemiddeld een 7. Dat maakt het voor mij al waard. Soms weten we niet wat voor impact we kunnen hebben in het leven van iemand. Het lijkt zoiets kleins, maar het is zoiets groots wat daar is gebeurd. Diepe bewondering en respect dus voor Wisly en Cassavon.

De school is dichtbij zee gelegen, waardoor het grondwater zout bevat en niet gebruikt kan worden voor de bouw. Het had echter allang niet geregend, waardoor de waterreservoirs leeg waren. Mensen liepen ver door de bergen om emmers water te halen op hoofd en schouders. Een wethouder van Pestel greep in; hij heeft een watertruck beschikbaar gesteld om water te halen uit de rivier Glas (een paar uur rijden enkele reis vanuit Cassavon) en daarmee een waterreservoir te vullen dat vlakbij de bouwplaats staat.

Het pad naar Cassavon is niet toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer. Voordat de bouw begon, hebben omwoners aan het pad gewerkt zodat de materialen dichterbij geleverd konden worden, maar er was nog steeds een berghelling die te voet afgelegd moest worden. De materialen werden onderaan gelost en met (muil)ezels en mankracht werd alles naar boven gedragen. Hoewel men daaraan hard meewerkte, bedachten de directeur van de school, inwoners en ook Wisly dat het toch handiger zou zijn als de bouwmaterialen gewoon op de bouwplaats geleverd konden worden. Dus zijn ze met de hand begonnen om het pad te verbreden en rotsen weg te slaan. En het is ze gelukt. Na dagen hard werken hebben ze het pad weten te veranderen in een toegangsweg voor auto’s en vrachtauto’s. Tot mijn grote verwondering rijden de trucks nu tot op de bouwplaats en worden de bouwmaterialen ter plaatse afgeleverd. Toen de wethouder van Pestel dat zag, stelde hij opnieuw een truck beschikbaar, nu om het restant zand dat nog onderaan de berg lag in te laden en naar boven te brengen om daar te lossen. Dat scheelt vele wandelingen op en neer met een emmer zand op het hoofd.

Wat een geweldig voorbeeld. En wat spreekt daaruit hoe belangrijk de school is voor dit dorp. Daar komt nog bij dat de directeur wegens een motorongeluk aan zijn bed gekluisterd was en dus enkel van afstand mensen kon motiveren. Hier is het geen eenmanszaak, maar samen staan ze sterk en komen ze ver. Ik luisterde laatst naar een meditatie over het onderwerp ‘je bent een zegen’. En dat hoeft niet in grote dingen te zitten.

Smith kampt ook nog steeds met de gevolgen van een motorongeluk. Twee jaar na datum kan hij nog steeds zijn knie niet buigen. Desondanks blijft hij het leven met goede moed tegemoet zien.

Twee voormalige medewerkers van Wozo kwamen langs op kantoor. De een nam een tas met kokosnoten, cassava en een zoete lekkernij voor me mee en kwam met me bidden. In de vrije tijd ben ik wat aan het klussen geweest op kantoor om boekenplanken en andere dingen aan de muren te hangen.

Er is weer begonnen met de start van de bouw van vijf nieuwe huizen, met GRADAID in het Noordwesten. Deze huizen worden gefinancierd door diaconaat CGK en fondsen binnengekomen via CGK Drogeham. De ingenieurs hebben een trainingsessie georganiseerd voor de gezinnen en bouwlieden en momenteel wordt er gewerkt aan het graven van de funderingen.

Elk jaar rond 17 november wordt er aandacht besteed aan restavèk kinderen; kindslaven. Dit jaar organiseerde ASR Haïti een ceremonie waarbij drie organisaties een dankbetuiging kregen uitgereikt voor jarenlange steun aan de strijd tegen kindslavernij. Church World Service was een van die drie organisaties. Per taptap en lopend reisde ik naar Hotel Montana. Pas toen ik ter plaatse was, zag ik mijn naam op het programma staan als een van de sprekers. Het was een kort programma. De coördinator sprak, waarna ik het woord kreeg, en daarna volgde Free the Slaves. We kregen elk een houten plaat uitgereikt met dank aan Church World Service en Free the Slaves voor de bijdrage aan het werk van ASR in de strijd tegen restavèk/kindslavernij. Er was eveneens radio en televisie aanwezig.

Tijdens een pauze sprak ik met de directeur van CECODE over een school in Binentenaire die we na de aardbeving hebben herbouwd. Hij vertelde me dat de school dit jaar niet heeft kunnen openen wegens problemen met bandieten in de wijk. Hij kan het risico niet lopen dat een leerling door een kogel geraakt wordt, dus de school blijft voorlopig dicht. Heel triest.

Tegen de tijd dat de activiteit was afgelopen, regende het. Toen ik het terrein van het hotel afliep, riep de bewaker me terug. Hij vroeg waar ik naartoe ging en wie me kwam halen, want ze moeten verbinding maken met degene die een gast komt halen. Maar ik werd niet opgehaald, ik zou per taptap teruggaan. Taptaps waren echter niet te vinden, dus in de stromende regen liep ik naar Pétion-Ville. Doorweekt nam ik daar alsnog plaats in een taptap voor het volgende parcours en als een verzopen kat kwam ik terug op kantoor. Diezelfde avond kreeg ik bericht van meerdere mensen die me op televisie zagen. De toespraken en ceremonie bleken volledig te worden uitgezonden.

Eveneens in het kader van kinderrechten hadden we een afspraak met Fondasyon Limyè Lavi, die al diverse training sessies hebben gehouden voor corporaties in het Noordwesten. Als resultaat daarvan zijn er nu diverse kinderclubs actief. Gezamenlijk hebben we een plan opgesteld om verder te gaan met de trainingen. Op de terugweg naar kantoor stond het verkeer muurvast. De laatste weken is het een ellende met files. Zo nu en dan is er ook geen diesel of benzine te verkrijgen bij de pompen.

18 november was de herdenking van de slag om Vertières, die de strijd om onafhankelijkheid inleidde. Net als 17 oktober waren er ook 18 november demonstraties met duizenden mensen op straat om verantwoording te eisen voor de besteding van de Petrocaribe fondsen. Zowel in Port-au-Prince als andere steden werd gehoor gegeven aan de oproep tot demonstreren. Men eist een verandering in het systeem, de overheid moet veranderen, iets wat in 214 jaar onafhankelijkheid nog steeds niet gelukt schijnt te zijn. Wegen waren weer geblokkeerd. De demonstraties werden gevolgd door bijna een week van stakingen, met als gevolg dat scholen, bedrijven, banken en winkels die week dicht bleven en er geen openbaar vervoer was.

Ook diverse collega’s konden door wegblokkades en gebrek aan vervoer niet op kantoor komen. Pas woensdag verschenen de meeste collega’s weer op kantoor, per motor taxi. Op diverse wegen werd olie gegoten, waardoor auto’s of motoren slipten of onderuit gingen. In Croix-des-Bouquets, waar een van onze collega’s woont, werd geschoten tussen twee rivaliserende bendes. In dezelfde week zijn douanebeambtes bij de grensovergang van Malpasse levend verbrand in een politiebureau na een uitwisseling van schoten met een vrachtwagenchauffeur die zijn goederen niet wilde laten controleren. Oud-collega Donald vertelde me over zijn nieuwe baan in een aantal van de moeilijkste wijken van Port-au-Prince, waarbij ze training sessies organiseren voor jongelui die voor bendes werken maar nog geen wapens dragen. Het lijkt een spiraal die moeilijk is te doorbreken.

Achter elkaar aan zijn vier collega’s ziek geworden. Blijkbaar heerst verkoudheid en koorts zowel in Nederland als in Haïti momenteel. Ik was als derde aan de beurt. De buren waren zo vriendelijk om me in het weekend thee en eten te komen brengen en collega Patrick bracht me halverwege de werkdag ziek naar huis. De volgende dag stond hij samen met Roseline voor de deur om me soep te komen brengen. Een eind rijden om mij te voorzien van eten. Er werd aan me gedacht, dat is duidelijk.

Afgelopen maandag moest ik om 4 uur opstaan. In het pikkedonker vertrok ik naar MCC. Ondanks het vroege uur, waren er toch al mensen op straat. Vanaf MCC reden we gedrieën naar de migratiedienst met het doel om onze verblijfsvergunningen te verlengen. Via een achteringang liepen we het gebouw in. Voordat we de trap opliepen, schoot een rat of muis voor onze voeten langs. Langzaam aan druppelden er steeds meer mensen binnen. Het was de bedoeling dat ze om 6 uur open gingen, maar dat werd een uur later. Intussen zaten we te observeren hoe vrouwen met koopwaar binnenkwamen. Een van hen stelde haar voedselwaren pal voor ons uit op een van de lange banken waarop de wachtenden zaten. We waren lachend getuige van een verkoop transactie met iemand die geen Creools spreekt. De dame liet bankbiljetten zien om aan te geven hoeveel de ‘pate’ kostte. Toen de Spaans sprekende dame het teveel vond, werd er een bankbiljet weggehaald om een lagere prijs aan te duiden. Ook aan de kleding is gauw te zien dat er verschillende nationaliteiten rondliepen.

Uiteindelijk werden onze namen afgeroepen en moesten we naar een hogere verdieping om onze verblijfsvergunning door de directeur te laten tekenen. Dat was ook weer interessant. De rij begon met buiten de deur wachten. Toen we eenmaal de deur door waren, werden we op een stoel of bank geplaatst en telkens als er iemand verder ging de andere deur door, moesten we een stoel opschuiven. We hadden het gevoel alsof we meededen aan een spelletje stoelendans. In de volgende ruimde stonden ook weer vier stoelen. In elk vertrek zitten een stuk of drie mensen bij een bureautje of bij één computer, de meesten van hen verdiept in hun telefoon of andere persoonlijke bezigheden. Daar kan ik niet bij. Uiteindelijk kwamen we in het kantoor van de directeur. Hij zette een handtekening op onze verblijfsvergunning, waarna ze werden ingenomen en naar beneden gebracht, waar we opnieuw konden wachten totdat we ze terugkregen. Daarna konden we eindelijk weg. Net op tijd bleek, want de directeur was kwaad geworden wegens fouten in twee documenten en had besloten geen handtekeningen meer te zetten die dag.

De volgende stap in het proces was een bezoek aan de politie. Het was inmiddels bijna half tien, maar er was nog niemand aanwezig. Uiteindelijk ontving iemand ons in een klein hokje met een wand zo vol papieren dat je je afvraagt hoe ze er ooit iets in terug kunnen vinden. We vulden een formulier in om nog maar wat papieren toe te voegen aan de stapel en konden vertrekken, om over twee weken terug te komen.

Het einde van het jaar nadert met rasse schreden. Een periode waarin we bezig zijn met veel verslagen, over landbouw met SKDE in het Noordwesten, het verminderen van risico’s van rampen met GRADAID eveens in het Noordwesten, huizenbouw. Het is tevens een periode waarin ik overal op de hellingen in Kenscoff gele bloemen in bloei zie staan. Ook als ik naar huis rijd kan ik weer zien hoe mooi dit land is. Zelfs in Port-au-Prince, met de majestueuze bergen om de stad. Collega William was jarig en aangezien we wegens de demonstraties allemaal in Port-au-Prince waren, konden we gezamenlijk zijn verjaardag vieren. Een stukje taart en gewoon een goeie sfeer met zo nu en dan een grap doen wonderen. Een mooi moment delen.