Kinderen, conferenties, huizen en een glimlach

December, we komen weer in de periode waarin veel wordt gesproken en gezongen over vrede, hoewel berichten uit alle streken van de wereld doen vermoeden dat we verre zijn van 'vrede op aarde'.

Ook het kinderkoor van FOPJ zong over vrede, tijdens de traditionele, oecumenische dienst die jaarlijks wordt gehouden om 17 november te herdenken: de nationale dag tegen het restavèk systeem. 725 kinderen van diverse leden van het netwerk Omlaag met het Restavèk Systeem (ASR) verzamelden zich in de kerk de Heilige Drie-eenheid. De getalenteerde kinderen van FOPJ hadden de muzikale leiding, met hun zuivere, heldere stemmen zonder schroom voor de grote menigte zingend, gebeden en schriftlezingen oplezend.

17 november werd ook herdacht met een conferentie omtrent het thema 'Richting een algemeen beleid van bescherming en strijd tegen restavèk in Haïti'. Er werd gesproken over het belang van samenwerking tussen relevante overheidsinstanties en nationale en internationale organisaties, die vaak hun werkzaamheden niet coördineren. ASR heeft een protocol geschreven, dat bedoeld is om bij te dragen aan een betere coördinatie. Er werden eveneens twee documentaires getoond, die zijn ontwikkeld als middel om mensen bewust te maken van wat er gaande is, wat voor leven kinderen leiden, hoe volwassenen kinderen behandelen.

Een aantal van de leden van ASR vertelden hoe het momenteel gaat in de omgeving waar ze werken. De een noemde dat er sinds maart minstens 70 marktverkopers zijn gedood in de buurt van hun school, waar gewelddadige bendes actief zijn. Een ander vertelde dat het aantal verkrachtingen toeneemt. Verschillende mensen noemden voorbeelden van wat ze tegenkomen aan situaties die kinderen doorstaan; geslagen, mishandeld, een volwassene die opzettelijk de hand van een kind brandt aan een hete pan, zelfs iemand die een stuk brandend houtskool in de mond van een kind duwde. Verbijsterend, onvoorstelbaar. Duizenden kinderen die als restavèk/kindslaaf bij mensen verblijven.

Het is onrustig in Haïti en de onrust neemt toe. Dat is vaak zo in december. Het nieuws van schietpartijen in Delmas 32 drong door in Nederland. Vele demonstraties tegen de overheid, eisend om het vertrek van president en minister-president, demonstraties ook tegen gebrekkige elektriciteit. Brandende autobanden. Toen ik gisteren ergens wat te eten haalde en naar buiten wilde, stonden drie gewapende bewakers voor de deur. Ze hielden de klanten binnen wegens een voorbijtrekkende protest optocht. Een grote groep mensen liep op de weg, er was geen verkeer te bekennen, mensen hielden leuzen omhoog tegen MINUSTAH en tegen de overheid.

We naderen eveneens de datum waarop het vijf jaar geleden is dat een grote aardbeving Haïti op haar grondvesten deed schudden. Discussies laaien weer op; wat is er gebeurd, waar is het geld naartoe gegaan. In de aanloop naar 12 januari heeft Church World Service samen met MCC een conferentie georganiseerd over de woningsituatie in Haïti. Afgevaardigden van partners van MCC en CWS reisden naar Washington DC om te spreken over de woningcrisis, aanpak van overheid en organisaties, verantwoording, etc. Twee van onze genodigden hadden nog geen visum. De aanvraag voor een van hen was een hele procedure, waarbij het systeem halverwege werd gewijzigd, wat al met al de druk behoorlijk opvoerde. Uiteindelijk kon hij 2 dagen voor vertrek terecht bij de ambassade voor een gesprek, waarbij men hem onmiddellijk zijn paspoort met visum overhandigde, iets dat zeer ongewoon is aangezien het meestal een paar dagen duurt voordat mensen hun paspoort terugkrijgen. Aansluitend aan de conferentie vonden er gedurende 2 dagen nog andere vergaderingen plaats in het Witte Huis, met regering en organisaties. Het doel was om de dialoog tussen overheid en organisaties weer op gang te brengen. Voor meerderen een eerste kennismaking met een vliegtuig, met Amerika, met sneeuw en kou.

Nadat de overheid in juni een verplicht 'vignet' had ingevoerd voor alle gemotoriseerde voertuigen (waarvoor uiteraard betaald moest worden), zijn in oktober nieuwe nummerborden ingevoerd. Mijn collega ging de nummerborden van onze auto vervangen. Dat proces heeft hem een hele dag gekost, waarbij hij van het kastje naar de muur werd gestuurd tussen diverse overheidsinstanties. Uiteindelijk kwam hij terug met twee nieuwe nummerborden (voorheen hadden de auto's hier enkel achter een nummerbord), met een totaal ander nummer en een ander formaat zodat ze niet meer passen... Het witte bord is vervangen door een donkergrijze plaat, waar nu in plaats van de naam van het departement staat geschreven 'Parel van de Antillen'.

Een paar dagen na mijn collega was het mijn beurt om de frustratie van DGI (Algemeen Beheer van Belastingen) te doorstaan. Ik was namelijk staande gehouden door de politie voor controle, overhandigde de autopapieren en mijn rijbewijs, maar toen de agent de papieren doornam bleek de verzekering verlopen te zijn. Vreemd genoeg was die begonnen voordat we de auto gekocht hadden. Ik kreeg dus terecht een bekeuring en mijn rijbewijs werd in beslag genomen. Binnen drie dagen moet je de bekeuring komen betalen bij DGI, waar het een gekrakeel en een drukte van belang is. Eerst in de rij voor een bon, dan in een rij om te betalen; het duurt uren. Met het bewijs van betaling ging ik afgelopen week naar het politiebureau, om mijn rijbewijs weer op te halen. Nadat men een tijdlang om mijn rijbewijs gezocht had, overhandigde men mij wederom het bewijs van betaling en zei me een andere keer maar terug te komen. Blijkbaar is mijn rijbewijs ergens zoekgeraakt in de stapel. Wordt vervolgd... Gelukkig mag je gewoon doorrijden zonder rijbewijs, met de bekeuring als bewijsstuk.

Als deel van ons werk worden we ook geacht oren en ogen open te houden voor financieringsmogelijkheden. In het kader daarvan zijn we de afgelopen week bij de Europese Unie geweest, waar we in samenwerking met een aantal andere organisaties een plan willen indienen. Degene die ons te woord stond komt 'legaal' uit Spanje, zei hij, maar hij stelt zich liever voor als Catalaan. De verhitte discussie tussen Spanje en Catalonië dringt zelfs door tot in Haïti, die z'n eigen spanningen kent met buurland Dominicaanse Republiek. We blijven ons bezighouden met binationale relaties tussen Haïti en de Dominicaanse Republiek, twee landen die niet alleen een grens delen maar tevens een eiland. Goede relaties zouden beide landen goed doen.

Collega Luciano kwam op bezoek uit Argentinië. Aangezien hij vorig jaar een paar maanden bij ons in huis is geweest, mocht een bezoek aan de oud-huisgenoten niet ontbreken, waar we vakkundig 'gekapt' werden door de beide kleuters, van wie een afgelopen week zijn 4e verjaardag vierde.

Luciano houdt zich op het gebied van de regio Latijns Amerika/Caribisch gebied vooral bezig met programma's gerelateerd aan kinderen, waarvoor we in Haïti sinds kort ook een collega in dienst genomen hebben. Tijdens zijn bezoek hadden we in het kader daarvan diverse ontmoetingen met andere organisaties; onze partners ASR en FOPJ, maar ook Mercy Corps, Jano Siksè (werkzaam in het grensgebied), Restavèk Freedom Foundation, GRAPH (trainingprogramma voor docenten van een versneld basisonderwijsprogramma) en Concern. Voor de laatste moesten we naar Saut d'Eau, te bereiken via een bergweg in een mooie omgeving. Een goed, informatief gesprek met het team dat zich bezighoudt met onderwijs, met aansluitend een bezoek aan de waterval van Saut d'Eau, een pelgrimsoord waar de maagd Maria verschenen zou zijn. Tot slot nog een gesprek met de International Development Bank, die ons nuttige informatie verschafte over het overheidsprogramma om alle docenten de komende jaren te verplichten een minimum niveau aan training gevolgd te hebben. Alle gesprekken en ontmoetingen dragen hopelijk bij aan het opstellen van een plan voor het werk van CWS in 'child protection' de komende jaren.

Ik bracht Luciano weg naar het vliegveld en liep van vertrek naar aankomst, om Josue op te halen die terugkwam van de conferentie in Washington DC. Zijn collega's van SSID uit de Dominicaanse Republiek waren in Port-au-Prince, ter gelegenheid van de inhuldiging van de 37 woningen die afgelopen jaar zijn gebouwd in Ganthier, Boen en Balan. Organisaties, lokale autoriteiten, predikanten en deelnemers kwamen bijeen, de volksliederen van beide landen werden gespeeld, een plechtig moment en een positief, concreet voorbeeld van goede samenwerking tussen beide landen. Dit programma, huizenbouw en dorpsontwikkeling, is een samenwerking tussen vijf organisaties, die elk de gelegenheid kregen om enkele woorden te spreken, evenals de beide plaatselijke comités en de burgemeester. De 37 eigenaren van de nieuwe huizen waren ook aanwezig en een deel van hen beeldde via een stukje theater uit wat de huizen voor hen betekenen. Prachtig, hun acteertalenten brachten bij een ieder een glimlach op het gezicht. Er is eveneens een comité opgezet voor 'verminderen van risico van rampen', die training en materialen tot hun beschikking hebben om te hulp te komen in geval van nood; bij orkanen, ongelukken, aardbevingen, etc. Symbolisch werden een aantal sleutels overhandigd, waarna we naar het dichtstbijzijnde huis liepen om een lintje te knippen, de eigenares helemaal blij met haar nieuwe woning. De activiteit werd afgesloten met een gezamenlijke maaltijd.

Sinterklaas is ook in Haïti gekomen, met als hulp-Pieten Jeroen en Fardau die in oktober een zak pepernoten hadden achtergelaten. Dus 5 december konden we tijdens een vergadering van KDRe iets proeven van een mooie, Nederlandse traditie. De pepernoten vielen goed in de smaak.

Vaak zijn het de kleine dingen die grote waarde hebben, ook daarin geven Jeroen en Fardau een mooi voorbeeld; aandacht voor elkaar. Toen we elkaar in 2006 leerden kennen in het kader van een World Servants reis naar Ecuador, zei Jeroen dat hij elke dag iemand blij wil maken door gewoon een glimlach te schenken. Een glimlach maakt inderdaad een groot verschil, in vele omstandigheden. Het verkeer in Port-au-Prince is vaak een bron van frustratie, opstoppingen en kwade chauffeurs, maar laatst trof ik een chauffeur die een glimlach op zijn gezicht had in plaats van luid roepend te zitten schelden toen een paar auto's elkaar weer eens klem hadden gereden. Die glimlach maakte het verschil.

Het leven is en blijft een strijd, relaties tussen mensen blijven een bron van potentieel conflict, maar met een glimlach en respect komen we een stuk dichter bij de vrede.

Een van de liederen op 16 november gezongen door de kinderen van FOPJ vond haar oorsprong in een gebed van Sint Franciscus van Assisi:

Heer, maak mij een instrument van uw vrede.
Waar haat het hart verscheurt,
laat mij liefde brengen.
Waar wordt beschuldigd,
laat mij vergeving schenken.
Waar verdeeldheid mensen van elkaar vervreemdt,
laat mij eenheid stichten.
Waar twijfel knaagt,
laat me geloof brengen.
Waar dwaling heerst,
laat me waarheid uitdragen.
Waar wanhoop tot vertwijfeling voert,
laat hoop doen herleven.
Waar droefenis neerslachtig maakt,
laat me vreugde brengen.
Waar duisternis het zicht beneemt,
laat me licht ontsteken.

Maak dat wij niet zozeer zoeken
om getroost te worden,
als wel om te troosten.
Om begrepen te worden
als wel om te begrijpen.
Om bemind te worden
als wel om te beminnen.

Want wij ontvangen door te geven.
Wij vinden door onszelf te verliezen.
Wij krijgen vergeving door vergeving te schenken
en wij worden tot eeuwig leven geboren
door te sterven.