Amerika/ziekte/voetbal/Noordwest/verhuisd/geboorte

Na mijn verblijf in Nederland heb ik een week doorgebracht in Durham, North Carolina voor een bijeenkomst met het regioteam van Church World Service Latijns Amerika/Caribisch gebied. Hoewel vanuit het vliegtuig bossen en meren zich uitstrekten, hebben we weinig van de omgeving gezien. We verbleven bij een hotel in de buurt van het vliegveld en hebben de meeste tijd doorgebracht in de vergaderruimte. De locatie was gekozen in verband met een vergadering van andere collega's van CWS die daar op hetzelfde moment plaatsvond. Het is weer een groot verschil met zowel Haïti als Nederland, inclusief de grote winkelcentra. We spraken over diverse onderwerpen in de regio; Indische vrouwen in de Chaco, plannen voor Haïti en de Dominicaanse Republiek, monitoring, maar vooral ook veranderingen in het budget en fondsenwerving. Daarvoor hadden we een aantal gesprekken samen met de andere collega's, die verantwoordelijk zijn voor fondsenwerving binnen Amerika. 's Avonds aten we op verschillende plaatsen specialiteiten uit de regio. Bij de laatste sessie spraken we over migratie; voornamelijk vanuit Guatemala en Honduras via Mexico naar Amerika. Mensen riskeren hun leven om te voet door woestijn en erbarmelijke omstandigheden, zonder enkele garantie, te proberen in Amerika te komen. Vergelijkbaar met boottochten vanuit Haïti naar Amerika en de Bahamas, of van Afrika naar Europa.

Nog terwijl ik in Amerika was, kwamen me al zorgelijke berichten uit Haïti ter ore. Chikungunya blijft snel om zich heen grijpen; alle huisgenoten en collega's en gezinsleden zijn al gevloerd. Ook in buurland de Dominicaanse Republiek spreidt de ziekte snel en heftig. Veel mensen houden nadien nog lange tijd pijn in de gewrichten en bij ieder zijn er andere symptomen. Sommige mensen denken dat de ziekte door iets in de lucht veroorzaakt wordt; een luchtvervuiling, in plaats van muggen, aangezien het zo razendsnel verspreidt.
Los daarvan hebben diverse bekenden met andere ziektes te kampen. Stuk voor stuk lopen ze tegen de beperkingen van het gezondheidssysteem aan. Geen geld; geen zorg. Artsen schrijven soms onnodig operaties voor (inclusief keizersneden) om zo meer geld te kunnen verdienen. Medicijnen voor epilepsie zijn maar in één soort verkrijgbaar, die nadelige bijwerkingen hebben, zo ondervond een collega met haar zoon. Iemand uit de kerk heeft voor de vierde keer met vroeggeboorte te maken gekregen; de afloop is nog onzeker. Helaas is er meer vertrouwen in Cubaanse artsen dan in Haïtiaanse doktoren; een kromme wereld. Zij hebben goede kennis en schrijven niet onnodige medicijnen of tests voor en trekken minder onjuiste conclusies/diagnoses. Ik bracht iemand naar zijn afspraak met een Cubaanse arts. Onderweg kwamen we door een wijk waar geprotesteerd werd tegen het toenemende geweld van bendes, die pas een kind hadden gedood; het wegdek zag zwart van de smeulende resten van verbrande autobanden. De arts zelf was de dag ervoor met de dood bedreigd; er zijn mensen die het niet kunnen waarderen dat hij niet onnodig geld aftroggelt van patiënten. Het is ontzettend moeilijk. De gebrekkige gezondheidszorg, de corruptie, de onrechtvaardigheid. En dat terwijl ik net zelf de efficiëntie van een goed werkend gezondheidssysteem in Nederland mocht ervaren. Een collega zette me in Amerika erg aan het denken met de vraag: doen we genoeg om de onrechtvaardigheid aan te pakken?

Op de laatste middag in Durham hadden we een auto van CWS te leen, dus kon ik nog net met een collega even rondtoeren en een bezoek brengen aan Jordan Lake. Na een afsluitende maaltijd in Raleigh vertrok ik vandaar op zaterdag 14 juni samen met een collega naar Miami. Daar scheidden onze wegen.

Ik kwam weer veilig en wel aan in Haïti, waar alles momenteel in het teken staat van het wereldkampioenschap voetbal. Elk gesprek en elke vergadering begint (en eindigt) met voetbal. De favorieten in Haïti zijn Brazilië en Argentinië. Bij elke winst van Brazilië is er oproer in de stad; mensen gaan de straat op, juichend en zingend. Ik kwam zowaar een auto tegen met de Nederlandse vlag op de motorkap; een manier waarop mensen aangeven welk land ze steunen (aangezien Haïti zelf niet meespeelt). Ik hoef zelf niks bij te houden; dat wordt wel voor me gedaan. Zaterdag kreeg ik van verschillende kanten telefoontjes en berichten met felicitaties, toen Nederland won. Het regiokantoor van CWS is gevestigd in Argentinië, dus de volgende wedstrijd brengt verdeeldheid in ons team... Het overheidsbedrijf dat elektriciteit regelt, voorziet vooral tijdens de wedstrijden van stroom en verzoekt iedereen om op die momenten alle andere apparatuur los te koppelen, zodat het netwerk niet overbelast wordt...

Een van onze partnerorganisaties heeft in Ganthier en Boen een microkredietsysteem opgezet via 'gemeenschapsbanken'. Een afvaardiging van de Dominicaanse partnerorganisatie kwam een week naar Haïti, onder andere om een dag een workshop te houden met de comités verantwoordelijk voor het microkrediet. Een leerzame ontmoeting en samen zoeken naar hoe verder. Goed ook om de samenwerking te zien tussen Dominicanen en Haïtianen; twee volkeren die een eiland delen, maar waartussen veel strijd, onbegrip en discriminatie heerst.

Afgelopen week zijn we een paar dagen naar het Noordwesten geweest. Eerste bestemming was Lacoma, waar we per 1 juli een nieuwe samenwerking zijn begonnen met een lokale organisatie. Interessante en veelbelovende ontmoetingen. De samenwerking richt zich op voedselveiligheid en waterreservoirs, aangezien het een zeer droge omgeving is. In deze gebieden is migratie een groot probleem; mensen steken niet alleen de grens over naar de Dominicaanse Republiek, maar riskeren ook hun leven voor een overtocht in een overvolle boot naar Amerika (Florida) of de Bahamas. We ontmoetten twee mensen die ervoor gekozen hebben terug te keren naar Haïti; een vanuit Amerika, de ander vanuit de Bahamas. De laatste had er vijf dagen over gedaan om per boot aan te komen op de Bahamas. Na drie jaar had hij genoeg gespaard om een ticket terug naar Haïti te kunnen betalen, waar hij in het Noordwesten zich nu bezig houdt met landbouw en zo tegelijk een voorbeeld vormt voor dorpsgenoten. Het leven is niet beter in andere landen, zo concludeerden beide heren. Zij willen werken aan en in hun eigen land. Ze lieten ons zien wat voor werk ze verricht hebben in een ravijn, zodat regen niet meer voor overstromingen zorgt. Ze namen ons mee hun land op; bananenplantages en andere landbouw. Er werden kokosnoten van de boom gehakt; we moesten en zouden kokosmelk drinken en bananen meenemen. Een ander dorp heeft in een eerder project al een waterreservoir kunnen bouwen, wat een duidelijk verschil maakt: het land ligt er mooi bij met een diversiteit aan producten. We waren onder de indruk van de houding van de mensen in deze omgeving; vriendelijk, ontspannen, respectvol, met kennis van zaken. We zien uit naar de nieuwe samenwerking.

We overnachtten in Lacoma, te gast bij de coördinator van de organisatie. De volgende middag reisden we verder naar Mahotière, om een andere organisatie te bezoeken. Het pad leek gedurig meer op iets dat enkel begaanbaar is voor motoren dan een autoweg; opgedroogde modder, diepe geulen, soms over gras, vlak langs begroeiing scherend. Het pad bracht ons naar Passe Catabois, waar in 2007 mijn kennismaking met Haïti begon. Uiteindelijk kwamen we via een reeks bergkammen terecht in Mahotière. Het Amerikaanse Rode Kruis heeft een oproep gedaan aan organisaties werkzaam in het Noordwesten en wij hebben in samenwerking met een aantal andere organisaties een plan ingediend, wat we tijdens deze ontmoetingen samen voorbereidden. Vanuit Mahotière ging het via de rivierbedding van Trois Rivières en Bassin Bleu naar Gros Morne, waar het stortregende en de onverharde weg veranderde in een rivier. We overnachtten in Gonaïves om de volgende dag terug te keren naar Port-au-Prince.

Na terugkomst in Haïti was het op maandagochtend mijn beurt om devotie te leiden. Ik besloot de tijd te gebruiken om een en ander te delen over ons verblijf in Nederland; de bijzondere ontmoetingen, betrokkenheid van jong en oud, kinderen en volwassenen, Kerkendag; wederkerigheid. Mijn collega's luisterden met interesse hoeveel steun er vanuit Nederland is voor Haïti, niet in de laatste plaats door gebed.

Al een tijdlang denken we na over een andere structuur voor KDRe. Dat werd nog bevestigd tijdens gesprekken in Nederland. De afgelopen weken zijn de gesprekken en gedachtewisselingen voortgezet in Haïti. Er zal een duidelijker onderscheid komen tussen het bestuur en het dagelijks management. Er is een nieuw bestuur geselecteerd, met drie huidige leden en twee nieuwe, beide met ervaring in ontwikkelingswerk. Een ander huidig lid is gekozen als coördinator voor het dagelijkse reilen en zeilen van KDRe. De komende tijd zal de overgang plaatsvinden en zo hopen we beter ons werk te kunnen verrichten in samenwerking met de gemeenschappen waar we werkzaam zijn.

Op een ochtend verrasten we een jarige met een vroeg bezoek voor gebed en samenzang bij hen thuis. Een eenvoudige, maar rijke viering van haar verjaardag. Een kostbaar moment samen, afgesloten met gezamenlijk ontbijt. Er werd ook een kinderfeestje gehouden; de 3 jarige zoon van mijn collega vierde voor het eerst zijn verjaardag en mijn petekind en zijn nicht waren uitgenodigd, dus ik mocht met ze mee. Een oud-collega is laatst voor het eerst vader geworden en ook daar mocht ik op bezoek. Andere oud-collega's die vanuit Desarmes in Port-au-Prince waren, nodigden me op een avond uit om even te komen bijpraten. Relaties tussen mensen maken het leven een stuk zinvoller. Helaas ontstaan er zo vaak conflicten; tussen familieleden, tussen volkeren, landen.

We zijn aan het einde van het schooljaar gekomen. Hier is het niet alleen de hoogste klas die officiële examens moet afleggen, maar ook een aantal andere klassen.

Per 30 juni liep ons huurcontract af en de huisbaas had aangegeven niet met ons te willen verlengen. Dat betekende dus op zoek naar nieuwe woonruimte. Ik ben geen stadsmens, maar heb de afgelopen jaren vanwege m'n werk in een stad gewoond. Nu had ik echter de gelegenheid om een rustigere omgeving te zoeken; ik ben verhuisd naar Guibert, Kenscoff, waar ik een huis huur van een kennis die eveneens nu m'n buurman is. Kenscoff ligt in de bergen ten zuiden van Port-au-Prince, op een hoogte van ongeveer 1500 meter. Het is er dus een stuk koeler (aangenamer) dan in de hoofdstad, wat vooral in de heetste maanden juli en augustus een welkome afwisseling is. Het is er eveneens rustig. Men leeft er vooral van landbouw, met name sla, tomaat, wortels, etc. Mijn huisgenoten blijven liever in de stad en zijn daar ingetrokken bij een broer. De afgelopen week hebben we dus alles en iedereen moeten verhuizen, huizen schoonmaken, spullen sorteren, opruimen, installeren.

Tijdens een van mijn eerste nachten in Kenscoff werd ik tegen enen wakker gebeld; mijn broer kondigde trots de geboorte aan van zijn derde dochter. Amélie is geboren op zaterdag 5 juli 2014. Blij en dankbaar voor de geboorte van mijn nichtje. Welkom Amélie!