Artibonite en Fort Jacques

Na twee reizen in één week naar het Noordwesten, volgde de week erop een kort verblijf in Artibonite. Stefanie vergezelde ons, voor de tweede maal in Haïti, teruggekomen na augustus 2012.
In september bezochten we 9 corporaties in het Noordwesten en nu 3 in de Artibonite, om met ze in gesprek te gaan over de huidige stand van zaken en vervolgens elke zes maanden te kijken naar de ontwikkeling ten opzichte van het beginpunt. Eerst naar KEKPOTA in Gonaïves, een kleine maar gezellige groep, goede sfeer. De twee corporaties in Gonaïves zijn anders dan de rest, aangezien ze gelegen zijn in een stad. KEKPOTA is de enige corporatie die een sanctie heeft voor mensen die niet op tijd hun lening terugbetalen: 25 gourdes boete per dag.
We bezochten eveneens KAPODKA in Gonaïves. Ook daar een goed gesprek, twee heren een vrolijke lach op hun gezicht. Deze corporatie doet als enige niet aan dierenfokkerij. Veel van de leden zijn docent. Momenteel moeten de scholen in Gonaïves een strategie zoeken om te kunnen functioneren. De overheidsscholen eisen van de privé scholen dat ze uit solidariteit ook staken. Vandaar dat de privé scholen de leerlingen nu in de middag laten komen in plaats van 's ochtends en zonder schooluniform. Demonstraties in Gonaïves blijven doorgaan. De staking van de docenten duurde inmiddels al drie weken. President Martelly 'heeft het te druk met carnaval voorbereiden om zich bezig te houden met onderwijs', werd ons gezegd.

Vanuit Gonaïves reden we verder naar Gros Morne, om daar te overnachten. Om vijf uur de volgende ochtend vertrokken we naar Pendus la Pierre, waar we de auto achterlieten. Om zes uur stonden we onderaan de berg en een aangename wandeling volgde. Het blijft genieten van de schitterende omgeving. Een uur later zat ik op de veranda van de school in Mayonbe. We liepen naar het perceel waar in 2010 de eerste bomen zijn geplant, die nu een meter of 3 hoog zijn. Ook het stuk land waar in juni bomen zijn geplant, ziet er nu een stuk begroeider uit. De leerlingen verschenen voor de lessen die om acht uur begonnen, maar velen kwamen te laat. De directeur pakte een riem en sloeg een van de jongens die te laat kwamen. Volgens hem helpt ze dat om de volgende dag wel op tijd te komen.

We gingen in gesprek met KAMM, de corporatie van Mayonbe. De voorzitter verscheen met zijn hals vol littekens, direct een bewijs van wat KAMM doet voor de leden. Deze man is ziek op een deur de berg afgedragen, eerst naar Gros Morne gebracht, waar ze hem niet in het ziekenhuis wilden opnemen. Toen naar Gonaïves, maar ook daar werd hij geweigerd. Als ziekenhuizen vermoeden dat de patiënt komt te overlijden, nemen ze hem bij voorbaat al niet op. Uiteindelijk werd hij opgenomen in Deschapelles. KAMM heeft financiële hulp geboden en zo zijn leven kunnen redden. Nu is de voorzitter weer in staat om deel te nemen aan een vergadering. Ze vertelden eveneens over een vrouw wier gedrag is veranderd sinds ze lid is geworden van de corporatie; voorheen was ze vaak aan het schelden, maar nu is haar manier van omgang en praten veranderd. Dieren fokken is erg belangrijk voor de leden van KAMM. Elk lid geeft alle jongen van de eerste worp aan andere leden en bij de tweede worp geven ze de moeder weg en houden de jongen. Een mooie manier om 'het cadeau door te geven', zoals het genoemd wordt.

We daalden de berg weer af en reden terug naar Gros Morne. Vervolgens naar Desarmes, waar we een poosje spraken met oud-collega's van MCC en de nacht doorbrachten in het gastenverblijf aldaar. 's Avonds met z'n drieën zitten praten over geloof. Voor Haïtianen is het moeilijk te begrijpen dat zoveel mensen in Nederland niet geloven, of weglopen van God, terwijl ze hier juist God opzoeken, ook al hebben ze veel problemen.

De volgende ochtend een korte ronde door het rustige dorp gelopen. Een mooie omgeving, met groene rijstvelden onderweg naar Desarmes. Er is altijd veel te zien; palmbomen, kleine kinderen in hun schooluniformen onderweg naar school of huis, kleurige taptaps, wassende, vegende, of verkopende vrouwen, enz. We reden via Saut d'Eau terug naar Port-au-Prince, met een tussenstop bij de watervallen.

Het weekend bracht ik door in Fort Jacques. De familie van mijn petekind had me al lange tijd gevraagd wanneer ik eens bleef slapen. Djoulissa werd 3 jaar en was helemaal blij dat ik bij haar op haar kamer kwam slapen. Een fijn gezin, gitaarspel, goede gesprekken, het is heerlijk om in de rust en mooie bergen te zijn, om wakker te worden in zo'n omgeving. Zondag met ze mee naar de (katholieke) kerk en ook daarover goede gesprekken. We gingen een eindje rijden en Djoulissa wees me haar school. Bij Kenscoff sloegen we een weg in naar Belot, langs een diepe afgrond, maar pas vernieuwd en verbreed, dus beter toegankelijk. Schitterende omgeving. We bezochten Le Montcel, een enorm terrein met mogelijkheid om te overnachten, een restaurant, tennisbaan, volleybalveld, zwembad (zonder water), moestuinen, rotsen, prachtig uitzicht, geiten, ruimte. Heerlijk om rond te wandelen.

Vervolgens reden we de andere kant op, richting Furcy en vandaar bij Obleon een afslag in naar de top van een berg waar de antennes staan. Een net nieuw aangelegd pad (door de telefoonmaatschappij die de antennes geplaatst heeft) gaat met zo'n scherpe bocht de helling om dat je het gevoel hebt zo de afgrond in te zullen rijden. We liepen een rondje, met schitterend uitzicht rondom. We keken in de diepte neer op Fort Jacques en Fermathe, nog dieper Port-au-Prince en de zee. Heel mooi. De schepping van God, zei Jimmy, zo ontzettend groots; de zee met water dat niet overstroomt noch droog staat, de ene bergketen na de andere.

's Avonds kwam ik thuis in een huis zonder water; een leeg reservoir, dus geen water om te wassen of douchen, en lege flessen drinkwater. Er is schaarste, het is droog seizoen. Hier in de buurt van de stad kunnen we trucks water kopen, maar op het platteland is het nog veel erger, waar men totaal afhankelijk is van regenwater. Bid voor regen, zei iemand uit een dorp in Grand Anse laatst tegen me, waar geen rivieren noch waterbronnen zijn. Nog even en de scholen moeten dicht, want mensen hebben geen water om kleren te wassen, noch om zichzelf te wassen.

Stakingen voor hogere salarissen van docenten. Benoeming van de eerste Haïtiaanse kardinaal. Maar ook: de dood van de coördinator van POHDH en zijn vrouw. POHDH is een platform van mensenrechtenorganisaties, een partnerorganisatie van MCC, mijn voormalige werkgever. De coördinator en zijn vrouw zijn op straat doodgeschoten. Sommigen beweerden dat ze net uit de bank kwamen (wat overigens tegengesproken is). Anderen zeiden (terecht) dat dat geen reden mag zijn voor moord. Helaas gebeurt het vaak dat mensen worden overvallen als ze de bank uitkomen, waarbij de overvallers het exacte bedrag noemen en opeisen. Werkeloosheid blijft een groot probleem. Zoveel mensen die werk zoeken.

Op kantoor zijn we in totaal met zeven personen, allemaal dertigers. Meer dan enkel collega's is het een groep mensen die om elkaar geeft, die er voor elkaar is, ook op persoonlijk gebied. Dat maakt niet alleen het werk makkelijker, maar ook het leven een stuk aangenamer en rijker. Afgelopen week was Garly jarig, die moeilijk te verrassen is. Tussen de middag aten we met elkaar op kantoor, waarmee zijn verjaardag gevierd leek. Na werktijd ging hij naar z'n studie en intussen verzamelde de rest van ons zich bij hem thuis, allemaal te voet zodat hij geen auto's geparkeerd zag. Normaalgesproken gaan mensen niet 's avonds zo 'laat' bij elkaar op bezoek. We verscholen ons in de slaapkamer van de jongens. Het was de bedoeling dat we stil zouden zijn, maar de mannen hadden het te druk met lol trappen, geintjes maken en lachen. Toen Garly uiteindelijk na achten verscheen en wij 'verrassing' roepend uit de slaapkamer tevoorschijn kwamen, bleek dit een echte verrassing voor hem te zijn. Zoals gepland, sprak iemand een welkomstwoord en wens, een ander ging voor in samenzang, gebed, schriftlezing, solozang, overhandigen cadeau, gevolgd door toch nog gezamenlijk wat eten en drinken. Bijzonder. Deze personen zijn eveneens de mensen die mij nauwkeurig in de gaten houden, misschien nog extra omdat ze weten dat ik hier geen familie heb en een zekere verantwoordelijkheid voor me voelen, 'anders zeggen je ouders dat we niet goed voor je gezorgd hebben'.