Politiek, La Gonave en kerst

Het kerstevangelie wordt verkondigd, kerstliederen worden ten gehore gebracht, koren treden op, kerken organiseren speciale activiteiten. Mijn collega is voorzitter van een koor en had me uitgenodigd voor een optreden van hun koor ter gelegenheid van de internationale dag van de Bijbel. Een gemengd koor, begeleid door diverse muziekinstrumenten. Mooi om mijn collega in een andere rol te zien. Een goed koor, ze brachten mooie liederen ten gehore. Ook de kinderen van de kerk zongen een lied, nadat een kleuter een Psalm had opgezegd. Mooi om de betrokkenheid van de kinderen te zien. Ze traden later nog een keer op met een dans; een hele groep jongens en meisjes die bewogen op een christelijk lied. Er was nog een andere groep uitgenodigd voor deze bijzondere gelegenheid; Union des Frères, vier jongemannen en een vriend die a capella zingen, met hun stemmen instrumenten nabootsend. Ik heb ze eerder elders horen zingen. Geweldig, prachtig, wat een talenten. Zij verdienen het om wijd verspreid te worden, het is te hopen dat ze velen zullen bereiken met hun goede muziek en de boodschap die in hun liederen besloten ligt. De aanwezigen genoten zichtbaar. Een mooi, gezegend samenzijn.

Gisterochtend opnieuw een bijzondere dienst, waarin maar liefst 13 kinderen gepresenteerd werden (hier geen kinderdoop). 26 ouders stonden vooraan in de kerk, 13 ouderlingen en oudsten van de gemeenten stonden op een rij naast elkaar op het podium, elk met een kind in hun armen. Heel bijzonder.

Helaas is december vaak ook een maand van extra onrust. Dit jaar gaat het vooral om politieke onrust; de manifestaties en demonstraties blijven doorgaan. Een speciale commissie is opgezet om adviezen uit te brengen om een uitweg te vinden uit de politieke impasse. Als gevolg daarvan heeft de minister president, tezamen met zijn ministers en nog een aantal hooggeplaatsten, zijn taken neer moeten leggen en zijn er verschillende politieke gevangenen vrijgelaten. De rust is echter nog niet weergekeerd; demonstraties blijven doorgaan, zozeer dat er een aantal van onze vergaderingen zijn geannuleerd in verband met opstoppingen op de wegen. In januari verloopt de termijn van het parlement, wegens continu uitstel van verkiezingen die al in 2011 hadden moeten plaatsvinden, wat betekent dat president Martelly per decreet zal regeren, oftewel in zijn eentje beslissingen kan nemen. Ook op een totaal ander vlak treedt de politie op: mensen met dreadlocks worden de laatste tijd opgepakt en weer vrijgelaten nadat hun haar gekortwiekt is.

Onze vorige maand begonnen collega heeft een week in de Dominicaanse Republiek doorgebracht met vier vertegenwoordigers van partnerorganisatie ASR, waar ze te gast waren bij Caminante, onze partnerorganisatie in Boca Chica die net als ASR met kinderen werkt. Ze hebben deelgenomen aan een vergadering van de Dominicaanse coalitie, kennis gemaakt met andere organisaties en overheidsinstanties. Intussen waren mijn andere collega en ik een paar dagen in het Noordwesten. Hoewel het elke keer een lange reis is over slechte wegen, blijft het ook genieten van de omgeving; het was een heldere dag, de kleuren waren zo scherp, zo mooi; een blauwe lucht, stoffige cactussen, oranje bloemen ertussen op hoge stelen, de contouren van de bergen goed zichtbaar, zich uitstrekkend in de verte tot aan de zee. Zo reden we genietend van de natuur naar Lamontay, waar de pas gebouwde bakkerij voor het eerst brood produceerde. Het was druk bij de bakkerij; een grote groep mensen had zich verzameld, twee jongelui speelden op trommels en de rest danste eromheen, op ons afkomend en zingend toen wij verschenen: "We zeggen jullie goedemiddag, met veel liefde", vervolgens teksten zingend over de bakkerij die bestaat uit een grote oven, gestookt met hout, plus een draaibank waar het deeg gerold wordt. We werden verwelkomd met een warm stuk brood, vers uit de oven. De realisatie van de bakkerij is een waar voorbeeld van goede samenwerking in het dorp. De dakbedekking, het zand, de stenen, het water; alles moest van ver komen, uren lopen, berg op, berg af, in de hete zon. Ze hebben hard gewerkt. Het was dan ook mooi een van de vrouwen te horen zeggen dat ze zichzelf bedankt en een van de mannen dat hij de bevolking bedankt. Een viertal vrouwen spraken over de verandering die dit voor hen teweegbrengt; geen middernachtelijke, gevaarlijke tochten in het donker meer, drie dagen wegblijven, ver lopen, vechten om een plaatsje te bemachtigen, maar in plaats daarvan brood dagelijks beschikbaar voor de kinderen voordat ze 's ochtends naar school gaan. "We dansen vandaag, er is vreugde, we zijn blij vanwege de oven," zeiden ze. Een stukje dichterbij voedselveiligheid.

Na een overnachting in Jean Rabel waren we de volgende dag in Lacoma, bij ADRUH. We spraken met de staf in de schaduw onder de bomen en kregen te horen hoe er verder gewerkt wordt aan de waterreservoirs, groente verbouwd wordt, voorbereidingen worden getroffen voor microkrediet, etc. We brachten een kort bezoek aan Giyet; twee gezinnen bij wie een waterreservoir wordt gebouwd. Bij beide is een kleine groentekwekerij aangelegd, maar er is nog niet genoeg water in de reservoirs want het heeft nog niet geregend. Hoewel het veel regent in Jean Rabel en Port-de-Paix, blijft het in het er tussenin gelegen Lacoma droog. Bij het eerste gezin stond een tiener ons te woord, die al 3 weken voor niks naar school is geweest wegens staking van de docenten omdat de overheid hen niet betaalt. Uiteindelijk hebben de leerlingen maar besloten om zichzelf vervroegd vakantie te geven. Ook de staatsexamens zijn niet doorgegaan. Problemen te over in het onderwijs.

Op een avond reden collega's van SSID achter me aan naar huis. De een hielp met elektriciteitsproblemen in huis, terwijl de ander een maaltijd bereidde. Toen ze eerder een aantal dagen bij me verbleven, constateerden ze dat er een en ander ontbreekt in mijn huishouding, dus nu kwamen ze aanzetten met een steelpan en ander keukengerei... Mijn buurman fokt konijnen en gisteren plaatste hij een complete maaltijd voor me op tafel, inclusief konijnenvlees. Goeie buren... Toen ik ze bedankte voor het eten, gaven ze mij het antwoord dat veel van de gastvrijheid weergeeft: het is aan ons om jou te bedanken dat je met ons eet.

Het is mooi als je op goede voet bij een werkgever weggaat; zo blijft een goede band bestaan. In het geval van MCC bestaat er een samenwerking met Church World Service, dus zo komen we nog regelmatig met elkaar in contact. De afgelopen weken werd ik uitgenodigd voor een gesprek met een evaluatieteam van MCC, plus een gesprek met een paar medewerkers van MCC, met wie we samen een conferentie over de woningsituatie in Haïti hebben georganiseerd in Washington DC. Een verrassend positief resultaat: de Haïtiaanse overheidsinstantie die zich bezighoudt met woningbouw, UCLBP, heeft het programma bijgewoond en een dialoog tussen overheid en organisaties is opgepakt. Presentaties en een interessante video en muziek zijn te vinden op de website die voor deze conferentie is opgezet: http://www.haitihousingdc.org/.

Ik was weer gevraagd om een trouwerij te rijden. Hier is het de verantwoordelijkheid van de 'godfather'/getuige om transport te regelen. December is een maand waarin veel mensen trouwen. Dus chauffeuren tussen Croix-des-Bouquets en Latremblay. Ik heb eindelijk mijn rijbewijs teruggekregen; opnieuw naar het politiebureau geweest, waar ze ditmaal gelukkig wel mijn rijbewijs konden vinden.

Afgelopen week op pad met KDRe. We zijn de mogelijkheid aan het bekijken om in een ander gebied te werken. Alle gebieden waar KDRe actief is, zijn afgelegen, moeilijk te bereiken plaatsen. In dit geval bezochten we het eiland La Gonave. Nog voor half zes 's ochtends waren we onderweg, om naar de haven van Kayès te rijden, waar we met z'n vieren plus nog een twintigtal mensen in een kleine motorboot geperst werden, die ons in rap tempo de rustige zee overbracht naar Anse-à-Galets. De auto die we geregeld hadden, bleek pech te hebben, dus gingen we lopend het dorp in naar het gastenverblijf waar we de nacht zouden doorbrengen. Alleen het centrum is verhard, met een plein, het (enige) politiebureau en vlak daarbij het gastenverblijf. Na een stevig ontbijt (vis) kwam inmiddels alternatief geregeld vervoer ons ophalen. Nog in het dorp werd de weg onverhard. We bezochten een kippenfokkerij vlak buiten het dorp en kregen onderweg een stukje achtergrondinformatie over La Gonave. Het eiland is in 2 communes verdeeld, die op hun beurt in 11 secties zijn verdeeld. In totaal wonen er zo'n 120,000 inwoners op het eiland, waarvan een deel vroeger als beschermd reservaat is aangewezen. Dat mocht echter niet baten; ontbossing is ook hier een groot probleem. Er is geen enkele rivier op het eiland en de wegen zijn verschrikkelijk slecht; veel rosten/stenen, gaten, kuilen. We werden dus behoorlijk heen en weer geschud op de route die ons langs de kust voerde, een beetje de bergen in, dor en kaal, stoffig, een witte rotsweg, de zee met het vasteland in de verte. Uiteindelijk kwamen we in een groener gebied waar het meer regent. De bestemming was Nan Kafe (In Koffie), waar zoals de naam al zegt veel koffie werd verbouwd. Daar hadden we een ontmoeting met een plaatselijke associatie van predikanten voor sociale ontwikkeling van 30 kerken. Een interessant gesprek over o.a. geitenfokkerij, akkerbouw, microkrediet, locale productie van jam etc., kinderrechten, Bijbels onderwijs, enz.

Na dit gesprek reden we naar het iets verderop gelegen World Vision kantoor, waar we een kort gesprek voerden met een andere associatie. Vervolgens volgden we een andere route, binnenslands, net zo slecht. Ook het landschap op La Gonave is bergachtig/heuvelachtig, hier met wat groene, lage begroeiing. In Gran Plen bezochten we een landbouwproject van een derde associatie, waarvan een deel geplant, verbouwd, geoogst en verkocht wordt door de associatie en een deel door leden die 20% van de opbrengst aan de associatie geven als betaling. De winst wordt gebruikt om schoolgeld te betalen voor kinderen.

Vanaf Gran Plen terug naar Anse-à-Galets, de zee weer in zicht, het dorp in, naar het gastenverblijf en gelijk door naar een nabijgelegen kantoor voor een ontmoeting met een veertiental associaties. Wat een hoeveelheid aan plaatselijke organisaties op zo'n klein eiland. Ze vertelden wat in het algemeen over La Gonave en de problemen die ze tegenkomen, maar ook over de activiteiten en programma's die ze ondernemen als associaties om de problemen aan te pakken. Toen we spraken over prioriteiten was iedereen het algauw eens over water, ironisch genoeg voor een eiland omringd door zeewater, maar het gebrek aan zoet water heeft een directe impact op al het andere, inclusief fokkerij en landbouw. Ook het gebrek aan latrines is een probleem. Economische problemen overkoepelen al het andere. Een van de aanwezige associaties richt zich op het werken met gehandicapten. Er zijn weer ware problemen en prioriteiten op tafel gekomen. Het lijkt erop dat overal waar we komen mensen worstelen, hoewel ze zich ook organiseren en willen werken.

Al met al was het een lange, intense, interessante, goede, maar ook vermoeiende dag. We praatten nog even na met z'n vieren en gingen daarna naar bed voor een korte nachtrust. Opnieuw stonden we tegen vijven op. Even later klonk de kerkklok; de dagelijkse oproep voor de mis, hoewel slechts een minderheid van de plaatselijke bevolking katholiek is, zo werd me verteld. Er werd getoeterd buiten; de inspecteur van politie bleek ons een lift te komen geven, dus we namen plaats in de politieauto en lieten ons naar de haven rijden. Ondanks het vroege uur was het er een drukte van belang. We voeren nu met een grotere boot, waar we boven op het dek konden staan. Het duurde nog een poos voor de boot vertrok, die flink werd volgeladen. Deze voer rustiger en bood ons meer gelegenheid om ons heen te kijken. De zon ging op boven het water, het eiland werd langzaam kleiner, terwijl de contouren van het vasteland scherper en groter werden. Opnieuw een rustige zee.

En zo gaan de dagen, weken, maanden voorbij en zijn we opnieuw aan het einde van een jaar gekomen. Vandaag namen we een moment om als 8 kantoorgenoten stil te staan bij het afgelopen jaar, bij alle redenen die we hebben om dankbaar te zijn. Ik ben dankbaar voor de mensen die op mijn levensweg zijn gekomen in Haïti en dankbaar voor de mensen die om me heen staan in Nederland, van een afstand. Bedankt voor het lezen van mijn verhalen, voor het schrijven van berichten, voor het luisteren, voor het spreken, voor het bidden, voor het geven, voor het ontvangen, voor de steun en het denken aan. Bedankt voor alles.

Prettige kerstdagen en een gelukkig nieuwjaar!